Κοπέλα, νέα και εμφανίσιμη ζητείται για δουλειά...

Οι χαμηλές αποδοχές, τα ευέλικτα ωράρια εργασίας και η ανασφάλεια δεν είναι αρκετά για πολλούς εργοδότες. Για αρκετούς, βασική προϋπόθεση για να πάρει κάποια τη δουλειά είναι να είναι «νέα και εμφανίσιμη».

«Εγώ θέλω να πω ότι με εντυπωσίασε το γεγονός ότι σε όποιο εργαστήριο βρέθηκα, σε όλους τους χώρους της επιχείρησης, στη συντριπτική πλειοψηφία είναι νέοι άνθρωποι. Και βεβαίως, νέοι και νέες. Νέες γυναίκες και όμορφες γυναίκες, διότι κάνουν και χρήση των προϊόντων, οπότε αυτό είναι χαρακτηριστικό».

Πρόκειται για απόσπασμα από την ομιλία του Έλληνα πρωθυπουργού σε εργοστάσιο παραγωγής καλλυντικών. Δεν είναι μια φράση που ο Αλέξης Τσίπρας είπε εν τη ρύμη του λόγου, μια απόπειρα χιούμορ για να «κερδίσει» με την απλότητά του τους εργαζόμενους. Είναι απόσπασμα από το επίσημο, γραπτό κείμενο που το Γραφείο του Πρωθυπουργού έστειλε στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Είναι, δηλαδή, ένα ιστορικό ντοκουμέντο. Όταν ο ιστορικός του μέλλοντος θα ανατρέξει στα αρχεία για να βρει τι είπε ο πρωθυπουργός, κατά την επίσκεψή του στο εν λόγω εργοστάσιο, ανάμεσα στα άλλα θα καταγράψει και ότι «είδε νέες και όμορφες γυναίκες διότι κάνουν και χρήση των προϊόντων».

Πολλοί μπορεί να είδαν σε αυτή τη φράση μια αποτυχημένη απόπειρα χιούμορ εκ μέρους του πρωθυπουργού, ή και μια «αθώα φιλοφρόνηση» προς τις εργαζόμενες. Κι όμως, είναι ακριβώς μέσα από τις καθημερινές φράσεις, τα διαδεδομένα αστεία, τα «σχήματα λόγου», τα «μια κουβέντα είπαμε», τα «αθώα κομπλιμέντα» και τους λιγότερο «αθώους» χαρακτηρισμούς, που ο κυρίαρχος λόγος αναπαράγει υπόγεια και σταθερά τις ιεραρχήσεις και τις ανισότητές του. Είναι, λοιπόν, ενδιαφέρον το πώς ο πρωθυπουργός, έτσι απλά, εν είδει χαριεντισμού, επικυρώνει την πιο κοινή μορφή σεξιστικού λόγου, από τον οποίο βρίθουν διαφημίσεις προϊόντων και περιοδικά μόδας.

Οι γυναίκες, που δεν αρκεί να είναι προσοντούχες, δεν αρκεί να προσπαθούν πολλές φορές διπλά για να κατακτήσουν μια ισότιμη θέση στον χώρο εργασίας, δεν αρκεί να έχουν επαγγελματισμό, αντοχή και υπομονή απέναντι στις, συνήθως, ακραία δύσκολες εργασιακές συνθήκες, πρέπει να είναι «νέες και όμορφες»... κι αν χρειάζονται λίγη βοήθεια σε αυτό, μπορούν πάντα να χρησιμοποιήσουν τα κατάλληλα προϊόντα.

Οι γυναίκες έχουν δώσει και δίνουν αγώνες, ιστορικούς και κοινωνικούς, για να πάψουν να αντιμετωπίζονται ως αποτέλεσμα του φύλου και της εμφάνισής τους. Για να κατακτήσουν ισοτιμία, αναγνώριση και αξιοπρέπεια ενάντια στα έμφυλα στερεότυπα μέσα στην οικογένεια, τους χώρους δουλειάς, τις καθημερινές σχέσεις, και μέσα και στον ίδιο τον λόγο. Φαντάζομαι, λοιπόν, ότι και οι γυναίκες εργαζόμενες που συνάντησε ο Έλληνας πρωθυπουργός έχουν προσόντα και κατακτήσεις στον χώρο της δουλειάς τους, πολλά περισσότερα από την ωραία τους εμφάνιση που ο πρωθυπουργός επέλεξε να σηματοδοτήσει.

Δεν υποστηρίζω ότι ο πρωθυπουργός συνειδητά ήθελε να αναπαραχθεί το στερεότυπο της «νέας και ωραίας». Είναι μια στάση που κυκλοφορεί ελεύθερα και αναπαράγεται ανεπαίσθητα διαρκώς μέσα στην καθημερινή ζωή. Όμως εδώ δεν μιλάμε για τον Αλέξη Τσίπρα. Αναφερόμαστε στον Έλληνα Πρωθυπουργό. Ο οποίος οφείλει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός σε αυτού του είδους τα θέματα.

Είμαι βέβαιος ότι ποτέ του ο κ. Τσίπρας δεν θα έλεγε στους εργαζόμενους «να βάλουν πλάτη γιατί ο εργοδότης ζορίζεται» ή ίσως θα αντιλαμβανόταν ότι ένα σχόλιο για τα φυλετικά χαρακτηριστικά ενός εργαζομένου –ακόμα και με «εξωτική» από μέρους του διάθεση– θα παρέμενε ρατσιστικό. Δυστυχώς, ανάμεσα σε αυτές τις λεγόμενες «δευτερεύουσες αντιθέσεις», που τα κοινωνικά κινήματα πάλεψαν για να βγάλουν από το μπαούλο της αφάνειας και για να δείξουν ότι πρόκειται ακριβώς για πρωταρχικές μορφές ανισότητας, το θέμα του φύλου παραμένει ακόμα και για έναν αυτοαποκαλούμενο αριστερό λόγο διακοσμητικό. Σαν τα προϊόντα καλλωπισμού... «Κι αυτό είναι χαρακτηριστικό».