Το επικίνδυνο παιχνίδι της εξουσίας στην Αλβανία
Η πρόσφατη καθαίρεση τεσσάρων υπουργών από τον κυβερνητικό συνασπισμό με πρωταγωνιστή τον ίδιο τον πρωθυπουργό Έντι Ράμα, επισύρει την προσοχή για το μέγεθός του και για το γεγονός ότι είναι ο πρώτος τέτοιων διαστάσεων ακριβώς τρεις μήνες πριν από τις βουλευτικές εκλογές στη χώρα.
Εκ πρώτης όψεως ο ανασχηματισμός μοιάζει ότι επιδιώκει την ικανοποίηση του αιτήματος της αντιπολίτευσης, η οποία από την 18η Φεβρουαρίου διαδηλώνει σε αντίσκηνο κάτω από το γραφείου του Πρωθυπουργού με βασικό αίτημα τη διενέργεια εκλογών με υπηρεσιακή κυβέρνηση ως εγγύηση για δημοκρατικές και ελεύθερες κάλπες.
Το παρασκήνιο, όμως, του ανασχηματισμού και οι συγκεκριμένοι υπουργοί που καθαιρέθηκαν, φαίνεται ότι αποτελούν το απτό κομμάτι του παγόβουνου, που ταυτίζεται με την πολιτική ζωή στη χώρα, η οποία μοιάζει με καζάνι που βράζει, που όλοι το βλέπουν αλλά διαθέτουν σχεδόν ανύπαρκτα περιθώρια για σωτήριες παρεμβάσεις. Στην Αλβανία είναι διάχυτη η άποψη ότι η χώρα οδεύει προς μια κρίση βαθύτερη από εκείνες στη Ρουμανία και τα Σκόπια, την οποία δύσκολα θα αποφύγει. Πολλοί μιλούν και για αναβίωση σεναρίων των ταραχών του 1997.
Οι βουλευτικές εκλογές του προσεχή Ιουνίου αποτελούν την προϋπόθεση και όχι την ουσία της κρίσης στην Αλβανία. Το βασικό πρόβλημα είναι η μεταρρύθμιση στη δικαιοσύνη, την οποία έχουν αναλάβει η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι ΗΠΑ. Η ανεξάρτητη εφαρμογή της απειλεί άμεσα σημαντικά πρόσωπα της πολιτικής ζωής στη χώρα σε όλο το πολιτικό της φάσμα. Πληροφορίες αναφέρουν ότι τουλάχιστον 10% των βουλευτών στην αλβανική βουλή είναι με βεβαρημένο ποινικό μητρώο κυρίως στο εξωτερικό της χώρας και στην πολιτική αναρριχήθηκαν στηριζόμενοι στο μαύρο χρήμα. Οι Αλβανοί πολιτικοί προσπαθούν να αμυνθούν ασκώντας πίεση προς τους αντιπάλους με στοιχεία εις βάρος τους για σκάνδαλα μεγάλων διαστάσεων. Με τον τρόπο αυτό διατηρείται η ισορροπία που θέλει την μη εφαρμογή της μεταρρύθμισης στη δικαιοσύνη και την μη εκκαθάριση της πολιτικής από το οργανωμένο έγκλημα. Παρά τις δηλώσεις όλων των πολιτικών κομμάτων υπέρ της εφαρμογής της μεταρρύθμισης στη δικαιοσύνη, η πραγματικότητα μιλάει για το αντίθετο. Συνεπώς, η μάχη για την εξουσία αφορά, σε πρώτη γραμμή, την εξασφάλιση της πολιτικής ασπίδας έναντι μιας ανεξάρτητης δικαιοσύνης.
O αλβανός πρωθυπουργός Έντι Ράμα - πηγή: Reuters/Brian Snyder
Η αντιπολίτευση γνωρίζει, επίσης, ότι δεν υπάρχουν περιθώρια για να κερδίσει αυτή τις εκλογές. Οι εξαγγελίες της για την ανατροπή «της παλιάς δημοκρατίας διαφθοράς και οργανωμένου εγκλήματος» δεν πείθουν τον αλβανικό λαό να την ακολουθήσει διότι υπάρχει νωπή η μνήμη ότι τμήμα αυτής της «παλιάς δημοκρατίας», κατά της οποίας τώρα βάλει, είναι και η ίδια. Άρα επιλέγει ως αποτελεσματικό τρόπο για να απαλλαγεί από το μένος της μετεκλογικής «εκδίκησης» της δικαιοσύνης, όπως αυτή κρίνει, μποϊκοτάροντας τις εκλογές. Αν και δεν πέτυχε κάτι, μέσω μαζικότητας των διαδηλώσεων, όπως ήλπιζε, κατάφερε να μπλοκάρει την εκλογική διαδικασία, δηλώνοντας εγγράφως ότι τα κόμματα της αντιπολίτευσης δεν θα εγγραφούν στην Κεντρική Εφορευτική Επιτροπή ως εκλογικοί φορείς, συνεπώς οι εκλογές χωρίς την αντιπολίτευση προδιαγράφονται άκυρες.
Ωστόσο, το παιχνίδι των εκλογών με στόχο αυτό το είδος εξουσίας χοντραίνει, αν λάβει κανείς υπόψη τη δήλωση του πρέσβη του ΟΑΣΕ στα Τίρανα, Bernd Borchardt, ότι στην Αλβανία κυκλοφορούν δύο δισεκατομμύρια ευρώ μαύρου χρήματος, τα οποία μπορεί να αξιοποιηθούν στην εξαγορά ψήφων.
Συγκεκριμένα, όταν το προηγούμενο Σάββατο ο Έντι Ράμα, επιστρέφοντας από τριήμερη ανεπίσημη επίσκεψη στην Γερμανία, ζήτησε την παραίτηση του στενού του συνεργάτη Υπουργού Δημόσιας Τάξης, Σαϊμίρ Ταχίρι, φάνηκε ότι η θυσία του ήταν υπόδειξη της Δύσης, με απώτερο στόχο τα αιτήματα της αντιπολίτευσης. Αυτό διότι, στο πρόσωπο του πρώην Υπουργού Δημόσια Τάξης η αντιπολίτευση εντόπιζε τον βασικό υπεύθυνο στην εκτεταμένη εξάπλωση των ναρκωτικών στη χώρα και το υπέρμετρο θάρρος του οργανωμένου εγκλήματος στην πολιτική και κοινωνική ζωή της χώρας. Η αντιπολίτευση όμως αντιμετώπισε την είδηση ως την πρώτη επιτυχία της αντίστασής της, αλλά επέμεινε στην αδιαλλαξία της για υπηρεσιακή κυβέρνηση. Την ίδια ώρα ο Ράμα, ενώ ήταν κάθετος ότι δεν θα υπάρξει διάλογος με την αντιπολίτευση με όρο τον σχηματισμό υπηρεσιακής κυβέρνησης, ανακοίνωσε ότι ο ανασχηματισμός έγινε για να απελευθερωθούν οι τέσσερις υπουργοί από τις υπουργικές υποχρεώσεις για την ανάληψη σημαντικότερων εκλογικών καθηκόντων.
Περισσότερο όμως πειστική για την καθαίρεση του Ταχίρι είναι η εκδοχή ότι έγινε ως ανταμοιβή στο αίτημα του κυβερνητικού εταίρου του Ράμα, Ιλίρ Μέτα, ο οποίος κατέχει το ύπατο αξίωμα του προέδρου της Βουλής. Ενώ η καθαίρεση των τριών άλλων συναδέλφων του έγινε για να μη φανούν τα πραγματικά αίτια καθαίρεσης του Ταχίρι.
Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι ο Ταχίρι είχε προετοιμάσει το έδαφος για την πολιτική εξουδετέρωση του Μέτα -μάλιστα μέχρι και τη φυλάκισή του. Δημοσιογραφικές πηγές αναφέρουν επίσης, ότι ο πρώην υπουργός είχε εξαπολύσει επιθέσεις κατά ανθρώπων του Μέτα που εξασφάλιζαν την οικονομική ισχύ του κόμματός του. Το γεγονός προκαλούσε συχνά έντονες τριβές στον κυβερνητικό συνασπισμό. Ο Μέτα για να πετύχει την καθαίρεση του Ταχίρι δέχτηκε ως τίμημα την καθαίρεση δύο στενών συνεργατών του στον κυβερνητικό συνασπισμό του ΄Εντι Ράμα.
Ο Ίλιρ Μέτα - πηγή: επίσημη ιστοσελίδα αλβανικής βουλής
Τα πράγματα είχαν φθάσει μέχρι το σημείο που, σε ανύποπτο χρόνο, πρώτος ο Μέτα ζήτησε σχηματισμό υπηρεσιακής κυβέρνησης χωρίς πρωθυπουργό το Ράμα για τη διενέργεια των βουλευτικών εκλογών. Στο πρόωρο αυτό αίτημα του Μέτα επένδυσε πρόσφατα πολύ στους πολιτικούς της σχεδιασμούς η αντιπολίτευση. Το κόμμα του Μέτα είναι ο μπαλαντέρ ανάδειξης του νικητή στις εκλογές. Στις εκλογές, εγκατάλειψε τον 8ετή κυβερνητικό συνασπισμό με τη σημερινή αντιπολίτευση για να συγκυβερνήσει με το Ράμα. Στην προκειμένη περίπτωση όμως δεν είναι διατεθειμένος να περάσει ξανά το ουράνιο τόξο.
Από χθες όμως βάζει πλώρη προς ικανοποίηση του παλιού του στόχου. Να συμμαχήσει μεν με το Κόμμα του Έντι Ράμα, αλλά να είναι αυτός ο επόμενος πρωθυπουργός. Χθες δύο υπουργοί του Μέτα στην κυβέρνηση Ράμα δήλωσαν δημοσίως ότι δεν κρύβουν πως το κόμμα τους εργάζεται για το στόχο αυτό. Γνωρίζοντας όμως το σκληρό χαρακτήρα του πρωθυπουργού, ο Μέτα ξέρει καλά ότι θα πρέπει να αναγκάσει το Ράμα στην παραχώρηση αυτή. Εδώ, κατά τις εκτιμήσεις, οφείλονται οι τελευταίες δηλώσεις του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης ότι σύντομα αναμένεται να επιβεβαιωθούν οι καταγγελίες δυτικών πηγών ότι ο Ράμα είναι ο υπεύθυνος για την εξαφάνιση στην Αλβανία των 1300 κοντέινερ με χημικά και τοξικά απόβλητα. Επίσης, δημοσιογραφικοί κύκλοι κοντά στον Μέτα ανακοίνωσαν ότι στο άμεσο μέλλον μπορεί να προκύψουν και ροζ σκάνδαλα κατά του Ράμα.
Σε όλο αυτό το σκληρό πόκερ των πρωταγωνιστών της αλβανικής πολιτικής για πρώτη φορά εμφανίζεται εντελώς αποστασιοποιημένος ο δυτικός παράγοντας, αναγκάζοντας τους πολιτικούς των Τιράνων να προσέχουν πολύ τις κινήσεις τους.
*Ο Παναγιώτης Μπάρκας είναι δημοσιογράφος - αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Ελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Αργυροκάστρου