28 και άλλες φθινοπωρινές προβλέψεις σε τίτλους

Μοιάζει με κολεξιόν μόδας haute couture που κατά κάποιον τρόπο ισχύει και για τις οικονομίες. Άλλωστε κάθε μόδα, ως άτυπος θεσμός καθοριστικός και καθοδηγητικός των ελευθεριών μας, είναι από τη φύση της συντηρητική, όχι επαναστατική, αφού πάντα βασίζεται στο νέο που όμως είναι πρόσκαιρο, εφήμερο και καταδικασμένο να μετουσιωθεί ή να πεθάνει. Έτσι, οι θεσμικές εκθέσεις οικονομικών προβλέψεων, που εκπονούνται συστηματικά τρεις φορές το χρόνο (winter, spring, autumn) από τη Γενική Διεύθυνση Οικονομικών και Δημοσιονομικών Υποθέσεων της Κομισιόν, είναι μεν πρόσκαιρες, αλλά δεν μπορούμε να τις αγνοήσουμε εφόσον κυκλοφορούμε στην παγκόσμια αγορά του καπιταλισμού και μας βλέπει κόσμος. Εκθέσεις που δείχνουν όχι τι, αλλά προς τι σημαίνουν όσα απεικονίζονται και μοιάζουν σαν να περνούν ένα προστακτικό μήνυμα: π.χ. το μοντέλο Ελλάδα φέτος δεν θα φορεθεί, το μοντέλο Αλβανία θα έχει ζήτηση, το μοντέλο Ουγγαρία περπατάει καλά, καλή επιλογή η Πολωνία, επικίνδυνη η Φινλανδία και ούτω καθεξής.

Στην ηλεκτρονική αναζήτηση της οικονομικής κατάστασης, τα ακροδάχτυλα στο πληκτρολόγιο καταγίνονται με τις απεικονίσεις των μοντέλων όπως παρουσιάζονται στο ντεφιλέ και δείχνουν τις πιο καλοντυμένες, τις μέτριες και τις κακόγουστες χώρες, σύμφωνα με τις διεθνείς τάσεις της οικονομικής μόδας. Διαβάζοντας τίτλους προκύπτει αβίαστα το νόημα: η Ελλάδα παραμένει η πιο κακοντυμένη, δεν μπορεί ακόμα να κυκλοφορήσει στα μεγάλα σαλόνια οικονομικών επιδόσεων, αλλά θέλεις ο ήλιος, θέλεις η θάλασσα, θέλεις το αγόρι της, τουλάχιστον ο τουριστικός τομέας, για δεύτερη συνεχή χρόνια, είναι ο μόνος που κινείται εξαιρετικά καλά.

«Ελλάδα: Η αβεβαιότητα αντιστρέφει την οικονομική ανάκαμψη», υποστηρίζουν οι προβλέψεις. Η χώρα μας θα παραμείνει σε ύφεση και το 2016 με την οικονομία να συστέλλεται κατά 1.3%, δηλαδή κατά τι μικρότερο το ποσοστό ύφεσης σε σχέση με το 1.4% του τρέχοντος έτους 2015. Αλλά, όπως είπαμε, αυτά είναι πρόσκαιρα κι έτσι εντός του ερχομένου έτους, σταδιακά, θα υπάρξει αποκατάσταση εμπιστοσύνης προς την Ελλάδα, με συνέπεια να ξαναρχίσουν προγράμματα επενδύσεων και ιδιωτικοποιήσεων. Η ανάπτυξη θα αρχίσει να παίρνει τα πάνω της από το 2017 και, εκτός απροόπτου, το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) θα σημειώσει αύξηση κατά 2.7% δεδομένου ότι οι δομικές μεταρρυθμίσεις αναμένεται να ενισχύσουν τη συνολική ζήτηση.

Το πόσο σημαντική είναι η προσφορά και η ζήτηση σε κάθε φιλελεύθερη οικονομία της προκοπής το γνωρίζουμε, δίχως απαραίτητα να είμεθα ειδήμονες. Αυτό ήδη ισχύει σε διάφορες χώρες, όπως στην «Τσεχική Δημοκρατία: Στέρεα Ανάπτυξη το 2015».
Η Τσεχία το 2015 αναπτύσσεται δυναμικά, πρωτίστως, λόγω της εγχώριας ζήτησης. Και μόνο που διαβάζεις έναν καλό λόγο για μια χώρα ότι έχει σταθεροποιήσει την ανάπτυξη, ότι υπάρχει ζήτηση αγαθών και υπηρεσιών, το ΑΕΠ της το 2017 αναμένεται να βελτιωθεί, αμέσως γίνεται περιζήτητη στους maitre των επενδύσεων. Προοπτικές ανοίγονται έτι περαιτέρω. Όταν όμως διαβάζεις ότι σε μια χώρα επικρατεί αβεβαιότητα και αντιστροφή οικονομικής ανάκαμψης, δεν πας εκεί να επενδύσεις. Διότι αν πας, προφανώς, αποσκοπείς σε ανταλλάγματα που άλλη αξιοπρεπής χώρα δεν θα σου έδινε προκειμένου να μην της φύγεις και σε χάσει από επενδυτή.

Στη «Βουλγαρία: Μέτρια ανάπτυξη και σταδιακή εξισορρόπηση» απεικονίζεται αύξηση ΑΕΠ κατά 2%, το 2017, λόγω ενδυνάμωσης της εγχώριας ζήτησης. Ήδη, σύμφωνα με την Κομισιόν, σημειώνεται για το 2015 ανάπτυξη 1, 7% και για του χρόνου 1.5%, δηλαδή προβλέπεται μικρή μείωση 0.2% εξαιτίας καθυστέρησης στην απορρόφηση κοινοτικών κονδυλίων.

Εγχώρια ζήτηση και εξαγωγές, περιλαμβανομένων και εντόπιων επιχειρήσεων, φέρνουν ανάκαμψη για την «Ιρλανδία: Εξαιρετικά δυναμική επιστροφή ύστερα από χρόνια επιτυχούς προσαρμογής». Θεωρείται χώρα- ρεκόρ στις αναπτυξιακές επιδόσεις του ΑΕΠ της και μάλιστα με θετικό πρόσημο ανθεκτικότητας στις αρνητικές επιδράσεις από την αδύναμη παγκόσμια ανάπτυξη.

Το να καταναλώνουμε ως έλληνες είναι δύσκολο στην παρούσα συγκυρία άρα δεν ζητάμε πολλά, άρα δεν προσφέρονται πολλά. Ωστόσο, το πρώτο εξάμηνο του 2015, παρά την αβεβαιότητα, το πραγματικό ΑΕΠ στην Ελλάδα αυξήθηκε, λέει, κατά 1%. Όμως αυτό το αναπάντεχο, όπως χαρακτηρίζεται, αποτέλεσμα πιθανολογείται ότι αντανακλά απλώς μια αυξημένη καταναλωτική δραστηριότητα εξαιτίας του φόβου ότι κινδύνευαν να χαθούν καταθέσεις. Αντανακλά επίσης τη μείωση των εισαγωγών λόγω ελλείμματος εμπορικής αξιοπιστίας, γεγονός που έχει αρνητική επίπτωση στην παραγωγικότητα. Με άλλα λόγια, αφήνεται να εννοηθεί ότι αυτό το 1% αύξηση ΑΕΠ, εν μέσω της όποιας σκληρής διαπραγμάτευσης έκανε ή δεν έκανε η ελληνική κυβέρνηση στις Βρυξέλλες, ουδόλως αντανακλά ουσιαστική δυναμικότητα της ελληνικής οικονομίας, άρα είναι τρόπον τινά εικονικό. Επομένως, το «Βέλγιο: Εξελισσόμενη μέτρια ανάπτυξη» της τάξης μόλις του 1.3% στο ΑΕΠ για το 2015 και το 2016, δεν πρέπει να νομισθεί ότι μπορεί ποτέ να συγκρίνεται με το δικό μας 1% και να λέμε, Ορίστε έχουμε μόλις 0.3% διαφορά με την καρδιά της Ευρώπης!

Τι να πει κανείς για το «Λουξεμβούργο: Από ανοδική σε ισορροπημένη ανάπτυξη», που εμφανίζεται power με ποσοστό από 4.1% πέρυσι σε 3.1% φέτος και 3.2% του χρόνου και όπου η δημιουργία θέσεων εργασίας εμφανίζεται μεν ακμαία, κυρίως ανάμεσα σε μη μόνιμους εργάτες, αλλά η ανεργία ελάχιστα περιορίζεται φέτος και του χρόνου. Τι να πει κανείς;

Η γενική εικόνα των προβλέψεων ανάπτυξης για τα υπόλοιπα κράτη μέλη στην φθινοπωρινή απεικόνιση Νοεμβρίου 2015 της Γενικής Διεύθυνσης Οικονομικών και Δημοσιονομικών Υποθέσεων της Κομισιόν, διαμορφώνεται ως εξής:

«Δανία: Η ανάκαμψη έχει επικρατήσει»
«Γερμανία: Σταθερή ανάπτυξη ενόψει»
«Εσθονία: Σταθερή, αμετάβλητη ανάπτυξη»
«Ισπανία: Επιβράδυνση ανάπτυξης, αλλά με καλές ευκαιρίες εργασίας»
«Γαλλία: Σιγά -σιγά κερδίζει έδαφος η οικονομική ανάκαμψη»
«Κροατία: Επιστροφή στην ανάπτυξη, αλλά οι κίνδυνοι παραμένουν»
«Ιταλία: Κινήσεις προς περισσότερο αυτοσυντηρούμενη ανάπτυξη»
«Κύπρος: Ιδιωτική εγχώρια ζήτηση βγάζει την Κύπρο από την ύφεση»
«Λετονία: Βελτίωση της ανάπτυξης παρά τις προκλήσεις»
«Λιθουανία: Η εγχώρια ζήτηση ενδυναμώνει την ανάπτυξη, αλλά εξωτερικοί παράγοντες δημιουργούν ανησυχία»
«Ουγγαρία: Προς περισσότερο ισορροπημένη ανάπτυξη»
«Μάλτα: Επένδυση δίνει νέα ώθηση στην ανάπτυξη»
«Ολλανδία: Αυτοσυντηρούμενη ανάπτυξη ενόψει»
«Αυστρία: Λαμπρές οικονομικές προοπτικές εγείρουν συγκρατημένες
ελπίδες»
«Πολωνία: Ανάπτυξη σε σταθερό βηματισμό»
«Πορτογαλία: Ακμαία η εγχώρια ζήτηση, αλλά το υψηλό χρέος εξακολουθεί να δημιουργεί ανησυχία για την ανάπτυξη»
«Ρουμανία: Η δημοσιονομική χαλάρωση εκτοξεύει την ανάπτυξη, αλλά θέτει σε κίνδυνο τη σταθερότητα»
«Σλοβενία: Σταθερή ανάπτυξη ενόψει, χάρη στην εγχώρια ζήτηση»
«Σλοβακία: Ισχυρή εγχώρια ζήτηση οδηγεί σε οικονομική επέκταση»
«Φινλανδία: Υποτονική ανάπτυξη εν μέσω εξασθενημένου εξωτερικού περιβάλλοντος»
«Σουηδία: Η εγχώρια ζήτηση υποστηρίζει την υψηλή ανάπτυξη»
«Ηνωμένο Βασίλειο: Συγκρατημένη ανάπτυξη με αύξηση πληθωρισμού»

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η υποψήφια προς ένταξη κοντινή μας «Αλβανία: Επενδυτική αναζωογόνηση ανοίγει οικονομική προοπτική». Δεν είναι τυχαίο ότι χιλιάδες αλβανοί έχουν ήδη επιστρέψει στη χώρα τους, έστω κι αν πολλοί συνεχίζουν να πηγαινοέρχονται στην Ελλάδα, με το λεωφορείο ή το δικό τους Ι.Χ., καθώς η οικονομική δραστηριότητα εκεί λέγεται αποκτά σταδιακά δυναμική τόσο σε επενδυτικό όσο και σε καταναλωτικό επίπεδο.

Πώς απεικονίζεται όμως η αγορά εργασίας στην ευρωζώνη και γενικά την ΕΕ; Νομίζουμε πως το ξέρουμε, αλλά δεν είναι και τόσο βέβαιο. Διότι η ανεργία θα συνεχίσει να υπάρχει και δεν προβλέπεται να μειωθεί ποτέ στα προ της κρίσης επίπεδα. Το γιατί δεν έχει να κάνει τόσο όσο πιστεύουμε με την οικονομική ανάπτυξη που, ναι, σίγουρα κάπως πρόσκαιρα συμβάλλει στη δημιουργία θέσεων εργασίας, κυρίως για φτηνούς και ανειδίκευτους αλλοδαπούς κι ημεδαπούς, αλλά δεν λύνει ούτε θα λύσει το μεγάλο πρόβλημα της ανεργίας όπως το εννοούμε μέχρι σήμερα. Το γιατί έχει να κάνει με το γεγονός ότι μοντέλο του κόσμου έχει αλλάξει και αλλάζει δραματικά, όμως, ακόμα είναι και αδιανόητη και ασύλληπτη η εικόνα του για τους περισσότερους σημερινούς ενήλικες. Η εργασία που αναζητούν τόσοι άνθρωποι δεν υπάρχει, διότι πολύ απλά δεν χρειάζεται πλέον τόση εργασία! Τα εργατικά χέρια ανήκουν σε μιαν άλλη εποχή, αγροτική και βιομηχανική, κι όχι στον κόσμο και την κοινωνία της πληροφορίας. Η κερδοσκοπία γίνεται σε επίπεδο πληροφορίας, ο πλούτος μεταφράζεται σε επίπεδο πληροφοριών, σύνθεσης εικόνων μιας πραγματικότητας από άϋλες προβολές που δείχνουν ή και επιβάλλουν την κατεύθυνση του κόσμου. Νομίζουμε ότι για την κατανομή του πλούτου απαιτείται να είμαστε παραγωγικοί προκειμένου να αναπτυσσόμαστε, αλλά δεν είναι ακριβώς έτσι όπως άλλοτε. Οι μαρξιστές έλεγαν ότι οι εργάτες πρέπει να πάρουν τα μέσα παραγωγής στα χέρια τους, μα σήμερα δεν χρησιμοποιούμε καν ολόκληρα τα χέρια μας για την όποια παραγωγή. Ακροδάχτυλα χρησιμοποιούμε για να πατάμε κουμπιά και πληκτρολόγια διότι σήμερα δεν επεξεργαζόμαστε τόσο τα αντικείμενα όσο τις πληροφορίες. Όπως έλεγε ο Vilém Flusser «Όλα γίνονται διαρκώς μικρότερα. Μόνο οι υπανάπτυκτοι θέλουν ακόμα να αναπτύσσονται, πιθανόν για να μπορούν να συρρικνωθούν αργότερα».

*Η Μιρέλλα Καλοστύπη είναι δημοσιογράφος