Ερντογάν: Ένας «Σουλτάνος με πήλινα πόδια»

Αν και σύμφωνα με τους αναλυτές πρόθεση του Ερντογάν ήταν, μέσω του δημοψηφίσματος, να ισχυροποιήσει τη θέση του στο πολιτικό στερέωμα της χώρας και να διεκδικήσει για τον εαυτό του μια θέση δίπλα στον Κεμάλ Ατατούρκ στο πάνθεον της τουρκικής ιστορίας, πολλοί ήδη σημειώνουν ότι το χθεσινό αποτέλεσμα είναι η «αρχή του τέλους» για τον ισλαμιστή πολιτικό.

Το χθεσινό αποτέλεσμα είναι μια ξεκάθαρη επιβεβαίωση των τάσεων που έχουν διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια στην τουρκική κοινωνία. Η Τουρκία δεν είναι μόνο η χώρα του Ερντογάν, των κοσμικών κεμαλιστών, του πραξικοπήματος του περασμένου Ιουλίου, των διώξεων και των τρομοκρατικών επιθέσεων. Είναι η χώρα των Κούρδων, των φοιτητικών εξεγέρσεων, του πάρκου Γκεζί. Είναι η χώρα που παλεύει μέσα στην πολλαπλότητα των ταυτοτήτων και των αντιφάσεών της. Κι αυτό δεν θα μπορούσε να μην αποτυπωθεί σε ένα τέτοιο δημοψήφισμα.

Όπως μας εξηγεί ο Νίκος Μούδουρος, η Τουρκία εμφανίζεται πλέον τριχοτομημένη. Τρεις διαφορετικές ιδεολογικές ταυτότητες (ισλαμιστές, κεμαλιστές, Κούρδοι) «ταξινομημένες» σε συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές, με ξεχωριστά κοινωνικά και ταξικά χαρακτηριστικά. Ο Ερντογάν έχασε όλες τις μεγάλες πόλεις, ακόμα και την Άγκυρα όπου παραδοσιακά κερδίζει με ευκολία. Αυτό θα δυσχεράνει ακόμη περισσότερο τις προσπάθειες επιβολής των συνταγματικών αλλαγών.

Από τα πρώτα συμπεράσματα, τη δική του σημασία έχει το γεγονός ότι οι μεγάλες πολιτικές αποφάσεις της Τουρκίας μετατίθενται για τις εκλογές του 2019. Από τη χθεσινή νικητήρια ομιλία του Ερντογάν φάνηκε ήδη μία οπισθοχώρηση σε ζητήματα που ήταν ψηλά στην προεκλογική του ατζέντα. Αναλυτές σημειώνουν ότι αυτό αποτελεί ήδη μία πρώτη σημαντική νίκη του «ΟΧΙ».

Τα δύσκολα τώρα ξεκινούν για την Τουρκία. Από τη μια ο Ερντογάν καλείται να διαχειριστεί ένα οριακό αποτέλεσμα. Από την άλλη η αντιπολίτευση η οποία αμφισβητεί ανοικτά το αποτέλεσμα έχει μπροστά της ανοικτές προκλήσεις. Ήταν εύκολο για τα κόμματα της αντιπολίτευσης να συμπαραταχθούν πίσω από ένα ΟΧΙ υπό διαφορετικές πολιτικές οπτικές. Πλέον, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τον Ερντογάν, θα κληθούν να βρουν περισσότερες κοινές αναφορές κάτι αδύνατο για κόμματα με τόσο διαφορετικές πολιτικές, ιδεολογικές και κοινωνικές αναφορές. Ιδιαίτερα το Εθνικιστικό Κόμμα καλείται να αντιμετωπίσει μια σοβαρή διάσπαση καθώς θα πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι μετά την ανταρσία της και την υποστήριξη του ΟΧΙ, η Μεράλ Ακσενέρ θα προχωρήσει στη δημιουργία νέου κόμματος στον εθνικιστικό χώρο. Από την άλλη, οι Κούρδοι μπορούν να υπερηφανεύονται ότι μέσα σε αντίξοες συνθήκες και με τους ηγέτες τους στην φυλακή κατάφεραν να πετύχουν μια σημαντική νίκη που τους καθιστά, πλέον, σοβαρό και σταθερό πόλο στο πολιτικό φάσμα της χώρας.

Τέλος, ιδιαίτερη αναφορά αξίζει να γίνει στην ψήφο τόσο στην μειονότητα της Θράκης όσο και στην κατεχόμενη Κύπρο. Αν και οι ψηφοφόροι στις δύο περιοχές έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά η άνετη επικράτηση του ΟΧΙ δείχνει ότι το ιδεολογικό αφήγημα της «μεγάλης Τουρκίας» δεν μπορεί να εμπνεύσει ενώ διαλύει τον μύθο περί «υποκινούμενων Τούρκων» που μπορούν να δημιουργούν προβλήματα στις δύο περιοχές.