Σημειώσεις ενός μοναχικού κοσμοπολίτη

Η ομορφιά, ο έρωτας, η οδύνη και η περιβεβλημένη τη γαλήνη τής ειμαρμένης εγκόσμια χαρά αποτείνονται και μιλούν στον διδαγμένο τη σοφία άνθρωπο με τη σιωπή· μια σιωπή εμπλουτισμένη, διαπερασμένη από θάλλουσες και φθίνουσες αποχρώσεις ζωής και θανάτου, πλησμονής και στέρησης, από ριπές ανέμου διαφορετικών και όχι πάντα αναγνωρίσιμης αφετηρίας και κατεύθυνσης· μια σιωπή, εντέλει, στους κόλπους της οποίας αιωρούνται μόρια φωνών αλλοτινών και συγκαιρινών, χειρονομίες ζώντων και νεκρών, ριπίδια πολιτισμών μακρινών, που ποτέ δεν έπαψαν να θάλπουν τη σκέψη και τα αισθήματα όποιου συνειδητά παραμένει ανοιχτός και ευαίσθητος στο διαρκές, άλλοτε φανερό και άλλοτε υπόγειο, πήγαιν’ έλα του χρόνου και των πολιτισμών που διάνυσε και εξακολουθεί να διανύει ο απροκατάληπτος δυτικός άνθρωπος.

Αυτές περίπου τις σκέψεις κάνω κάθε φορά που έχω την τύχη να ανοίξω ένα ποιητικό βιβλίο του Γιώργου Βέη (τουλάχιστον από τη Χρυσαλλίδα στον πάγο, 1999 και ύστερα), αυτού του μοναχικού κοσμοπολίτη ακαταπόνητου ταξιδευτή, που ακόμα και εν κινήσει ευρισκόμενος δεν παύει να ταξιδεύει, όπως και όταν ταξιδεύοντας δεν παύει νοερά, σε άλλους τόπους, σε άλλες παραλλήλους να μετακινείται συγκρίνοντας, εμβαθύνοντας, στο νόημα της μοίρας του ανθρώπου και, όσο του επιτρέπει η ποιητική του φύση-ιδιότητα, φιλοσοφώντας. Δημιουργώντας με εικόνες και «υλικά» της εκάστοτε παρατηρούμενης πραγματικότητας μια εντελώς προσωπική, εμπράγματη μεταφυσική, μεταποιώντας τρέχουσες σκέψεις, προσωπικές καταστάσεις και σταθερά ή φευγαλέα αισθήματα σε στέρεες και παλίμψηστες ποιητικές ακουαρέλες επιβεβαιωτικές της αδιάλειπτης συνέχειας της ζωής και αναζωογονητικές της επιθυμίας του ακαταπαύστως να αυτοπροσδιορίζεται στο κέντρο ή και στης παρυφές διαρκώς εναλλασσόμενων σκηνικών ή σκηνών.

Η σχέση που δημιουργεί και αδιαλείπτως διατηρεί εν εγρηγόρσει ο Γιώργος Βέης με τη φύση γενικά αλλά και με τις επιμέρους εκδοχές της και όλα όσα φανερά ή κρυφά τεκταίνονται στους φιλικούς, σκοτεινούς και συχνά επίβουλους κόλπους της είναι ανταποκριτική και συνάμα δηλωτική του πόσο προσηνής και σχεδόν υποτακτικά υπάκουος είναι στα κελεύσματα και στα διδάγματά της, προκειμένου να θέσει εν συνεχεία εαυτόν στην υπηρεσία της τάξης και του κάλλους. Γι’ αυτό και συχνά επιδίδεται στην καταγραφή των τελετουργικά επαναλαμβανόμενων ή και των έκτακτων εκδοχών της φυσικής λειτουργίας, αναζητώντας και επισημαίνοντας τους τρόπους με τους οποίους υποτάσσεται το δαιμονικό στο απολλώνιο χωρίς να αλλοιώνεται ο πυρήνας που τα συντηρεί και τα συνέχει. Συχνά δημιουργεί την εντύπωση ότι αρέσκεται σε μια βιαστική χαρτογράφηση όχι μόνο τόπων που επισκέφτηκε αλλά και άλλων, που αν και άγνωστοί του δεν παύουν να τον γοητεύουν και να τον παρακινούν σε ρεμβαστικούς πνευματικούς συνειρμούς. Κάτι σαν «αρχαιολόγος του εαυτού του» καταπιάνεται με τη συγκεκριμενοποίηση και τη σμίκρυνση, με απώτερο στόχο να τις καταστήσει ευκολότερα ελέγξιμες, περιοχές του κόσμου που, ενώ στο παρελθόν τον είχαν απασχολήσει ή και τον είχαν σαγηνεύει ως ταξιδιώτη, τώρα του προσφέρονται ως βαθμίδες αυτογνωσίας.

Αυτές ακριβώς οι συνεχείς και με κάθε τρόπο πραγματοποιούμενες μετακινήσεις συνεπάγονται, επιβάλλουν μάλλον διαφορετικές υφολογικές αμφιέσεις, παρεμφερή σχήματα και προσχήματα, γεγονός που προϋποθέτει ασκημένη ετοιμότητα. Τα αντικρυστά ποιήματα, λ.χ., «Χαρτούμ» και «Οία, Σαντορίνη» μαρτυρούν μία ιδιαίτερη υφολογική και συνάμα πνευματική-συναισθηματική ευκαμψία, προκειμένου να αναδυθούν την καίρια στιγμή οι θαλερές μνήμες της ιδιαίτερης πατρίδας του, της Σάμου (οι οικείες παραμυθητικές «δικές μας στιγμές σαμιώτικες, ποτισμένες ρετσίνι της σοφίας»), ενώ ο καφές μπορεί και συνδέει Σουμάτρα, Γουατεμάλα, Άλιμο και Παλαιό Φάληρο· οι συχνές παρεμβολές σονέτων, εξάλλου, μοιάζει να θέλουν να λειτουργήσουν μετρονομικά ανάμεσα στις διαρκώς εναλλασσόμενες εικόνες τόπων και χρόνων, σαν ένα είδος συνεκτικών ιστών ετερόκλητων μεταξύ τους στοιχείων -σκέψεων και συναισθημάτων.

Με κατακτημένη πείρα ζωής και γραφής ξέρει να σταθμίζει τις καταστάσεις και να κρατάει τις ενδεικνυόμενες κάθε φορά αποστάσεις ασφαλείας από το εκάστοτε ποιητικό έναυσμα, γνωρίζοντας ότι το σύνηθες είναι κάτω από την διδακτική και επίβουλα γοητευτική επιφάνεια των τόπων και των τοπίων να ελλοχεύει η ανατροπή, αφού «απατηλό της νύχτας το βελούδο/μυστικά προλέγει τις μανίες». Κι έτσι, με κατακτημένη δια της ασκήσεως νηφαλιότητα, θα μπορούσε να πει κανείς ότι ο ποιητής βιογραφείται μέσω των κειμένων του· ότι με πρόσχημα τη διαρκή, πραγματική ή φαντασιακή κίνηση-μετακίνηση, δεν αναζητεί παρά το ακίνητο κέντρο του κόσμου που ολοένα περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό του, προκειμένου εκεί να αυτοπροσδιοριστεί με το υλικό που ανασύρει με το αγκίστρι της γλώσσας. Η όποια μετακίνησή του, τοπική ή χρονική, πραγματική ή φαντασιακή, του δημιουργεί τις βασικές προϋποθέσεις ελευθερίας, τον θέτει μπροστά στο σοβαρό ενδεχόμενο της επιλογής ανάμεσα σ’ ένα στενόχωρο διαμέρισμα και σ’ ένα ξέφωτο και πολλά υποσχόμενο στερέωμα.

Ακόμα και στα ελάχιστα δευτερόλεπτα της απόλυτης μοναξιάς και περισυλλογής βρίσκει τον χρόνο και τον τρόπο να θυμηθεί, να ανακαλέσει και να ψαύσει ψήγματα της αφετηρίας του, της εποχής που τον γοήτευαν και τον έκαναν να αισθάνεται «έκπληξη από ύπαρξη» τα σύνορα άγνωστων τόπων «στον ρυτιδιασμένο χάρτη/δίπλα στον μαυροπίνακα»· να θυμηθεί την υπόσχεσή του για έναν άλλο βίο, αποκαλυπτικό μιας άλλης αλήθειας· να αναμοχλεύσει τους πρώτους οιωνούς αυτού που εντέλει έγινε: ο μοναχικός κοσμοπολίτης ταξιδευτής. Για τον Γιώργο Βέη υπάρχουν αλήθειες που υπερβαίνουν την πνευματική και ειδικά την ποιητική του ιδιότητα, που δεν έχουν ανάγκη από ποιητικά τερτίπια και «κολπάκια των γραφιάδων», γιατί είναι αλήθειες-πυρωμένο σίδερο προορισμένο να πλήξει την καρδιά του και να του υπενθυμίσει τη ματαιωμένη ζωή του. Αυτές οι αλήθειες, ωστόσο, όσο κι αν υπερβαίνουν την ποιητική ιδιότητα του πάσχοντος, μόνο διοχετευμένες στα κανάλια της ποίησης δικαιώνονται και το εκτόπισμά τους διαχέεται απαλλαγμένο από τα περιοριστικά δεσμά του χρόνου και την ασφυκτική πίεση των ορίων του χώρου.