Τι κρύβεται πίσω από τις μαζικές διαδηλώσεις στο Ιράν;

Οι πολίτες έχουν ξεχυθεί στους δρόμους και διαμαρτύρονται ακόμη και κατά του Ανώτατου Ηγέτη, Αλί Χαμενεΐ –κάτι που δεν έχει ξανασυμβεί στην πρόσφατη ιστορία του Ιράν.

Την ώρα που η κυβέρνηση εξαπολύει απειλές και προειδοποιήσεις και μπλοκάρει την πρόσβαση σε κοινωνικά δίκτυα, το CNNi μίλησε με αρκετούς ειδικούς και τους ζήτησε να σχολιάσουν τις αναταραχές στο Ιράν.

Γιατί συμβαίνει αυτό;

Οι διαμαρτυρίες, που ξεκίνησαν την Πέμπτη το βράδυ, αποτελούν μια αντίδραση στην οικονομική διαχείριση , τη διαφθορά και τις συνεχώς αυξανόμενες τιμές πετρελαίου αλλά και τροφίμων.

Δεν είναι, όμως, μόνο αυτοί οι λόγοι. Ειδικοί αναφέρουν ότι οι Ιρανοί είναι θυμωμένοι, επειδή περίμεναν η ζωή τους να γίνει καλύτερη όταν ήρθησαν οι περιορισμοί μετά τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν το 2015.

Πηγή: Reuters

Και ενώ οι περιορισμοί σε οικονομικούς, ενεργειακούς και μεταφορικούς τομείς αποτελούν παρελθόν, αρκετές ιρανικές «οντότητες» δεν έχουν αφαιρεθεί από τις… μαύρες λίστες. Την ίδια ώρα, οι ΗΠΑ έχουν ήδη ξεκινήσει να σχεδιάζουν νέες κυρώσεις για άλλες παραβιάσεις, μεταξύ των οποίων και μια εκτόξευση ρουκέτας το περασμένο καλοκαίρι.

Ο Τrita Parsi, πρόεδρος του Εθνικού Ιρανοαμερικανικού Συμβουλίου, αλλά και άλλοι ειδικοί λένε ότι η οικονομική κακοδιαχείριση και η διαφθορά έχουν απογοητεύσει τους Ιρανούς.

«Οι κυβερνητικές πολιτικές οδήγησαν σε αύξηση της ανεργίας και του πληθωρισμού. Και δεν υπάρχουν σταθερές διεθνείς επενδύσεις» είπε ο Parsi, και συμπλήρωσε: «Ο Ιρανικός λαός στήριξε ένθερμα την πυρηνική συμφωνία, αλλά υπήρχε μια προσδοκία ότι θα οδηγούσε σε μεγαλύτερη οικονομική ανάπτυξη».

Οπότε αντιδρούν μόνο για τις τιμές του ψωμιού και καυσίμων;

«Όχι. Χρόνια πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών προβλημάτων ανάγκασαν τους πολίτες να βγουν στους δρόμους και να προχωρήσουν στις μεγαλύτερες διαμαρτυρίες από το 2009» είπε με τη σειρά του ο Reza Marashi, διευθυντής ερευνών του Εθνικού Ιρανοαμερικανικού Συμβουλίου.

«Οι οικονομικές κυρώσεις επιδείνωσαν όλα αυτά τα εγχώρια ιρανικά οικονομικά προβλήματα» είπε ο ίδιος στο CNNi, και συμπλήρωσε: «Δεν νομίζω ότι μπορεί να διαχωρίσει κάποιος τα οικονομικά από τα πολιτικά… Η κυβέρνηση έχει την ευκαιρία και την υποχρέωση να αντιμετωπίσει αυτά τα λογικά παράπονα που εκφράζονται».

Πηγή: Reuters

Με τη σειρά του, Alireza Nader, διεθνής αναλυτής και ερευνητής για το Ιράν στην RAND της Ουάσινγκτον, λέει ότι οι άνθρωποι έχουν χάσει την εμπιστοσύνη τους στο πρόσωπο του Ιρανού προέδρου Χασάν Ρουχανί.

«[σ.σ. Ο κόσμος] Βλέπει την κυβέρνηση ως διεφθαρμένη και θεωρούν ότι η συνεχώς αυξανόμενη ανισότητα ως μορφή αδικίας» είπε χαρακτηριστικά, και συμπλήρωσε: «Αυτό θα πρέπει να ήταν ένα σύστημα που θα έφερνε τη δικαιοσύνη στους πολίτες μετά την επανάσταση του 1979 και απέτυχε».

Ο Karim Sadjadpour, ερευνητής στο «Carnegie Endowment for International Peace» τόνισε ότι ασκούνται πιέσεις από τους πολίτες για να διασφαλιστούν ίσα δικαιώματα και για τις γυναίκες.

Ο Nader τονίζει ότι οι γυναίκες στο Ιράν μάχονται εδώ και δεκαετίες για ίσα δικαιώματα αλλά οι πιέσεις αυτές έχουν ενταθεί τα τελευταία χρόνια. «Οι γυναίκες στο Ιράν είναι μορφωμένες. Έχουν μπει στο εργασιακό δυναμικό, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη χώρα στη Μέση Ανατολή, και συνεχώς καταπιέζονται. Αυτό είναι ένα μέρος της μάχης που δίνουν για την ελευθερία και τα δικαιώματά τους» τόνισε ο ίδιος.

Ένας Ιρανός αντιπρόεδρος δήλωσε το Σάββατο ότι η κυβέρνηση θα εργαστεί σκληρότερα για να επιλύσει τα οικονομικά προβλήματα της χώρας.

Οι διαμαρτυρίες αυτές θυμίζουν αυτές του 2009;

Παρότι οι διαμαρτυρίες αυτές είναι δυναμικές, μέχρι στιγμής δεν έχουν διογκωθεί τόσο ώστε να θυμίζουν την «Πράσινη Επανάσταση» του 2009, στην οποία συμμετείχαν εκατομμύρια άνθρωποι.

Ο Marashi δήλωσε ότι οι διαμαρτυρίες θυμίζουν περισσότερο ένα κίνημα πολιτικών δικαιωμάτων παρά ένα επαναστατικό.

Συμπληρώνοντας, ο Sadjadpour, έκανε λόγο και για άλλες διαφορές. Την ώρα που οι διαμαρτυρίες του 2009 έλαβαν χώρα κυρίως στην Τεχεράνη, αυτή την εβδομάδα εντοπίστηκαν σε κυβερνητικά προπύργια όπως τις πόλεις Κομ και Μασάντ, που είναι γνωστές ως αυστηρά θρησκευτικά κέντρα. Και το «κύμα» των νέων διαμαρτυριών αποτελούν μια άμεση πρόκληση στην πολιτική του Ανώτατου Ηγέτη, Αλί Χαμενεΐ.

«Αυτό είναι κάτι που δεν συνέβη το 2009. Είναι τεράστιας σημασίας κάτι τέτοιο να συμβεί στο Ιράν» τόνισε ο Νικ Ρόμπερτσον, δημοσιογράφος διεθνών διπλωματικών θεμάτων στο CNNi. «Οι άνθρωποι δεν το λένε αυτό δημόσια στους δρόμους» συμπλήρωσε ο ίδιος.

Ένας πολίτης δήλωσε στο CNN ότι είδε έναν διαμαρτυρόμενο να σκίζει μια αφίσα του Χαμενεΐ κοντά στο πανεπιστήμιο της Τεχεράνης.

Τα tweet του Τραμπ βοηθούν ή βλάπτουν;

Ειδικοί δήλωσαν στο CNNi ότι τα tweet του Ντόναλντ Τραμπ για την κατάσταση δεν βοηθούν. Αντίθετα, όπως λένε, ο κόσμος πρέπει να δείξει την αλληλεγγύη του προς τον ιρανικό λαό, στηρίζοντας το δικαίωμά τους στην ελεύθερη έκφραση.

Ο Αμερικανός πρόεδρος έγραψε στο Twitter: «Ο κόσμος παρακολουθεί!» και «Τα απολυταρχικά καθεστώτα δεν μπορούν να επιβιώσουν για πάντα». Συμπλήρωσε, επίσης, ότι ο πρόεδρος της χώρας και η ιρανική ηγεσία κατασπαταλά τον πλούτο για να χρηματοδοτήσει την τρομοκρατία.

«Η διαμαρτυρία έχει ιρανική προέλευση και θα έχει ιρανικό τέλος» είπε ο Marashi. Σε αντίστοιχο μήκος κύματος ήταν και η δήλωση του Parsi, που είπε ότι το ζήτημα αυτό δεν αφορά τις ΗΠΑ. «Αυτό δεν έχει σχέση με τον Τραμπ. Ο Τραμπ παρεμβαίνει και αυτό δεν σημαίνει ότι βοηθάει γιατί δεν έχει αξιοπιστία στο Ιράν» είπε ο Parsi. O Sadjadpour τόνισε, με τη σειρά του, ότι τα σχόλια κατά της ιρανικής κυβέρνησης μπορεί να μην είναι ωφέλιμα αλλά αντίθετα να αποτελέσουν πρόσχημα για βίαιη καταστολή των διαδηλώσεων.

Ο εκπρόσωπος του ιρανικού υπουργείου Εξωτερικών Bahram Qassemi είπε ότι οι Ιρανοί δεν έχουν «καμία πίστη στα καιροσκοπικά σχόλια» του Τραμπ και της κυβέρνησής του. \

Τι πρέπει να ειπωθεί ή να γίνει;

Η Ιρανοαμερικανή αναλύτρια Holly Dagres είπε ότι το καλύτερο που θα μπορούσε να κάνει ο υπόλοιπος πλανήτης είναι να περιμένει να δει τι θα συμβεί από εδώ και πέρα στο Ιράν. «Το γεγονός ότι κάνουμε σχόλια που νομίζουμε ότι είναι υπέρ των Ιρανών πολιτών, τους βλάπτει παρά τους βοηθά» είπε η ίδια.

Πώς γίνεται γνωστή η ιστορία;

Όπως έγινε και το 2009, φωτογραφίες και μηνύματα από δημοσιογράφους-πολίτες διακινούνται μέσω κοινωνικών δικτύων. Η κυβέρνηση ελέγχει τα ΜΜΕ και αυτά λογοκρίνονται. Το απόγευμα της Κυριακής, όμως, έγινε γνωστό ότι η ιρανική κυβέρνηση «μπλόκαρε» την πρόσβαση σε μια δημοφιλή πλατφόρμα ανταλλαγής μηνυμάτων, την εφαρμογή Telegram.

Πηγή: Reuters

Πηγή που δεν κατονομάζεται δήλωσε στο CNNi ότι αρκετοί Ιρανοί δέχτηκαν πυρά και τραυματίστηκαν στις διαδηλώσεις του Σαββάτου, μετά από την προειδοποίηση των αρχών για τις «παράνομες δημόσιες συγκεντρώσεις».

Χωρίς τα ΜΜΕ, ο κόσμος πιθανώς να βλέπει μια παραποιημένη εκδοχή όσων συμβαίνουν στο Ιράν. «Η ανεξάρτητη επιβεβαίωση γεγονότων γίνεται δύσκολα» είπε ο Ρόμπερτσον του CNNi.

Και από εδώ και πέρα;

Το 2009 η «Πράσινη Επανάσταση» διήρκησε για μήνες. Αυτές οι διαμαρτυρίες είναι μόλις μερικών ημερών… Παραμένει ασαφές που θα θέσει το «όριο» η κυβέρνηση.

«Το 1979, οι Ιρανοί βίωσαν μια επανάσταση χωρίς δημοκρατία. Σήμερα επιζητούν τη δημοκρατία χωρίς μια επανάσταση» είπε ο Sadjadpour. Αναλύοντας περαιτέρω, είπε στο CNNi ότι πιστεύει πως η κοινωνία των νέων στο Ιράν αναζητά ένα πιο φιλελεύθερο, προοδευτικό έθνος αλλά δύσκολα θα πάρει τα όπλα –ένα φυσικά υπάρχουν και όπλα να σηκώσει. Βρίσκονται αντιμέτωποι με μια κυβέρνηση που γνωρίζουν καλά ότι δεν θα διστάσει να χρησιμοποιήσει βίαια μέσα καταστολής για να διατηρήσει την εξουσία.

Ο ίδιος έγραψε την Παρασκευή στο Twitter ότι ακόμη και αν οι διαδηλώσεις κατασταλούν –όπως και αναμένει- αυτό δεν θα είναι το τέλος. «Η δυσαρέσκεια απέναντι στο καθεστώς θα παραμείνει και τελικά θα επανέλθει στο μέλλον» έγραψε χαρακτηριστικά.

What's at play in Iranian protests? By Phil Gast and Dakin Andone