ΑΠΟΨΕΙΣ

Εθνικό σχέδιο για τη βελτίωση του ελληνικού δικαστικού συστήματος

Εθνικό σχέδιο για τη βελτίωση του ελληνικού δικαστικού συστήματος

Η Ελληνική Δικαιοσύνη διαθέτει υψηλής ποιότητας έμψυχο δυναμικό: Οι δικαστές, οι εισαγγελείς και οι δικαστικοί υπάλληλοι,  στη μεγάλη τους πλειοψηφία, δείχνουν αφοσίωση στα καθήκοντά τους και διαπνέονται από υψηλό αίσθημα ανεξαρτησίας.

Όμως, μια μεγάλη σειρά από οργανωτικές και λειτουργικές αγκυλώσεις εξανεμίζουν μεγάλο μέρος του μόχθου τους και οδηγούν σε μη ικανοποιητική τελική απόδοση.

H μη ικανοποιητική απόδοση πιστοποιήθηκε και πρόσφατα, με τη δημοσιοποίηση της Έκθεση Αξιολόγησης των Ευρωπαϊκών Δικαστικών Συστημάτων της CEPEJ, κύκλος 2024, με βάση στοιχεία που ανάγονται στο έτος 2022. Σύμφωνα με την Έκθεση αυτή, ο χρόνος που χρειάζονται τα ελληνικά δικαστήρια (πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια και ανώτατα) για να διεκπεραιώσουν τις υποθέσεις που δικάζουν είναι από τους μακρότερους μεταξύ των 46 κρατών-μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Τα στοιχεία αυτά μπορούν και πρέπει να αποτελέσουν το ερέθισμα για να διαμορφώσουμε και να υλοποιήσουμε, σε βάθος πενταετίας, ακόμη και δεκαετίας, ένα εθνικό σχέδιο για τον εκσυγχρονισμό και τη βελτίωση του ελληνικού δικαστικού συστήματος.

Για να γίνει αυτό απαιτείται ένα μεγάλο πλέγμα μεταρρυθμιστικών δράσεων σε πολλά επίπεδα:

Α. Σε επίπεδο Συντάγματος: Να διατηρηθούν και να ενισχυθούν οι εγγυήσεις αμεροληψίας, ανεξαρτησίας και λογοδοσίας. Να τροποποιηθούν αρκετές από τις διατάξεις που απαρτίζουν το Τμήμα περί Δικαιοσύνης, οι οποίες απηχούν αντιλήψεις του περασμένου και του προπερασμένου αιώνα και δημιουργούν ένα περιβάλλον Αναλογικής Δικαιοσύνης στην Ψηφιακή Εποχή μας, με πολύ αρνητικές συνέπειες στην αποδοτικότητα των δικαστηρίων και των εισαγγελιών μας. Στον τομέα αυτό, κομβικό ζήτημα είναι η πλήρης αναμόρφωση του θεσμού των Δικαστικών Συμβουλίων, για τα οποία πρέπει να θεσπιστεί εύλογης διάρκειας θητεία (τριών έως πέντε ετών), και να αποτελέσουν το συντονιστικό και επιτελικό όργανο σε κάθε κλάδο δικαστηρίων.

Β. Σε επίπεδο νομοθεσίας: H οργάνωση της Δικαιοσύνης και οι ρυθμίσεις για τους δικαστικούς λειτουργούς να εναρμονιστούν με τις σχετικές κατευθύνσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης για τη διαφύλαξη της ανεξαρτησίας και αμεροληψίας, αλλά και τη βελτίωση της απόδοσης.

Γ. Σε οργανωτικό και λειτουργικό επίπεδο: Nα ολοκληρωθεί η ψηφιοποίηση στη Δικαιοσύνη με την άμεση καθιέρωση του ηλεκτρονικού φακέλου, να αναβαθμιστούν και να συντονιστούν μεταξύ τους τα τρία (ένα για κάθε κλάδο Δικαιοσύνης) Συστήματα Διαχείρισης Δικαστικών Υποθέσεων, να αυξηθεί ο αριθμός και να βελτιωθεί το status των δικαστικών υπαλλήλων, να εντοπιστούν σε κάθε δικαστήριο και εισαγγελία οι δυσλειτουργίες και να ληφθούν μέτρα για την αντιμετώπισή τους.

Ζούμε σε μια εποχή που υπάρχει η δυνατότητα, με ειδικές μελέτες να εντοπίζονται τα προβλήματα, να επιλέγονται συγκεκριμένα μέσα για την επίλυσή τους, να παρακολουθείται η εφαρμογή τους και, όπου απαιτείται, να γίνονται αναπροσαρμογές.

Στον τομέα αυτό έχουμε μια πολύ θετική εξέλιξη, η οποία αξίζει να αναφερθεί: Mέσα στις επόμενες ημέρες ξεκινάει η εκτέλεση ενός πολύ σημαντικού έργου, το οποίο γίνεται για πρώτη φορά στη χώρα μας. Αφορά στο μεγαλύτερο δικαστήριο της χώρας μας και της Ευρώπης, το Πρωτοδικείο της Αθήνας, καθώς και το Πρωτοδικείο της Θεσσαλονίκης. Πρόκειται για το Έργο Υποστήριξης της Μείωσης των Εκκρεμών Υποθέσεων στα Πρωτοδικεία Αθηνών και Θεσσαλονίκης (Πολιτική Διαδικασία), το οποίο χρηματοδοτείται από το Technical Support Instrument (Μέσο Τεχνικής Υποστήριξης) της Ευρωπαϊκής Ένωσης και υλοποιείται σε συνεργασία με τη Γενική Διεύθυνση Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων (ΓΔ Μεταρρυθμίσεων) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Έχει διάρκεια 24 μηνών και θα εκτελεστεί από την CEPEJ, η οποία έχει ειδική τεχνογνωσία, έχοντας εκτελέσει πολυάριθμα έργα για τη βελτίωση των δικαστικών συστημάτων σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, και έχει πρόσφατα εκπονήσει ειδικό εργαλείο/μεθοδολογία για τη μείωση των εκκρεμών υποθέσεων στα δικαστήρια.

Πρόκειται για ένα πρωτοποριακό έργο, το οποίο δεν περιορίζεται στη μελέτη και υποβολή προτάσεων αλλά, αφού εντοπιστούν οι δυσλειτουργίες σε κάθε δικαστήριο, διαμορφώνεται και εφαρμόζεται πρόγραμμα δράσης για την αντιμετώπιση της καθυστέρησης με στόχο συγκεκριμένα αποτελέσματα.

Η επιτυχία του, η οποία εξαρτάται από την ενεργή συμμετοχή των δικαστών και των δικαστικών υπαλλήλων, μπορεί να δώσει μια τεράστια θετική ώθηση όχι μόνο στα δύο αυτά δικαστήρια, αλλά στο σύνολο της Δικαιοσύνης μας!

ΠΙΝΑΚΑΣ Ι: Οι ημέρες που απαιτούνται για να διεκπεραιωθούν οι αστικές υποθέσεις στα 46 κράτη - μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης (πηγή CEPEJ, 2024)

ΑΣΤΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ

ΧΩΡΑ

1ος ΒΑΘΜΟΣ

2ος ΒΑΘΜΟΣ

ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ

ΑΖΕΡΜΠΑΪΤΖΑΝ

58

62

48

ΑΛΒΑΝΙΑ

377

2272

Μ/Δ

ΑΝΔΟΡΡΑ

212

Μ/Δ

Μ/Δ

ΑΡΜΕΝΙΑ

187

Μ/Δ

22

ΑΥΣΤΡΙΑ

142

85

102

ΒΕΛΓΙΟ

Μ/Δ

Μ/Δ

378

ΒΟΡΕΙΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

312

166

217

ΒΟΣΝΙΑ-ΕΡΖΕΓΟΒΙΝΗ

518

238

151

ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ

Μ/Δ

Μ/Δ

237

ΓΑΛΛΙΑ

333

489

487

ΓΕΡΜΑΝΙΑ

241

391

Μ/Δ

ΓΕΩΡΓΙΑ

257

161

180

ΔΑΝΙΑ

268

185

329

ΕΛΒΕΤΙΑ

141

121

129

ΕΛΛΑΔΑ

746

422

Μ/Δ

ΕΣΘΟΝΙΑ

158

172

148

ΗΒ - ΑΓΓΛΙΑ ΚΑΙ ΟΥΑΛΙΑ

Μ/Δ

Μ/Δ

Μ/Δ

ΗΒ - ΒΟΡΕΙΑ ΙΡΛΑΝΔΙΑ

Μ/Δ

Μ/Δ

Μ/Δ

ΗΒ - ΣΚΩΤΙΑ

Μ/Δ

Μ/Δ

Μ/Δ

ΙΡΛΑΝΔΙΑ

Μ/Δ

Μ/Δ

142

ΙΣΛΑΝΔΙΑ

115

200

119

ΙΣΠΑΝΙΑ

359

343

691

ΙΣΡΑΗΛ

308

141

188

ΙΤΑΛΙΑ

540

753

1063

ΚΡΟΑΤΙΑ

410

Μ/Δ

334

ΚΥΠΡΟΣ

Μ/Δ

1736

Μ/Δ

ΛΕΤΟΝΙΑ

209

140

138

ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ

116

72

451

ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ

182

464

216

ΜΑΛΤΑ

491

563

Μ/Δ

ΜΑΡΟΚΟ

69

Μ/Δ

Μ/Δ

ΜΑΥΡΟΒΟΥΝΙΟ

417

135

567

ΜΟΛΔΑΒΙΑ

171

97

57

ΜΟΝΑΚΟ

375

571

88

ΝΟΡΒΗΓΙΑ

176

Μ/Δ

Μ/Δ

ΟΛΛΑΝΔΙΑ

Μ/Δ

Μ/Δ

371

ΟΥΓΓΑΡΙΑ

134

106

115

ΟΥΚΡΑΝΙΑ

168

169

Μ/Δ

ΠΟΛΩΝΙΑ

362

232

361

ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ

238

95

98

ΡΟΥΜΑΝΙΑ

160

207

216

ΣΕΡΒΙΑ

299

326

557

ΣΛΟΒΑΚΙΑ

168

206

Μ/Δ

ΣΛΟΒΕΝΙΑ

337

82

73

ΣΟΥΗΔΙΑ

152

101

124

ΤΟΥΡΚΙΑ

397

404

143

ΤΣΕΧΙΑ

134

70

149

ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ

327

218

151

*Μ/Δ = Μη διαθέσιμο

ΠΙΝΑΚΑΣ IΙ: Οι ημέρες που απαιτούνται για να διεκπεραιωθούν οι ποινικές υποθέσεις στα 46 κράτη - μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης (πηγή CEPEJ, 2024)

ΠΟΙΝΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ

ΧΩΡΑ

1ος ΒΑΘΜΟΣ

2ος ΒΑΘΜΟΣ

ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ

ΑΖΕΡΜΠΑΪΤΖΑΝ

108

61

156

ΑΛΒΑΝΙΑ

93

531

902

ΑΝΔΟΡΡΑ

284

110

Μ/Δ

ΑΡΜΕΝΙΑ

232

46

27

ΑΥΣΤΡΙΑ

120

54

151

ΒΕΛΓΙΟ

Μ/Δ

Μ/Δ

100

ΒΟΡΕΙΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

159

129

39

ΒΟΣΝΙΑ-ΕΡΖΕΓΟΒΙΝΗ

250

60

58

ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ

61

66

90

ΓΑΛΛΙΑ

Μ/Δ

366

152

ΓΕΡΜΑΝΙΑ

Μ/Δ

Μ/Δ

92

ΓΕΩΡΓΙΑ

55

56

97

ΔΑΝΙΑ

77

202

299

ΕΛΒΕΤΙΑ

134

171

215

ΕΛΛΑΔΑ

223

294

304

ΕΣΘΟΝΙΑ

36

29

82

ΗΒ - ΑΓΓΛΙΑ ΚΑΙ ΟΥΑΛΙΑ

109

Μ/Δ

Μ/Δ

ΗΒ - ΒΟΡΕΙΑ ΙΡΛΑΝΔΙΑ

Μ/Δ

Μ/Δ

Μ/Δ

ΗΒ - ΣΚΩΤΙΑ

100

Μ/Δ

Μ/Δ

ΙΡΛΑΝΔΙΑ

Μ/Δ

Μ/Δ

274

ΙΣΛΑΝΔΙΑ

66

97

101

ΙΣΠΑΝΙΑ

203

71

304

ΙΣΡΑΗΛ

106

27

42

ΙΤΑΛΙΑ

355

750

132

ΚΡΟΑΤΙΑ

236

304

69

ΚΥΠΡΟΣ

322

344

Μ/Δ

ΛΕΤΟΝΙΑ

171

135

92

ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ

73

59

220

ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ

Μ/Δ

Μ/Δ

216

ΜΑΛΤΑ

527

551

Μ/Δ

ΜΑΡΟΚΟ

52

102

Μ/Δ

ΜΑΥΡΟΒΟΥΝΙΟ

313

110

12

ΜΟΛΔΑΒΙΑ

199

249

89

ΜΟΝΑΚΟ

72

144

183

ΝΟΡΒΗΓΙΑ

62

93

50

ΟΛΛΑΝΔΙΑ

89

295

280

ΟΥΓΓΑΡΙΑ

44

49

106

ΟΥΚΡΑΝΙΑ

66

34

Μ/Δ

ΠΟΛΩΝΙΑ

68

54

126

ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ

211

146

65

ΡΟΥΜΑΝΙΑ

114

123

50

ΣΕΡΒΙΑ

Μ/Δ

33

62

ΣΛΟΒΑΚΙΑ

133

52

133

ΣΛΟΒΕΝΙΑ

146

54

94

ΣΟΥΗΔΙΑ

138

154

53

ΤΟΥΡΚΙΑ

264

223

530

ΤΣΕΧΙΑ

56

29

42

ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ

164

198

159

ΠΙΝΑΚΑΣ ΙII: Οι ημέρες που απαιτούνται για να διεκπεραιωθούν οι υποθέσεις διοικητικού δικαίου στα 46 κράτη - μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης (πηγή CEPEJ, 2024)

ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

ΧΩΡΑ

1ος ΒΑΘΜΟΣ

2ος ΒΑΘΜΟΣ

ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ

ΑΖΕΡΜΠΑΪΤΖΑΝ

197

128

88

ΑΛΒΑΝΙΑ

179

8680

1584

ΑΝΔΟΡΡΑ

258

Μ/Δ

Μ/Δ

ΑΡΜΕΝΙΑ

292

410

23

ΑΥΣΤΡΙΑ

285

Μ/Δ

182

ΒΕΛΓΙΟ

288

Μ/Δ

589

ΒΟΡΕΙΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

303

92

26

ΒΟΣΝΙΑ-ΕΡΖΕΓΟΒΙΝΗ

389

271

Μ/Δ

ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ

129

57

127

ΓΑΛΛΙΑ

314

329

200

ΓΕΡΜΑΝΙΑ

408

460

229

ΓΕΩΡΓΙΑ

529

124

268

ΔΑΝΙΑ

Μ/Δ

Μ/Δ

Μ/Δ

ΕΛΒΕΤΙΑ

202

237

183

ΕΛΛΑΔΑ

464

661

1239

ΕΣΘΟΝΙΑ

166

152

265

ΗΒ - ΑΓΓΛΙΑ ΚΑΙ ΟΥΑΛΙΑ

728

Μ/Δ

Μ/Δ

ΗΒ - ΒΟΡΕΙΑ ΙΡΛΑΝΔΙΑ

Μ/Δ

Μ/Δ

Μ/Δ

ΗΒ - ΣΚΩΤΙΑ

Μ/Δ

Μ/Δ

Μ/Δ

ΙΡΛΑΝΔΙΑ

Μ/Δ

Μ/Δ

Μ/Δ

ΙΣΛΑΝΔΙΑ

Μ/Δ

Μ/Δ

Μ/Δ

ΙΣΠΑΝΙΑ

369

325

321

ΙΣΡΑΗΛ

128

Μ/Δ

157

ΙΤΑΛΙΑ

574

Μ/Δ

416

ΚΡΟΑΤΙΑ

143

191

439

ΚΥΠΡΟΣ

461

2310

Μ/Δ

ΛΕΤΟΝΙΑ

200

215

241

ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ

79

170

Μ/Δ

ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ

528

228

Μ/Δ

ΜΑΛΤΑ

1081

Μ/Δ

Μ/Δ

ΜΑΡΟΚΟ

77

181

Μ/Δ

ΜΑΥΡΟΒΟΥΝΙΟ

1180

114

114

ΜΟΛΔΑΒΙΑ

477

110

69

ΜΟΝΑΚΟ

Μ/Δ

Μ/Δ

259

ΝΟΡΒΗΓΙΑ

Μ/Δ

Μ/Δ

Μ/Δ

ΟΛΛΑΝΔΙΑ

257

488

370

ΟΥΓΓΑΡΙΑ

125

43

ΟΥΚΡΑΝΙΑ

108

108

Μ/Δ

ΠΟΛΩΝΙΑ

163

Μ/Δ

647

ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ

747

1064

300

ΡΟΥΜΑΝΙΑ

321

Μ/Δ

234

ΣΕΡΒΙΑ

1528

Μ/Δ

115

ΣΛΟΒΑΚΙΑ

648

431

Μ/Δ

ΣΛΟΒΕΝΙΑ

540

Μ/Δ

97

ΣΟΥΗΔΙΑ

107

77

90

ΤΟΥΡΚΙΑ

167

173

481

ΤΣΕΧΙΑ

225

Μ/Δ

279

ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ

281

Μ/Δ

203

*Μ/Δ = Μη διαθέσιμο

* Ο Κωνσταντίνος Κουσούλης είναι αντιπρόεδρος Συμβουλίου Επικρατείας, Εθνικός Εκπρόσωπος στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Αποτελεσματικότητα της Δικαιοσύνης (CEPEJ)