Ο αυτόματος δημοσιονομικός κόφτης καταργεί την τρόικα

Από το 2010 που η χώρα μπήκε στα μνημόνια τα στελέχη του ΔΝΤ, της ΕΕ και της ΕΚΤ επισκέπτονται τακτικά την Ελλάδα για να καταρτίσουν τις εκθέσεις προόδου της ελληνικής οικονομίας και να προσδιορίσουν τα μέτρα και τις μεταρρυθμίσεις που θα περιορίσουν τα δημοσιονομικά ελλείμματα και θα συμβάλουν στη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους.

Οι διαπραγματεύσεις για το προσδιορισμό των μέτρων αυτών δεν ήταν ποτέ εύκολες και σχεδόν πάντα είχαν πολιτικές παρενέργειες. Ενδεικτικά η επτάμηνη διαπραγμάτευση του 2015 οδήγησε σε καταβαράθρωση της εμπιστοσύνης και στην επιβολή capital controls. Αλλά και οι πολιτικές συνέπειες των μεταρρυθμίσεων που ζητούσε κατά καιρούς η τρόικα είναι γνωστές, καθώς όποιο κόμμα εφάρμοσε τα μνημόνια ακολούθως έχασε μεγάλη εκλογική δύναμη.

Με το νέο μηχανισμό δημοσιονομικών αποκλίσεων η ελληνική κυβέρνηση ουσιαστικά απαλλάσσει τους θεσμούς από την υπόδειξη των μέτρων δημοσιονομικής διόρθωσης.

Στο ανακοινωθέν του Eurogroup σημειώνεται πως με το νέο μηχανισμό θα κόβονται αυτομάτως «οριζόντια» όσο χρειαστεί οι κρατικές δαπάνες. Το «όσο χρειαστεί» ίσως σημαίνει λιγότερα μέτρα από τα 3,6 δισ. ευρώ που ζητούσε το ΔΝΤ, ίσως όμως και περισσότερα, εάν αυτό κριθεί απαραίτητο.

Η ελληνική πρόταση αναφέρει ότι την 30ή Απριλίου κάθε έτους, ο Έλληνας υπουργός Οικονομικών θα πρέπει να συντάσσει μία έκθεση, η οποία και θα δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης και θα κοινοποιείται στη Βουλή και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Σε αυτή την έκθεση θα πρέπει να είναι ξεκάθαρη οποιαδήποτε απόκλιση μεταξύ του στόχου που έχει οριστεί και του πραγματικού αποτελέσματος του έτους. Έως τις 31 Μαΐου θα πρέπει να έχει εκδοθεί Προεδρικό Διάταγμα με τα μέτρα που θα εφαρμόζονται από 1η Ιουνίου.

Αυτά τα μέτρα θα αφορούν σε οριζόντιες περικοπές σε κωδικούς του προϋπολογισμού, περιλαμβανομένων μισθών και συντάξεων. Πρέπει να τονιστεί πως ο εκάστοτε υπουργός Οικονομικών δεν θα έχει τη δυνατότητα να εξαιρεί κατηγορίες δαπανών από τις αυτόματες περικοπές στη βάση ισοδύναμων μέτρων. Θα μπορεί όμως εν συνεχεία να διαπραγματεύεται - για το επόμενο έτος- τον περιορισμό των περικοπών και την αντικατάστασή τους με άλλο μείγμα μέτρων.

Ενδεικτικά εάν τον Απρίλιο του 2017 αποδειχθεί ότι το δημοσιονομικό αποτέλεσμα του 2016 ήταν χειρότερο του αναμενόμενου τότε το Μάιο θα εκδοθεί Προεδρικό Διάταγμα για την αυτόματη περικοπή από την 1η Ιουνίου όλων των δαπανών του προϋπολογισμού (σε συνάρτηση της απόκλισης), με μοναδική εξαίρεση τις δαπάνες άμυνας και κοινωνικής προστασίας.

Αυτός ο μηχανισμός ουσιαστικά καθιστά μη απαραίτητη την παρέμβαση των θεσμών για την υπόδειξη των αποκλίσεων και βάζει τέλος στο ρόλο της τρόικας όπως τον ξέραμε τα τελευταία χρόνια. Την ίδια στιγμή υποχρεώνει την όποια κυβέρνηση να είναι αποδοτική στην εκτέλεση του προϋπολογισμού καθώς πιθανές αποκλίσεις θα οδηγούν σε επώδυνα από κοινωνικής και πολιτικής άποψης μέτρα.

Τέλος με το μηχανισμό δημοσιονομικών αποκλίσεων το βάρος των επιλογών βαρύνει πλέον μόνον τις ελληνικές κυβερνήσεις και φεύγει από τις πλάτες των θεσμών και της ευρωζώνης.