Ας τολμήσουμε μια νέα πολιτική για τη διαχείριση των αποβλήτων
Μεταφερόμαστε σχεδόν 25 χρόνια μπροστά. Δεν είναι πολλά. Βρισκόμαστε στο 2050, την ημερομηνία ορόσημο που η ΕΕ έχει οραματιστεί πως θα πετύχει μια οικονομία μηδενικών αποβλήτων, μια κυκλική οικονομία. Στην Ελλάδα του 2050 συζητάμε πώς καταφέραμε να χάσουμε το τρένο.
Αναφερόμαστε στις χαμένες ευκαιρίες στη διαχείριση των αποβλήτων. Στις παράνομες χωματερές που ακόμα λειτουργούν, στις μονάδες καύσης σκουπιδιών που έχουμε χρυσοπληρώσει, στην αδυναμία των θεσμών και της τοπικής αυτοδιοίκησης. Κάποιοι στωικοί θεωρούν πως δεν χάσαμε κάτι, μια ζωή έτσι ήμασταν, στις τελευταίες θέσεις της ΕΕ.
Κάποιοι άλλοι όμως, επισημαίνουν πως παρότι πάντα πηγαίναμε άσχημα στη διαχείριση των αποβλήτων, είχαμε χρόνο να γυρίσουμε τα πράγματα προς όφελος μας, αρκεί να μην παίρναμε εκείνες τις αποφάσεις την περίοδο 2020-2025 που κλείδωσαν το σύστημα διαχείρισης σε ένα αναποτελεσματικό μοντέλο που έδινε έμφαση στην τελική επεξεργασία των πολλών απορριμμάτων, αντί στην πρόληψη και μείωση, στην επαναχρησιμοποίηση, στην ανακύκλωση.
Βέβαια οι πολιτικοί που έλαβαν τις αποφάσεις εκείνη την περίοδο δεν θα βρίσκονται στα πράγματα το 2050. Κάποιοι άλλοι θα έχουν πάρει τις θέσεις τους. Θα ζητήσουν ένα χλιαρό συγγνώμη για τα λάθη των προκατόχων τους και θα προχωρήσουν για να διαπράξουν τα δικά τους λάθη.
Ας γυρίσουμε στο παρόν. Βρισκόμαστε λίγο πριν το 2025. Κλείνουμε το πρώτο τέταρτο του αιώνα της καινοτομίας και της τεχνολογίας. Είμαστε τυχεροί γιατί ακόμα προλαβαίνουμε να αποφύγουμε την κατάσταση που διαβάσατε στην προηγούμενη παράγραφο.
Στο WWF Ελλάς είμαστε πεπεισμένοι πως υπάρχει ακόμα χρόνος και προς επίρρωση αυτού του ισχυρισμού ετοιμάσαμε μια ολοκληρωμένη πρόταση που δείχνει πως μπορεί η Ελλάδα να πετύχει τους στόχους της κυκλικής οικονομίας στη διαχείριση των αποβλήτων, μεγιστοποιώντας τα περιβαλλοντικά, οικονομικά και κοινωνικά οφέλη και ελαχιστοποιώντας τις πιθανότητες να εκτροχιαστούμε σε αυτό το αντικείμενο.
Σύμφωνα με την πρόταση, η Ελλάδα το 2040 μπορεί να μειώσει τα αστικά της απόβλητα κατά τουλάχιστον 35% και να εκτρέπει από την ταφή το 90-92% των αποβλήτων χωρίς να καταφύγει σε προβληματικές και ακριβές λύσεις όπως η αποτέφρωση των απορριμμάτων. Μπορεί να τα καταφέρει κάνοντας χρήση ευρωπαϊκών πόρων και εξοικονομώντας δισεκατομμύρια ευρώ που θα έβγαιναν από τις τσέπες των Ελλήνων φορολογούμενων.
Αλλά για να τα καταφέρουμε χρειάζεται πρώτα να συνειδητοποιήσουμε ότι πρέπει να αλλάξουμε. Έπειτα, απαιτείται θάρρος, συνέπεια και συνέχεια στην εφαρμογή καλών πολιτικών. Η πρόταση του WWF Ελλάς για τη διαχείριση των απορριμμάτων δεν αποτελεί κάποιου είδους μορφή για την κυβέρνηση και την Πολιτεία.
Δεν έχει νόημα να αποδίδουμε ευθύνες καθώς πρέπει να πάμε πολύ πολύ πίσω. Η διαχείριση των σκουπιδιών δεν χάλασε το 2020, απλά ποτέ δεν έφτιαξε.
Αυτό που λέμε είναι ότι η διαχείριση των αστικών αποβλήτων θα πρέπει να αποτελέσει σήμερα σημείο σύγκλισης για όλες τις υγιείς πολιτικές δυνάμεις, καθώς η προβληματική διαχείριση μπορεί να φέρνει πολλά κέρδη σε λίγους, αλλά προκαλεί πολλαπλάσια βλάβη στα δημόσια οικονομικά, στο περιβάλλον και στην υγεία των πολιτών. Ας τολμήσουμε.
Ο Αχιλλέας Πληθάρας είναι περιβαλλοντολόγος με μεταπτυχιακό δίπλωμα ειδίκευσης στα συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης. Από το 2004 εργάζεται στο WWF.