Το παλιό πέθανε, ζήτω το παλιό

Η Νέα Δημοκρατία έκανε λόγο για «μαύρη σελίδα στη Δημοκρατία», η Δημοκρατική Συμπαράταξη για «υπονόμευση των θεσμών από την κυβέρνηση», ενώ στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκαν και τα άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης.

Ακόμα σκληρότερες ήταν οι αντιδράσεις του νομικού κόσμου, με ορισμένους να κάνουν λόγο για αθέμιτο εναγκαλισμό της εκτελεστικής με τη δικαστική εξουσία. Παράλληλα, δύο πρώην γραμματείς του υπουργείου Δικαιοσύνης (Σκανδάμης - Ιωαννίδης) καταθέτουν, με επιστολή τους, πρόταση για «συνταγματική απαγόρευση της αθέμιτης μεταπήδησης δικαστικών και εισαγγελικών λειτουργών στην εκτελεστική εξουσία».

Δύο σχόλια:

α) Κατά τη δημόσια παρουσία της, η Βασιλική Θάνου έχει εκφράσει θέσεις τουλάχιστον πρωτοφανείς για τον θεσμικό της ρόλο. Ένα χρόνο πριν και ούσα στη θέση της προέδρου του Αρείου Πάγου υπέβαλε μήνυση κατά του καθηγητή του Συνταγματικού Δικαίου Σταύρου Τσακυράκη για ανάρτηση που είχε κάνει στην προσωπική του ιστοσελίδα και στην οποία επέκρινε –χωρίς ο ίδιος να προβαίνει σε χαρακτηρισμούς– επιλογές της κυρίας Θάνου.

Λίγο καιρό αργότερα, επιχειρηματολογούσε με σθένος υπέρ της αναθεώρησης του ορίου ηλικίας για τους δικαστικούς, μια κίνηση για την οποία κατηγορήθηκε ότι επιχειρούσε να αποκομίσει προσωπικό όφελος.

Η κυρία Θάνου επέλεξε, εντός δέκα ημερών από την ημέρα συνταξιοδότησής της, να αποδεχθεί την αμισθί τοποθέτησή της στο Μέγαρο Μαξίμου, προκειμένου να αναλάβει μια καίρια θέση στο πρωθυπουργικό γραφείο. Μια επιλογή που θέτει σοβαρό ζήτημα για το κατά πόσο διασφαλίζεται η θεμελιώδης δημοκρατική αρχή της διάκρισης των εξουσιών, στο υψηλότερο, μάλιστα, επίπεδο.

Μια επιλογή η οποία επιτρέπει να διατυπωθούν ερωτήματα και για το κατά πόσο η διάκριση των εξουσιών έγινε σεβαστή και κατά το προηγούμενο διάστημα.

Οι υπερασπιστές της πρώην προέδρου του Αρείου Πάγου επικαλούνται το γεγονός ότι προσφέρει τις υπηρεσίες της αμισθί αλλά και ότι έχει συνταξιοδοτηθεί... «οπότε όλα καλά». Προκύπτει, βέβαια, για ακόμα μια φορά η γνωστή διαφορά ανάμεσα στο νόμιμο και το ηθικό. Πρόσωπα που υπηρετούν σε ανώτατα αξιώματα οφείλουν να διαφυλάσσουν το θεσμικό και λειτουργικό κύρος τους –και κατ’ επέκταση των θεσμών που υπηρέτησαν– και μετά το πέρας της θητείας τους. Αυτό θα έπρεπε να είναι μια εμπεδωμένη αρχή σε οποιονδήποτε δημοκρατικό χώρο.

β) Η κυβέρνηση επέλεξε να απαντήσει στις αντιδράσεις, λέγοντας ότι η τοποθέτηση της κ. Θάνου δεν είναι μια πρωτοφανής κίνηση, καθώς και οι προηγούμενες κυβερνήσεις συνεργάζονταν ή συνεργάστηκαν με παράγοντες της Δικαιοσύνης.

Εκεί ακριβώς είναι το πρόβλημα. Το κυβερνητικό επιχείρημα ότι «και οι άλλοι τα ίδια έκαναν» είναι το τελευταίο επεισόδιο σε μια ιλιγγιώδη διαδικασία πολιτικής αυτό-διάψευσης. Ο ΣΥΡΙΖΑ, αφού τον Ιούλιο του 2015 πέρασε τον μνημονιακό Ρουβίκωνα, ζήτησε την ψήφο των πολιτών με το σύνθημα «Ξεμπερδεύουμε με το Παλιό».

Ως εκ τούτου, η επιχειρηματολογία των non papers, όπου παρατίθενται τα παραδείγματα προηγούμενων κυβερνήσεων που προέβησαν σε παρόμοιες κινήσεις, θυμίζει απλώς τον αυτοματισμό πρακτικών εξουσίας που αυτό που κάνουν είναι απλώς να επαναλαμβάνουν τον εαυτό τους... και το παρελθόν τους. Αυτή η επιχειρηματολογία των non papers διατηρεί, βέβαια, όλη τη χρησιμότητα μιας κοινής επικοινωνιακής τακτικής προς χρήση των στελεχών στα τηλεοπτικά πάνελ και των κυβερνητικών οπαδών στα social media.

Πέρα από τον ορίζοντα των επικοινωνιακών παιχνιδιών, η πολιτική ουσία παραμένει. Και σε αυτόν τον τομέα η κυβέρνηση ακολουθεί την πεπατημένη.