Η πραγματική κατάσταση

Είναι ο καθρέφτης.

Έστω και παραμορφωτικός ή «ορθοπεδικός μηχανισμός» είναι ο καθρέφτης στον οποίο στρεφόμαστε αναγκαστικά για να δούμε τι συμβαίνει στην ανθρωπότητα και τον πλανήτη. Κι όποιος ισχυριστεί ότι κλείνει την τηλεόραση επειδή του μαυρίζει την ψυχή και τον αποβλακώνει, λέει ψέματα. Δεν γίνεται να γλιτώσεις από την τεχνική εικόνα, όπως δεν γίνεται να γλιτώσεις από τον καθρέφτη του σπιτιού σου κάθε πρωί που ξυπνάς κι ετοιμάζεσαι να τα βγάλεις πέρα με τον κόσμο.

Ουδείς, ούτε εκείνοι που κινούν τα νήματα αυτού του κόσμου, γνωρίζει πώς να κινηθεί ώστε να στέκεται ασφαλής και όρθιος στα πόδια του υπό οποιεσδήποτε αντίξοες συνθήκες. Ρισκάρει κι αν είναι ξύπνιος, έμπειρος, αδίστακτος, αλλά και τυχερός, συχνά βγαίνει κερδισμένος. Μπορεί και όχι. Όσο μετρημένος, συνετός και σώφρων άνθρωπος κι αν είσαι, οι ειδήσεις σε προειδοποιούν καθημερινά ότι κινδυνεύεις ανά πάσα στιγμή να πέσεις θύμα ακραίων, παραφρόνων ατόμων ή συλλογικοτήτων που είναι εχθροί του πολιτισμού και έχουν θέσει στόχο ζωής να διαλύσουν το σύμπαν, θυσιάζοντας ακόμα και τη δική τους ζωή. Λέγεται πως αυτοί οι παράφρονες παίρνουν και ισχυρά ναρκωτικά ώστε να παίρνουν κουράγιο να σκορπίζουν τον όλεθρο. Ρισκάρουν κι αυτοί. Τα παίζουν όλα για όλα.

Έτσι στα σχολεία του κόσμου κάνουν ασκήσεις ετοιμότητας για το ενδεχόμενο τρομοκρατικής επίθεσης. Τα παιδιά μαθαίνουν από ειδικούς εκπαιδευτές ότι ο κόσμος δεν είναι αγγελικά πλασμένος κι αν όχι σήμερα, ίσως αύριο, σίγουρα μια μέρα θα χρειαστεί να έρθουν αντιμέτωπα με κάποιον αδυσώπητο εχθρό που θα εισβάλει ξαφνικά στο σχολείο τους για να σκοτώσει όποιον βρει μπροστά του. Πρέπει να διατηρήσουν την ψυχραιμία τους, να καλυφθούν, να κάνουν ό, τι πρέπει ώστε να υπάρξουν κατά το δυνατόν τα λιγότερα θύματα. Διότι θύματα οπωσδήποτε θα υπάρξουν. Άλλωστε αυτό δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο.Συχνά ακούμε και είδαμε στις ειδήσεις παιδιά ή ενήλικες, με ψυχολογικά προβλήματα, που άρπαξαν ένα όπλο κυνηγετικό, ένα μαχαίρι, ένα πιστόλι, μπήκαν στην αίθουσα και καθάρισαν δάσκαλους και συμμαθητές. Συνήθως χαρακτηρίζονταν ως μεμονωμένες περιπτώσεις.

Τώρα το πράγμα διαφέρει: τώρα ο πόλεμος είναι μια πραγματική, καθημερινή κατάσταση που δεν έχει συγκεκριμένα πεδία μαχών, μετόπισθεν και ασφαλείς ζώνες. Δεν έχει μόνον στρατιώτες στο μέτωπο και άμαχους στις πόλεις. Δεν έχει έναρξη και λήξη. Είναι συνεχής, ύπουλος, ανελέητος, δίχως κανόνες διεξάγεται παντού στον κόσμο, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, ακόμα και σε χώρες που δεν βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση με άλλη χώρα.

Καμιά χώρα δεν μπορεί να εξαιρέσει τον εαυτό της και να ακολουθήσει έναν ανεξάρτητο, ειρηνικό δρόμο ευημερίας και προκοπής για τους κατοίκους της. Και να ήθελε δεν θα μπορούσε είτε έχει τα μέσα και τη βούληση να επιτεθεί, να εξουδετερώσει και να κυριαρχήσει είτε όχι. Διότι πουθενά στη γη δεν υπάρχουν νησίδες ή κράτη ασφαλείας. Τα κεφάλαια και οι πόροι δεν έχουν γη, δεν έχουν πατρίδα. Στην πραγματικότητα ποτέ δεν είχαν. Απλώς κάποιες φορές χρειαζόταν μια ανασύνταξη δυνάμεων, μια δήθεν ειρηνική ανάπαυλα για την ανανέωση των μέσων του πολέμου. Στο μεσοδιάστημα αυτό οι άνθρωποι ησύχαζαν, δούλευαν, αποταμίευαν στην τράπεζα χρήματα για την κακή ώρα, έχτιζαν ή αγόραζαν με δάνειο σπίτι γι αυτούς και τα παιδιά τους. Ξεθάρρευαν και πίστευαν ότι από απλοί μεροκαματιάρηδες, χαμηλόμισθοι υπάλληλοι μπορούν να γίνουν και επενδυτές στο Χρηματιστήριο, να πλουτίσουν γρήγορα κι εύκολα διότι εκείνος ο μαγικός καθρέφτης στο σπίτι, η τηλεόραση, τους έλεγε πως δεν είναι σωστή επένδυση να κρατάς αδρανείς τις οικονομίες σου στην τράπεζα ή στο ψυγείο διότι εκεί δεν αποδίδουν όπως πρέπει.

Τη συνέχεια τη γνωρίζουμε: όσοι πείστηκαν έχασαν γρήγορα τα χρήματά τους μα κι όσοι δεν πείστηκαν τα έχασαν κι αυτοί λίγο αργότερα εξαιτίας της κρίσης. Η εμπόλεμη κατάσταση ξανάρχισε δριμύτερη σε παγκόσμιο μέτωπο. Κάποιοι πλουτίζουν εύκολα και γρήγορα πάνω στις πιο μεγάλες κρίσεις. Γνωστό ανέκαθεν.

Η Ελλάδα χρόνια τώρα, δεκαετίες, αν όχι από ιδρύσεως του νεώτερου ελληνικού κράτους, βρίσκεται ούτως ή άλλως σε εμπόλεμη κατάσταση πρώτα – πρώτα με τον εαυτό της: την οικονομία της, το κράτος της, τη δικαιοσύνη της, την τάξη της και την ηθική της. Βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση με τους πολίτες της, τους μετανάστες της και τους πρόσφυγές της. Όλοι ζητούσαν δίκιο, ζητούσαν και στον ήλιο μοίρα, αλλά τώρα το μόνο που ζητούν κι ελπίζουν, ντόπιοι και ξένοι, είναι να μην τους ανατινάξουν, μην τους πνίξουν, μην τους πυροβολήσουν.

Από πού κι από ποιους τα ζητούν αυτά;

Από την τηλεόραση. Κι από εκείνους που βγαίνουν και μιλούν στην τηλεόραση για το δράμα των αθώων ανθρώπων, τους κακούς, που τους γνωρίζουν έναν προς έναν, και υπόσχονται λαγούς με πετραχήλια. Ή, ακόμα καλύτερα, δεν υπόσχονται τίποτα ώστε να φαίνονται κάπως πιο σοβαροί. Το ζητούν από εκείνους που είναι ή θέλουν να γίνουν κυβέρνηση. Το ζητούν από αρχηγούς κομμάτων κι από στελέχη που ασκούν κριτική στα κακώς κείμενα της πολιτικής πραγματικότητας. Και η ζωή συνεχίζεται με θύτες και θύματα.

Καθώς περπατούσαμε χτες το βράδυ με δυο συνοδοιπόρους μου, αποφεύγοντας τα πολυσύχναστα μέρη της πόλης, ρώτησα: «Αν σας πω τη φράση: Η πραγματική κατάσταση, τι έρχεται αυθόρμητα στο μυαλό σας;» Έψαχνα βλέπεις έναν τίτλο για τούτο το άρθρο μα δεν τους το είπα. «Πόλεμος» απάντησε ο ένας. «Κενό» είπε ο άλλος. «Γιατί;...» με ρώτησαν γελώντας.

Γιατί, αλήθεια;

Γιατί πόλεμος και κενό;

Ίσως γιατί σε ένα ορυχείο στη Μποτσουάνα, που το εκμεταλλεύεται μια καναδική εταιρία, ανακαλύφθηκε το μεγαλύτερο διαμάντι των τελευταίων 100 ετών με καθαρότητα 1.111 καράτια. Ίσως γιατί υπάρχουν παντού πολυεκατομμυριούχοι, που πρόκειται να γίνουν οι ιδιοκτήτες του μόλις κοπεί σε κομμάτια. Όπως πρόσφατα κάποιος που πλήρωσε κάτι παραπάνω από 45 εκατ. δολάρια στον οίκο Sotheby’s στη Γενεύη για να αποκτήσει ένα μπλε διαμάντι 12,03 καρατίων. Χειροπιαστά πράγματα. Όπως ένα χέρι βοήθειας ή μια σφαίρα στο κεφάλι.

*H Μιρέλλα Καλοστύπη είναι δημοσιογράφος