Είτε «Ναι» είτε «Όχι» τη Δευτέρα θα υπάρχει μια διχασμένη Ιταλία
Όλοι οι συνομιλητές μου, Ιταλοί που ζουν στην Ιταλία αλλά και Ιταλοί που ζουν στην Ελλάδα, όπου διαμένω τα τελευταία 13 χρόνια, σχετικά με το δημοψήφισμα που πρόκειται να διεξαχθεί στην Ιταλία την επόμενη Κυριακή συμφωνούν στο εξής: ότι το δημοψήφισμα, ανεξαρτήτως αποτελέσματος, δίχασε βαθιά την ιταλική κοινωνία κάτι που δεν συνάδει με συνταγματική μεταρρύθμιση τέτοιου βεληνεκούς.
Αυθόρμητα συγκρίνει κανείς το σήμερα με το 1948 και το 1992. Το 1948 οι πολιτικές δυνάμεις της διαλυμένης, ύστερα από 20 χρόνια φασιστικού καθεστώτος Ιταλίας, που προσπαθούσε να ορθοποδήσει μετά τον ανόητο πόλεμο του Μουσολίνι στο πλευρό της ναζιστικής Γερμανίας, αλλά και ύστερα από τον εμφύλιο του ’43-’45, κατάφεραν να βρουν έναν κοινό παρονομαστή και, με εξαίρεση τους εναπομείναντες οπαδούς του παλιού καθεστώτος, όλες ανεξαιρέτως ψήφισαν ένα σύνταγμα (το μεγαλύτερο μέρος του οποίου ισχύει ακόμα και σήμερα) που στόχο είχε τη συμφιλίωση της χώρας.
Γεννήθηκε έτσι το «συνταγματικό τόξο», που έμελλε να διαλυθεί το 1992. Εκείνη τη χρονιά, με τους μισούς κομματικούς ηγέτες στη φυλακή, την οικονομία στο χείλος της κατάρρευσης (με επίκεντρο τα άσχημα δημόσια οικονομικά και την κρίση της λιρέτας που οδήγησαν σε μίνι-κούρεμα των καταθέσεων και στην επιβολή ελέγχου κεφαλαίων) και τη μαφία να χτυπάει με βομβιστικές επιθέσεις στο Μιλάνο, στη Ρώμη και στη Φλωρεντία, μια πρόταση για δημοψήφισμα (που τελικά διεξήχθη το 1993) προσπαθούσε να βάλει τάξη στο χάος επιβάλλοντας το δικομματισμό με την ελπίδα ότι η πολυπόθητη πολιτική σταθερότητα θα βοηθούσε στην καταπολέμηση της διαφθοράς και της φαυλότητας του πολιτικού συστήματος.
Η ανταπόκριση του κόσμου, που διψούσε για πραγματική αλλαγή, υπήρξε εντυπωσιακή. Σήμερα η μετατροπή της Γερουσίας (μήλον της έριδος της παρούσας εκλογικής αναμέτρησης) σε κάτι σαν «Συνέλευση των Περιφερειαρχών» δεν πείθει τους πολίτες, που εξαιτίας της οικονομικής κρίσης βλέπουν πλέον με κακό μάτι οποιαδήποτε κυβερνητική πρωτοβουλία. Ως εκ τούτου, οι οπαδοί και του «Ναι» και του «Όχι», με την βοήθεια βέβαια του πρωθυπουργού Ματέο Ρέντσι, ο οποίος επέλεξε να προσωποποιήσει το δημοψήφισμα, επιδίδονται σε μπαράζ ακραίων δηλώσεων.
Οι μεν χαρακτηρίζοντας τους δε νοσταλγούς του παλιού καθεστώτος και οι δε κατηγορώντας τους μεν ότι αν επικρατήσει το «Ναι» θα υλοποιηθεί ένα παλιό, απολυταρχικό όνειρο της Μασονικής Στοάς Π2, που είχε ταράξει την Ιταλία προς τα τέλη της δεκαετίας του ’70.
Δεν λείπουν βέβαια και έξωθεν απειλές. Οι Financial Times δήλωσαν ότι το Όχι θα προκαλέσει την κατάρρευση οκτώ τραπεζών ενώ οι κερδοσκόποι κάνουν πάρτι ανεβάζοντας τα περίφημα spreads όλο και πιο ψηλά. Για όλους αυτούς τους λόγους η Δευτέρα θα βρει μια χώρα διχασμένη και απηυδισμένη, όπου οι νικητές θα πρέπει να πείσουν τους ηττημένους ότι το Σύνταγμα ανήκει σε όλους και όχι μόνο σε αυτούς.
Μέρος του προβλήματος είναι και οι Ιταλοί του εξωτερικού, οι οποίοι έχουν δικαίωμα ψήφου, αρκετοί όμως λείπουν από τη χώρα για πολύ καιρό και δεν ξέρουν ακριβώς τι συνεπάγεται είτε το «Ναι» είτε το «Όχι». Δεν αποκλείεται η ψήφος τους να καθορίσει το τελικό αποτέλεσμα, το οποίο όμως ούτε οι οπαδοί του «Ναι» ούτε του «Όχι» πρόκειται να δεχτούν. Και όλα αυτά με το σενάριο των πρόωρων εκλογών πάντα στο προσκήνιο.
*Ο Maurizio De Rosa είναι φιλόλογος και ελληνιστής - ζει τα τελευταία 13 χρόνια στην Ελλάδα.