Μια φορά κι έναν καιρό ήταν το ηλεκτρονικό φιλί...

Αυτό είναι μόνο ένα κομμάτι του παζλ που ανατρέπει με ιλιγγιώδεις ρυθμούς τις ζωές μας. Η συνεχής επινόηση νέων μέσων επικοινωνίας και η αίσθηση του άπειρου που δημιουργεί το παγκόσμιο ηλεκτρονικό χωριό στο οποίο ζούμε, υπόκεινται διαρκώς σε κρίσεις, αλλά και επικρίσεις. Όπως και να ‘χει, αρκετοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι η αλληλεπίδραση των ανθρώπων μέσα από τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι η μεγαλύτερη κοινωνική μεταβολή που υφίσταται η ανθρωπότητα μετά από τη Βιομηχανική Επανάσταση.

Το δίκτυο Βrandwatch δημοσίευσε πρόσφατα εντυπωσιακά στοιχεία για το έτος 2016. Οι ενεργοί χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ξεπερνούν πλέον τα 2,3 δις, με τον πληθυσμό της γης να αγγίζει τα 7,5 δις. Η δημοφιλέστερη πλατφόρμα είναι το Facebook, με περισσότερους από 1,7 δις χρήστες. Με ένα πρόχειρο υπολογισμό, διαπιστώνουμε ότι ο συνολικός αριθμός των ανθρώπων που επισκέπτονται τακτικά τη σελίδα τους στο Facebook είναι μεγαλύτερος από τον πληθυσμό της Κίνας, που έχει 1,3 δις κατοίκους!

Η δύναμη του ίντερνετ και του ψηφιακού κόσμου που το περιβάλλει, καθώς και ο βομβαρδισμός του μέσου πολίτη με μηνύματα, επηρεάζουν εν πολλοίς ακόμη και τον τρόπο που λειτουργούν τα ΜΜΕ ή ασκείται η πολιτική σε όλο τον κόσμο. Σύμφωνα με έρευνες του Pew Research Center, η πλειοψηφία των Αμερικανών (62%) ενημερώνεται καθημερινά μέσω των σόσιαλ μίντια. Το 35% των νέων ηλικίας 18-29 ετών δηλώνει ότι έχει στραφεί σε αυτά για να πληροφορηθεί τα αποτελέσματα των Αμερικανικών προεδρικών εκλογών. Το Facebook απεδείχθη πολύτιμο εργαλείο για τον νεοκλεγέντα Πρόεδρο Τραμπ. Σε αναφορά που δημοσιεύτηκε στην πλατφόρμα ανάλυσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης Ezylnsights, διαβάζουμε ότι ο Ντόναλντ Τραμπ κατατρόπωσε την αντίπαλό του στο Facebook. Τον περασμένο Οκτώβριο, οι ζωντανές μεταδόσεις του υποψηφίου των Ρεπουμπλικανών στη συγκεκριμένη πλατφόρμα ήταν υπερδιπλάσιες σε σύγκριση με εκείνες της Χίλαρι Κλίντον. Τέσσερις ημέρες πριν από τις εκλογές των ΗΠΑ, τις διαδικτυακές εμφανίσεις του Τραμπ παρακολούθησαν 45 εκατομμύρια χρήστες, ενώ εκείνες της Χίλαρυ Κλίντον μόνο 14 εκατομμύρια.

Είναι λοιπόν τόσο καταλυτική η επίδραση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στη ζωή μας; Το σίγουρο είναι ότι η σχέση δημόσιας και ιδιωτικής σφαίρας επαναπροσδιορίζεται διαρκώς. Η εθνογράφος Dana Boyd λέει: “Δυστυχώς τα online περιβάλλοντα δεν είναι τόσο σταθερά όσο τα offline. Ενώ οι τοίχοι στους δρόμους μπορεί να έχουν αυτιά, οι ψηφιακοί τοίχοι έχουν σχεδόν πάντα αυτιά”. Ωστόσο, τονίζει ότι το ψηφιακό περιβάλλον δίνει την ευκαιρία σε απλούς ανθρώπους να ανοίξουν παράθυρο στον κόσμο, να ακουστούν, ακόμη και να οικοδομήσουν το δικό τους κοινό (σ.σ. στη χώρα μας είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα του εκλιπόντος νεαρού τραγουδιστή Παντελή Παντελίδη, που έγινε γνωστός στο ευρύ κοινό από το YouTube, τη δεύτερη μεγαλύτερη πλατφόρμα αναζήτησης μετά από τη Google). Οι ακόλουθοι του δημοφιλούς ηθοποιού Τομ Χανκς στο Twitter ξεπερνούν αριθμητικά τον πληθυσμό κρατών όπως το Βέλγιο, η Κούβα, η Πορτογαλία και η Αυστρία.

Ο ψηφιακός τυφώνας που σαρώνει τα πάντα στο πέρασμα του προκαλεί τεκτονικές δονήσεις και στο χώρο των μέσων ενημέρωσης. Οι λέξεις “εφημερίδα”, “τηλεόραση”, “περιοδικό” απομακρύονται από τις διαχωριστικές γραμμές του παρελθόντος, αφού εικόνα, ήχος και κείμενο τυλίγονται σε ένα διαδικτυακό κουβάρι που αλλάζει τις ισορροπίες, ακόμη και για τα πανίσχυρα διεθνή εκδοτικά συγκροτήματα. Το ειδησεογραφικό υλικό μοιράζεται, αναπαράγεται ή ακόμη και γίνεται προϊόν υποκλοπής με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Μεγάλης κυκλοφορίας εφημερίδες εγκαταλείπουν το παραδοσιακό μοτίβο του γραπτού κειμένου και προβάλλουν βίντεο στις ιστοσελίδες τους. Ο χρήστης του διαδικτύου ενημερώνεται συχνά από τις πλατφόρμες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, χωρίς να συγκρατεί απαραιτήτως στη μνήμη του σε ποιο μέσο αντιστοιχεί η είδηση που διάβασε. Τώρα πια δεν ψάχνουμε εμείς για ειδήσεις, οι ειδήσεις μας βρίσκουν. Όπως προκύπτει από έρευνα που πραγματοποίησε το Tow Center for Digital Journalism του Columbia Journalism School, εργαζόμενοι όλων των βαθμίδων σε ΜΜΕ βιώνουν ανάμεικτα συναισθήματα. Από τη μία αντιμετωπίζουν τον ψηφιακό μύλο που αλέθει όσες ειδήσεις παράγουν ως ευκαιρία να στραφούν σε νέα κοινά, στα οποία δεν είχαν πρόσβαση παλαιότερα. Από την άλλη όμως νιώθουν να απειλούνται από την απώλεια του ελέγχου της είδησης.

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ξεπερνούν σε αριθμούς ακόμη και την πορνογραφία και φιγουράρουν πλέον ως πρώτη δραστηριότητα στο διαδίκτυο, με βάση στοιχεία που δημοσιεύονται στο Socialnomics του Eriq Qualman, γκουρού του online μάρκετινγκ. To 53% των νέων ανθρώπων που γεννήθηκαν από τις αρχές της δεκαετίας του ’80 ως τις αρχές της νέας χιλιετίας θα προτιμούσαν να απωλέσουν την αίσθηση της όσφρησης παρά την επαφή τους με την τεχνολογία! Ως το 2018, τα 2/3 της χρήσης κινητών τηλεφώνων θα καλύπτονται από βίντεο. Σύμφωνα με τον Steve Clayton, στέλεχος της Microsoft, τα παιδιά της νέας χιλιετίας θεωρούν ήδη ξεπερασμένη τη χρήση email. Ίσως γι αυτό, το 2009, το Κολλέγιο της Βοστώνης σταμάτησε να χορηγεί ηλεκτρονικές διευθύνσεις στους πρωτοετείς φοιτητές.

Τα νέα δεδομένα μεταμορφώνουν ριζικά και τον τρόπο με τον οποίο προωθούν τα προϊόντα τους οι εταιρείες. Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Northwestern του Σικάγο, Randy Hlavac, αναφέρει, στο πλαίσιο διαδικτυακού μαθήματος, ότι “το 42% των καταναλωτών που έχουν αρνητικές εμπειρίες με προϊόντα και υπηρεσίες, θα μοιραστούν τα προβλήματα τους online”. Ας αναλογιστούμε λοιπόν τι σημαίνει αυτό για μικρές και μεγαλύτερες επιχειρήσεις. Οι επιχειρηματίες αναζητούν τρόπους για να ακολουθήσουν το ρεύμα της εποχής, αλλά και εργαλεία που θα προστατεύσουν τις επιχειρήσεις τους από το να “τιναχτούν” στον αέρα σε δευτερόλεπτα, εξαιτίας μίας ολιγόλογης viral ανάρτησης...

Η ψηφιακή εποχή ήρθε για να αλλάξει δια παντός τον τρόπο που επικοινωνούμε, να καθορίσει εκ νέου τις καταναλωτικές συνήθειές μας, αλλά και να ξαναδώσει στο άτομο τη δύναμη της επιλογής. Στο εξής, για να πουλήσεις, θα πρέπει πρώτα να κατανοήσεις τι θέλει το κοινό. Κι αν το αγνοήσεις, απλά θα σταματήσεις να υπάρχεις...

*Η Άντζελα Καραγεώργου είναι δημοσιογράφος - σύμβουλος επικοινωνίας