Γλωσσικό ήθος και Ελληνικός Πολιτισμός

Επέζησε, τρόπον τινά, και μέσα από τη θαυμαστή συνέχεια της ελληνικής γλώσσας, που σήμερα απειλείται από προκρούστιες εκπαιδευτικές πολιτικές.

Συνηγορεί σε αυτή την απειλή, φυσικά, και η παγκοσμιοποιημένη πρακτική “ανάγκη” επικοινωνίας με όρους αγοράς, που εξυπηρετείται από κοινές γλωσσικές συμβάσεις, οι οποίες αδικούν και αυτή την επιλεγμένη ως “κοινή”, αγγλική γλώσσα.

Στις αρχές του προηγούμενου αιώνα στην Ελλάδα, στην αντιπαράθεση μεταξύ δημοτικιστών και καθαρευουσιάνων, ο Δημήτρης Γληνός είχε προβάλει με σθένος επιχειρημάτων την άρρηκτη γλωσσική συνέχεια και εξέλιξη μέσα από τη διαδρομή του γόνιμου ιστορισμού στην εκπαίδευση.

Αναφερόταν (1916, «Έθνος και Γλώσσα” - πρώτη δημοσίευση: Δελτίο Εκπαιδευτικού Ομίλου, Αθήνα 1922) στο παράδειγμα του τριτάξιου Παρθεναγωγείου στον Βόλο (κάτι σαν Γυμνάσιο), του “Κρυφού Σχολειού” του Δελμούζου, όπου “στα παιδιά άρεσε τόσο ο Όμηρος (εννοείται στο πρωτότυπο) όσο και ο Σολωμός”, καθώς είχαν αισθανθεί τόσο την αρχαία όσο και τη νεώτερη Ελλάδα: διδάσκονταν τον πρώτο χρόνο τον νέο ελληνισμό, τον δεύτερο τον μεσαιωνικό ελληνισμό και τον τρίτο τον αρχαίο ελληνισμό” - με αυτή τη σειρά γνωστικής επαφής και με την αντίστοιχη ιστορικά γλωσσική έκφραση της ελληνικής. Πώς διαπλάθονται γλωσσικά οι σύγχρονες γενιές; Με περιφρονητικό, θα έλεγα, μάλλον τρόπο για τον βασικό φορέα του δημιουργικού στοχασμού και της έκφρασης περιεχομένου, την ελληνική γλώσσα.

Και δεν είναι μόνον η γλωσσική ασυνέργεια στις εκπαιδευτικές βαθμίδες. Είναι έντονο το φαινόμενο μιας γλωσσικής αλλοτρίωσης - αποσύνθεσης και αποδόμησης στην καθημερινότητα της επιχειρηματικής επικοινωνίας, με καταφύγιο τον ελάχιστο κοινό παρονομαστή συμβατικών αγγλικών, μάλιστα μεταξύ Ελλήνων (!) και με επιτήδευση - ενδεικτική δήθεν “κλάσης”, ως τεχνο-αρχοντοχωριατισμός. Γιατί αυτές οι σκέψεις, τώρα; Επειδή κατά τις εργασίες προσφάτως του 3ου Διεθνούς Συνεδρίου Αρχαίας Ελληνικής και Βυζαντινής Τεχνολογίας είχα την χαρά να ακούσω σε θαυμάσια ελληνικά την εισήγηση της κυρίας Brysbaert Ann (University of Leiden, Faculty of Archaeology, Netherlands Institute at Athens).

Δείγμα υψηλής ευγένειας, γλωσσικού ήθους και απόδοσης τιμής και αξίας σε “ένα σημειωτικό πρότυπο φυσικής γλώσσας” (για να θυμηθούμε και τον Ουμπέρτο Έκο) η επιλογή της ομιλήτριας να εκφραστεί στα ελληνικά, για ένα θέμα ελληνικό: “Η εργασία και το κόστος της κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού στην Αργολίδα”. Σπάνιο φως γλωσσικού ήθους και υποδειγματικά υπερήφανης, ελληνοπρεπούς συμπεριφοράς εκ μέρους της κ. Brysbaert (κεντρική φωτογραφία), ώστε να δούμε κατά πόσο αξίζει να περισώσουμε τη γλώσσα μας ως αξία του πολιτισμού μας, δήλον έστιν ότι της ταυτότητας του Γένους στο παρόν και στο μέλλον κατέχοντας το μακραίωνο παρελθόν μας. Πέραν αυτού, το 3ο Διεθνές Συνέδριο Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας, που διοργάνωσε η Εταιρεία Διερεύνησης Αρχαίας Ελληνικής και Βυζαντινής Τεχνολογίας (ΕΔΑΒυΤ) από κοινού με το Κέντρο Διάδοσης Επιστημών και το Μουσείο Τεχνολογίας ΝΟΗΣΙΣ της Θεσσαλονίκης, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών κατά το τριήμερο 19-21 Νοεμβρίου, επεφύλασσε πλήθος σχετικών πληροφοριών, που ανέδειξαν τα τεχνολογικά επιτεύγματα από την Ελληνική Αρχαιότητα μέχρι και τους Βυζαντινούς χρόνους.

Η εκπληκτική προσομοίωση της λειτουργίας του περίφημου Μηχανισμού των Αντικυθήρων σε κλίμακα 3:1, που εκτίθεται στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών.(Photo credits: Γ. Ρούντος)

Σε 12 Συνεδρίες, σημαντικοί/ές προσκεκλημένοι/ες των επιστημών και της ακαδημαϊκής κοινότητας από την Ελλάδα και το εξωτερικό ανέπτυξαν τα θέματα:μετάβαση από τις παρατηρήσεις στην καθαρή επιστήμη και τεχνολογία - το παράδειγμα του Μηχανισμού των Αντικυθήρων, λατομική και γλυπτική κατά την αρχαιότητα, ναυπηγική και ναυσιπλοΐα, οικοδομική και γεωτεχνική, βυζαντινή και αραβική περίοδος, χημεία και υαλουργία, μηχανολογία και μετρικοί μηχανισμοί, υδραυλικά έργα, ξυλουργική και κεραμουργία, αγροτική τεχνολογία, υφαντική, κινητικότητα και πολιτισμική διάδραση στην καινοτομία και τεχνολογία, στρατιωτική τεχνολογία, οικονομία - ενέργεια - τυποποίηση, μεταλλευτική, μεταλλοτεχνία και εγγειοβελτιωτικά έργα κατά τους ιστορικούς χρόνους.

Η ΕΔΑΒυΤ - edabyt.gr ιδρύθηκε το 2018 με προεδρεύοντα τον ομότιμο καθηγητή του ΕΜΠ Θεοδόση Π. Τάσιο, ως μετεξέλιξη της Εταιρείας Μελέτης της Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας (ΕΜΑΕΤ - ίδρυση: 1993). Είναι μια επιστημονική εταιρεία που στόχο έχει να προάγει την επιστημονική έρευνα και να διαδώσει τις ιστορικές γνώσεις γύρω από τα τεχνολογικά επιτεύγματα των Αρχαίων Ελλήνων, μέχρι και το Βυζάντιο. Από την ίδρυσή της έως σήμερα, η εταιρεία έχει οργανώσει πλήθος ανοικτών συνεδριάσεων με διαλέξεις, παρουσιάσεις βιβλίων και ταινιών, ημερίδες ειδικού ενδιαφέροντος και σεμινάρια.

(*) Ο Γιάννης Ρούντος διετέλεσε στέλεχος επί 40ετία στην επιχειρηματική κοινότητα σε θέσεις διευθυντικής ευθύνης και δημιουργίας, με αξιοσημείωτο διοικητικό έργο στους τομείς για τις Εταιρικές Υποθέσεις, την Επικοινωνία & Δημόσια Εικόνα και την Εταιρική Ευθύνη & Βιώσιμη Ανάπτυξη. Μετά την ολοκλήρωση της επαγγελματικής διαδρομής του, με άξονα την ιδέα για έναν Ολιστικό Πολιτισμό δραστηριοποιείται σε θέματα για την πολιτιστική κληρονομιά, τα Γράμματα - τις Τέχνες και τη Βιωσιμότητα.