Η Ευρωπαϊκή Ένωση μετά το Brexit

Άλλοι πάλι θέλησαν να υποβαθμίσουν το πολιτικό μέγεθος του λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «πριν από το Brexit η Βρετανία ήταν με ένα πόδι μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και με το άλλο έξω. Από εδώ και εμπρός θα είναι με το ένα πόδι έξω και το άλλο μέσα»

Η αλήθεια βρίσκεται , ως συνήθως, κάπου ενδιάμεσα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν πρόκειται ούτε να διαλυθεί, ούτε να συρρικνωθεί σημαντικά στο ορατό μέλλον αλλά ούτε και μπορεί να συνεχίσει σαν να μη συνέβη τίποτε.
Επίσης οι επιπτώσεις του Brexit στην Ε.Ε. δεν μπορούν να αναλυθούν παρά μόνο μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο γεωπολιτικών εξελίξεων που περιλαμβάνουν τις εξελίξεις στην Μέση Ανατολή, την Τουρκία, τις επικείμενες εκλογές στις ΗΠΑ αλλά και άλλες.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν ήδη διαμορφωθεί δύο «στρατόπεδα»
Το πρώτο προτείνει την επιτάχυνση της περαιτέρω ενοποίησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως προβλέπεται από την ίδρυσή της τώρα που δεν θα υπάρχει το διαρκές «φρενάρισμα» από Βρετανικής πλευράς. Προτείνονται ολοκληρωμένες κοινές Ευρωπαϊκές στρατηγικές σε θέματα άμυνας και ειδικά προστασίας κοινών εξωτερικών συνόρων, υπηρεσιών πληροφοριών και ασφάλειας, μετανάστευσης και ασύλου καθώς και σε όλους τους τομείς οικονομικής δραστηριότητας σύμφωνα και με το «σχέδιο των 5 προέδρων», η συζήτηση επί του οποίου είχε ήδη αρχίσει αλλά «πάγωσε» ενόψει του Βρετανικού δημοψηφίσματος.
Σε αυτό το στρατόπεδο εντάσσονται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η πλειοψηφία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου καθώς και οι περισσότεροι ηγέτες σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων σε χώρες μέλη οι οποίοι όμως βρίσκονται επί το πλείστον στην αντιπολίτευση.
Το δεύτερο στρατόπεδο προτείνει, αντιθέτως,την επιβράδυνση/αναβολή περαιτέρω ενοποιητικών πρωτοβουλιών για τουλάχιστον μέχρι το τέλος του 2017 έτσι ώστε να έχουν ολοκληρωθεί οι Ολλανδικές, Γαλλικές και Γερμανικές εκλογές μεταξύ άλλων.
Σε αυτό το στρατόπεδο εντάσσονται οι περισσότερες (κεντροδεξιές ) κυβερνήσεις χωρών μελών και οι αντίστοιχες πλειοψηφίες στα εθνικά κοινοβούλια.
Η επικράτηση του δεύτερου ,«πραγματιστικού», στρατοπέδου μπορεί να θεωρείται εξασφαλισμένη.
Βέβαια δεν είναι δυνατόν να «παγώσει» γενικά η αντιμετώπιση προβλημάτων όταν και όπως αυτά ανακύπτουν στους επόμενους μήνες σε τομείς όπως η λειτουργία της Ευρωζώνης , το Προσφυγικό κ.α.
Επίσης, δεν έχει γίνει ακόμη σαφές αν η επιβράδυνση των μεγάλων πολιτικών πρωτοβουλιών του προγράμματος των 10 προτεραιοτήτων.
θα επιφέρει defacto και αντίστοιχη επιβράδυνση της υλοποίησης συγκεκριμένων δράσεων για επενδύσεις, ανάπτυξη και δημιουργία θέσεων εργασίας.
Αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι οι όποιες σημαντικές αποφάσεις κριθούν απαραίτητες θα λαμβάνονται για τους επόμενους μήνες μέσω των Ευρωπαϊκών θεσμών μεν, κυρίως μετά από διακρατικές/διακυβερνητικές συμφωνίες δε.
Αυτό σημαίνει ότι παραμερίζονται ,βραχυπρόθεσμα τουλάχιστον,οι ρόλοι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με αντίστοιχη διεύρυνση και ενίσχυση των ρόλων των κυβερνήσεων των χωρών μελών και των εθνικών κοινοβουλίων.
Ας ρίξουμε τώρα μια γρήγορη ματιά στις κύριες πολιτικές εξελίξεις που ακολούθησαν το Brexit αρχίζοντας από το (όχι και τόσο πλέον) Ηνωμένο Βασίλειο.
-Η Τερέζα Μέι διαδέχτηκε τον Ντέιβιντ Κάμερον στην πρωθυπουργία
-Η νέα πρωθυπουργός τοποθέτησε τον Μπόρις Τζόνσον, τον Ντέιβιντ Ντειβις και τον Λιαμ Φοξ ως την τριάδα υπουργών που είναι υπεύθυνη για τις διαπραγματεύσεις της Βρετανίας με την ΕΕ για την έξοδο της χώρας με συντονιστή τον Ντέιβις. Και οι τρεις είχαν πρωτοστατήσει υπέρ του Brexit και τώρα τίθενται προ των ευθυνών που ανέλαβαν έχοντας δώσει πολλές υποσχέσεις που ήδη αποδεικνύονται-όπως η Μέι διαπίστωσε στην πρώτη της περιοδεία Ευρωπαϊκών πρωτευουσών, μη πραγματοποιήσιμες.
- Η Τερέζα Μέι έχει ήδη δηλώσει ότι δεν πρόκειται να αρχίσει τις διαδικασίες για την έξοδο που προϋποθέτει την ενεργοποίηση του Άρθρου 50 της συνθήκης της Λισσαβώνας, πριν από τα τέλη του 2016, παρά τις πιέσεις της Ένωσης. Πιστεύεται ότι η Μέι καθυστερεί τις διαπραγματεύσεις καθώς αναμένει το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ αλλά και για να διαμορφωθεί συγκροτημένη στρατηγική διαπραγμάτευσης το οποίο προφανώς δεν είχε προηγηθεί ως όφειλε. Οι τελευταίες πληροφορίες δείχνουν ότι η Βρετανία μπορεί να καθυστερήσει την ενεργοποίηση του άρθρου 50 μέχρι τον Μάρτιο του 2017 ή ακόμη και περισσότερο.
- Το ποιο κρίσιμο σημείο της στρατηγικής αυτής αφορά τη συμμετοχή της Βρετανίας στην Ενιαία Αγορά την οποία και επιθυμεί διακαώς.Η συμμετοχή αυτή όμως προϋποθέτει, μεταξύ άλλων, την ελεύθερη διακίνηση προσώπων από χώρες –μέλη της Ε.Ε. (σύμφωνα και με το μοντέλο της συμμετοχής της Νορβηγίας) την οποία ελεύθερη διακίνηση δεν επιθυμεί η πλειοψηφία των Βρετανών που ενέκρινε το Brexit !
-Η πρωθυπουργός της Σκωτίας έχει δηλώσει ότι είτε πρέπει να έχει δικαίωμα βέτο στις επερχόμενες διαπραγματεύσεις με την ΕΕ, είτε ότι θα ζητήσει δεύτερο δημοψήφισμα για συμμετοχή της Σκωτίας στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η Στάρτζεον είπε ότι όπως η Μέι έχει το δικαίωμα να χρησιμοποιεί το σλόγκαν «Brexit σημαίνει Brexit» σε ότι αφορά την Αγγλία και την Ουαλλία που ψήφισαν υπέρ του έτσι και εκείνη έχει το δικαίωμα να χρησιμοποιεί το «Remain σημαίνει Remain» σε ότι αφορά τη Σκωτία. Το θέμα της Βόρειας Ιρλανδίας η οποία επίσης ψήφισε υπέρ του Remain είναι πιο πολύπλοκο καθώς είναι συνυφασμένο με το ενδεχόμενο δημιουργίας «σκληρού συνόρου» μεταξύ Βορείου Ιρλανδίας και Ιρλανδίας.
- Συνεχίζεται ο πολιτικός αναβρασμός μεταξύ των πολιτών της Βρετανίας που ψήφισαν υπέρ της παραμονής στο δημοψήφισμα και κυρίως μεταξύ των νέων και μορφωμένων που αποτελούν τμήμα της «γενιάς του Έρασμου» και οι οποίοι έχουν αρχίσει να αποκτούν την αποκαλούμενη «Ευρωπαϊκή συνείδηση» και δεν συμμερίζονται, μεταξύ άλλων, την νοσταλγία της πλειοψηφίας των υπερηλίκων συμπατριωτών τους για περασμένα μεγαλεία που οδήγησε πολλούς από τους τελευταίους στο να ψηφίσουν υπέρ του Brexit
-Το εργατικό κόμμα βρίσκεται σε αναταραχή καθώς αμφισβητείται η ηγεσία του Τζέρεμι Κόρμπιν ο οποίος κατηγορείται για ανεπάρκεια της καμπάνιας του υπέρ του Remain αλλά και γενικότερα.
Ας περάσουμε τώρα από τη Βρετανία στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Αμέσως μετά το Βρετανικό δημοψήφισμα υπήρξε διάχυτη η ανησυχία (ή ελπίδα από την πλευρά των αντιπάλων της ευρωπαϊκής ενοποίησης!) για ένα ντόμινο δημοψηφισμάτων ή άλλων διαδικασιών που θα οδηγούσαν σε έξοδο και άλλων χωρών μελών.
Αυτό όχι μόνο δεν έχει επαληθευθεί αλλά, αντίθετα, διαπιστώνεται πλέον ένα ανανεωμένο κλίμα ενότητας στην Ευρώπη των 27 που συνδυάζεται με την πτώση στα ποσοστά των ακροδεξιών/εθνικιστικών κινημάτων στις περισσότερες χώρες-μέλη. Αυτές οι , σημαντικές όταν τις εξετάσει κανείς όλες μαζί, εξελίξεις μπορούν να συνοψιστούν ως εξής
Γερμανία
Η δημοτικότητα της Άνγκελα Μέρκελ αυξήθηκε στο υψηλότερο επίπεδό της τους τελευταίους 12 μήνες, όπως και στα δύο μεγάλα κόμματα της χώρας (CDU και SPD). Η δεξιά πτέρυγα, το λαϊκιστικό-αντιπροσφυγικό κόμμα (AfD) έχει σημειώσει πτώση δημοτικότητας σε ποσοστό 10%. Τα ποσοστά αυτά φαίνονται να διατηρούνται και μετά τις πρόσφατες τρομοκρατικές/δολοφονικές επιθέσεις αν και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τις πολιτικές επιπτώσεις αν τέτοιες επιθέσεις συνεχιστούν ή και ενταθούν.
Γαλλία
Το πολιτικό τοπίο της Γαλλίας συνεχίζει να διαμορφώνεται από τις συνεχιζόμενες τρομοκρατικές επίθέσεις. Οι αναλυτές συνεχίζουν να προβλέπουν ότι η ηγέτης της ακροδεξιάς, Μαρί Λεπέν θα μπει στο δεύτερο γύρο των εθνικών εκλογών την άνοιξη του 2017, αλλά δεν θα κερδίσει τις εκλογές.
Ολλανδία
Δεν θα υπάρξει δημοψήφισμα με το ερώτημα της εξόδου, δηλαδή ένα (Nexit), καθώς μια τέτοια απόφαση πρέπει να υποστηριχτεί από την πλειοψηφία του Κοινοβουλίου, στο οποίο οι υποστηρικτές είναι μόλις στο 15%. Ο ηγέτης της δεξιάς πτέρυγας Γκερτ Βίλντερς, ο οποίος έχει ένα αντιευρωπαϊκό πνεύμα, θα πρέπει να περιμένει τις εθνικές εκλογές το Μάρτιο του 2017. Την ίδια ώρα, οι Χριστιανοδημοκράτες, οι Φιλελεύθεροι και οι Σοσιαλιστές, που είναι υπέρ της Ευρώπης, ανακτούν έδαφος, σύμφωνα με τις αξιολογήσεις.
Ισπανία
Οι τελευταίες εκλογές οδήγησαν το κεντροδεξιό κόμμα του Ραχόι πρώτο. Μετά ακολουθούν οι Σοσιαλιστές, η ριζοσπαστική αριστερά του Podemos και το Ciutadanos Εικάζεται ότι το Brexit μείωσε τα ποσοστά των Podemos «φοβίζοντας» ένα τμήμα των ψηφοφόρων τους. Οι διαπραγματεύσεις για σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας ή μειοψηφίας συνεχίζονται, χωρίς να μπορεί να αποκλειστεί και τρίτος κύκλος εκλογών αυτή τη χρονιά.
Ιταλία
Η επίπτωση του Brexit ήταν ανάμεικτες με την ακροδεξιά του Σαλβίνι να καταγράφει πτώση, ενώ ,παράλληλα, το Κίνημα των 5 αστέρων (το οποίο προτείνει δημοψήφισμα για το ευρώ αλλά όχι για συμμετοχή στην Ευρωπαική Ένωση έχει κατακτήσει το ίδιο ποσοστό με το Δημοκρατικό κόμμα, περίπου το 30%.
Οι δημοσκοπήσεις που έχουν γίνει στη χώρα μετά το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος, θέλουν το 66% των Ιταλών να τάσσονται υπέρ της παραμονής, το 25% τάσσεται κατά, ενώ το υπόλοιπο ποσοστό αντικατοπτρίζει τους αναποφάσιστους. Οι ιταλικές τράπεζες, αξίζει να σημειωθεί, ότι είναι ακόμα αντιμέτωπες με το πρόβλημα ανακεφαλαιοποίησης χωρίς ένα πολιτικά επιβλαβές bail-in.
Δανία
Η Δανία ήταν μια από τις χώρες όπου, όπως αναφέρθηκε σε επιστολή του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε που διέρευσε, θα διαμορφωνόταν δυνητικά πλειοψηφία για δημοψήφισμα για την παραμονή ή την έξοδό της από την Ένωση. Όμως, έγινε ακριβώς το αντίθετο καθώς η στήριξη για διεξαγωγή δημοψηφίσματος έπεσε από το 40% στο 32%. Παράλληλα, το 70% τάσσεται τώρα υπέρ της παραμονής στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Φινλανδία
Η Φινλανδία είναι άλλη μια χώρα που εξέπεμπε προδιάθεση για έξοδο. Τον Μάρτιο, το 43% των πολιτών επιθυμούσε δημοψήφισμα ενώ το 53% είχε δηλώσει πως θα ψηφίσει υπέρ της Ένωσης. Μετά το Brexit, στήριξη στο δημοψήφισμα έπεσε στο 39%.
Αυστρία
Οι τελευταίες προεδρικές εκλογές δεν μπόρεσαν να δώσουν την πλειοψηφία στο κόμμα της ακροδεξιάς και ο νέος γύρος εκλογών έχει προγραμματιστεί για τις 2 Οκτωβρίου. Στην Αυστρία πριν το Βρετανικό δημοψήφισμα το 50% ήταν υπέρ της παραμονής και τα 49% κατά. Τα στατιστικά άλλαξαν σημαντικά μετά το δημοψήφισμα καθώς το 53% τάχθηκε υπέρ της Ένωσης και το 30% υπέρ του «διαζυγίου».Ακόμη ο υποψήφιος του ακροδεξιού κόμματος δήλωσε ότι δεν υποστηρίζει πλέον την έξοδο της χώρας του από την Ε.Ε.
Χώρες Βίσεγκραντ
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι χώρες αυτές που αντιτίθενται γενικά σε πρωτοβουλίες επιτάχυνσης της Ευρωπαϊκής ενοποίησης, άρχισαν μετά το Brexit διακριτικές διερευνήσεις για το κατά πόσο θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν την παρούσα συγκυρία για να αρχίσουν διαδικασίες εισόδου στην Ευρωζώνη με ευνοϊκούς όρους!

Συμπερασματικά:

Δεν θα υπάρξει στο εγγύς μέλλον φαινόμενο-ντόμινο στα 27 κράτη-μέλη σαν αντίδραση στο Brexit. Αντίθετα oi διάφορες εθνικιστικές ή και Ευρωδιασπαστκές πολιτικές δυνάμεις χάνουν, προσωρινά τουλάχιστον, μέρος της δημοτικότητάς τους
Οι διαπραγματεύσεις για το Brexit, όταν και αν ξεκινήσουν, θα είναι αργές και επίπονες, ενώ πλέον τα κράτη-μέλη φαίνεται ότι δεν θα είναι τόσα «γενναιόδωρα» προς τη Βρετανία σε ότι αφορά ειδικά τους όρους συμμετοχής της στην Ενιαία Αγορά.
Στο γενικότερο γεωπολιτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο καλούνται να λάβουν χώρα οι διαπραγματεύσεις, κυρίαρχο ρόλο θα παίξουν οι εξελίξεις στον χώρο της τρομοκρατίας και της αντιμετώπισης της εντός αλλά και εκτός.
Στο ίδιο πλαίσιο,το αποτυχημένο πραξικόπημα στην Τουρκία από την άλλη, είχε σαν αποτέλεσμα ο πρόεδρος της Τουρκία Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να θέσει σε άμεση εφαρμογή τις δικτατορικές του προθέσεις, όπως σχεδίαζε άλλωστε εδώ και καιρό. Οι αντιδράσεις από της Ευρώπη έχουν ήδη αρχίσει .Εάν μάλιστα η Τουρκία επαναφέρει τη θανατική ποινή, η Ευρωπαϊκή κοινότητα θα είναι πλέον υποχρεωμένη να αντιδράσει άμεσα. Αυτό με τη σειρά του θα αποσταθεροποιήσει τη συμφωνία που έκανε η Ευρώπη με την Τουρκία για το προσφυγικό, με συνέπειες που βρίσκονται ακόμα υπό ανάλυση.
Κλείνουμε με μερικές σκέψεις για το πιο μακροπρόθεσμο μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Tο Βrexit έφερε στην επιφάνεια προβλήματα και αδυναμίες της Ευρωπαϊκής ενοποίησης που είτε υπέβοσκαν είτε η αντιμετώπιση τους ήταν μέχρι τώρα διστακτική και αναποτελεσματική.
Το ότι το Brexit δεν προκάλεσε ντόμινο Ευρωδιασπαστικών εξελίξεων δίνει ένα περιθώριο χρόνου για μια τέτοια αντιμετώπιση η οποία τώρα οφείλει να είναι ταχεία,εστιασμένη και αποφασιστική.
Προέχει η προσπάθεια βελτίωσης της εικόνας που έχουν οι πολίτες για την Ευρωπαϊκή Ένωση και η οποία έχει χειροτερέψει σημαντικά τα τελευταία χρόνια όπως έχει επανειλημμένα επισημανθεί και από το Ευρωβαρόμετρο αλλά και από εθνικές δημοσκοπήσεις.
Τα αίτια της κακής εικόνας μπορούν να τοποθετηθούν σε δύο κύριες κατηγορίες
Η πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει εσκεμμένα ψεύδη που χρησιμοποιούνται συστηματικά από διάφορες πολιτικές δυνάμεις που ,για διαφορετικούς λόγους η κάθε μία, είναι αντίθετες στην Ευρωπαϊκή ενοποίηση και τα οποία εμφανίστηκαν «ανάγλυφα» πρόσφατα από πολλούς θιασώτες του Brexit . Aυτά περιλαμβάνουν μεταξύ αρκετών άλλων δημαγωγικών τακτικών «κατασκευάσματα» όπως οι (ανύπαρκτες) Ευρωπαϊκές οδηγίες για το σχήμα και μήκος αγγουριών, μπανανών κτλ ,πλήρη κατάλογο των οποίων μπορεί να βρει κανείς στο http://blogs.ec.europa.eu/ECintheUK/euromyths-a-z-index/
Τα αίτια που εμπίπτουν στη δεύτερη κατηγορία οφείλονται κυρίως στην χρόνια έλλειψη σωστής ενημέρωσης των Ευρωπαίων πολιτών σχετικά με το εύρος των αποφάσεων που λαμβάνονται από τους Ευρωπαϊκούς θεσμούς έναντι αυτών που λαμβάνονται σε εθνικό επίπεδο (αρχή επικουρικότητας) καθώς και το ότι όλες οι αποφάσεις που λαμβάνονται τελικά σε Ευρωπαϊκό και όχι εθνικό επίπεδο λαμβάνονται από το «Ευρωπαϊκό Συμβούλιο» που αποτελείται από υπουργούς ή πρωθυπουργούς των χωρών μελών. Κατά την διάρκεια του δημοψηφίσματος στη Βρετανία τέθηκε η ερώτηση από δημοσκόπους για το αν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (με τον πρόεδρο της ως «πρωθυπουργό» και τους επιτρόπους ως «υπουργούς») αποτελούσε την εκτελεστική εξουσία σε Ευρωπαϊκό επίπεδο ακριβώς όπως οι εθνικές κυβερνήσεις. Το ποσοστό που απάντησε θετικά ήταν συνολικά 55% εκτοξευόμενο στο 80% για τους άνω των 65. Η Ε.Ε. μπορεί να παρομοιαστεί με μια νηοπομπή αποτελούμενη από πολλά σκάφη,άλλα μεγαλύτερα και άλλα μικρότερα, τα οποία συναποφασίζουν μια κοινή πορεία και όχι με ένα υπερωκεάνιο.

Αυτή η λανθασμένη εικόνα για την λειτουργία των Ευρωπαϊκών θεσμών επιδεινώνεται από το γεγονός ότι μετά από κάθε απόφαση που λαμβάνεται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, ο κάθε υπουργός ή πρωθυπουργός επιστρέφει στη χώρα του και δίνει τη δική του εκδοχή για το τι συνέβη στα εθνικά Μέσα Μαζικής ενημέρωσης από τα οποία και ενημερώνεται η μεγάλη πλειοψηφία των Ευρωπαίων πολιτών. Συχνά, όταν η απόφαση είναι δημοφιλής στη χώρα του η εκδοχή του υπουργού ή πρωθυπουργού τονίζει την δική του μάχη/νίκη. Όταν η απόφαση δεν είναι δημοφιλής η εκδοχή τονίζει την (αρνητική βέβαια) θέση των «Βρυξελλών». Δημοσιεύει βέβαια και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάποιου είδους ανακοίνωση τη οποία ελάχιστοι όμως εκτός των εκεί παροικούντων διαβάζουν. Τα αίτια αυτής της συστηματικά μη ισορροπημένης ενημέρωσης των πολιτών είναι δομικά και δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά παρά μόνο μέσω κοινής και συντονισμένης προσπάθειας μεταξύ των Ευρωπαϊκών θεσμών με τις κυβερνήσεις των χωρών μελών να αναλαμβάνουν πλέον ένα νέο και διαφορετικό ρόλο σε ότι αφορά την ενημέρωση των πολιτών τους. Σχετικές συζητήσεις έχουν ήδη ξεκινήσει στον απόηχο του Brexit.
Αυτό δεν σημαίνει βέβαια, με κανέναν τρόπο, ότι όλα τα της Ευρωπαϊκής Ένωσης βαίνουν καλώς και το μόνο που απαιτείται είναι η σωστή επικοινωνία τους. Μακράν τούτου !
Στο Βρετανικό δημοψήφισμα οι νέοι ήταν συντριπτικά υπέρ της παραμονής στην Ε.Ε. ενώ οι υπερήλικες συντριπτικά κατά. Δύσκολα βρίσκει κανείς ένα τόσο χτυπητό « χάσμα γενεών» σε οποιοδήποτε άλλο πολιτικό ζήτημα. Αυτό δεν σημαίνει , σύμφωνα με τις αναλύσεις, ότι η πλειοψηφία των Ευρωπαίων νέων είναι ικανοποιημένοι με τη σημερινή κατάσταση αλλά ότι πιστεύουν πως οι αλλαγές που θα ήθελαν να δουν σε οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο μπορούν να πραγματοποιηθούν καλύτερα (και για μερικές από αυτές μόνο) στο πλαίσιο μιας Ενωμένης Ευρώπης. Περιμένουν περισσότερες και πιο αποτελεσματικές πρωτοβουλίες σε Ευρωπαϊκό επίπεδο σε θέματα όπως η ανεργία, οι ανισότητες, η ίση πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας εκπαίδευσης αλλά και στην ελευθερία, αυτονομία και ασφάλεια των πολιτών στο πλαίσιο ενός κράτους δικαίου. Θεωρούν ότι Ευρωπαικές υποτροφίες τύπου Erasmus, Marie Curie κ.α. είναι μόνο ναι καλή αρχή. Συνεχίζουν να πιστεύουν στο όραμα μιας Ενωμένης Ευρώπης που διατηρεί και προσαρμόζει τις σταθερές αξίες του Διαφωτισμού στο νέο Ψηφιακό οικοσύστημα.
Είναι αυτοί οι νέοι και νέες της Ευρώπης που έχουν αρχίσει να μοιράζονται και έναν «Ευρωπαϊκό πατριωτισμό» οι οποίοι θα συναποφασίσουν και θα συνοικοδομήσουν το κοινό τους Ευρωπαϊκό μέλλον εφόσον βέβαια η τωρινή γενιά δεν τους στερήσει αυτή την ευκαιρία.
Σημαντικές προσεχείς ημερομηνίες:
2 Οκτωβρίου 2016: Προεδρικές εκλογές στην Αυστρία και δημοψήφισμα της Ουγγαρίας για το προσφυγικό (Για το δεύτερο αναμένεται ότι η διατύπωση του ερωτήματος θα προκαθορίσει το αποτέλεσμα)
16 Οκτωβρίου 2016: Δημοψήφισμα Ιταλίας για συνταγματικές μεταρρυθμίσεις. Ο Μ.Ρέντσι έχει δηλώσει μάλιστα ότι θα παραιτηθεί αν χάσει.
8 Νοεμβρίου 2016: Προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ. Ένα ενδεχόμενο χρίσμα του Ντ. Τραμπ δεν αναμένεται να διατηρήσει το καλό σημερινό επίπεδο σχέσεων ΗΠΑ και ΕΕ.
Μάρτιος του 2017: Εκλογές στην Ολλανδία
Απρίλιος/Μάιος του 2017: Εκλογές στη Γαλλία
Σεπτέμβριος του 2017: Εκλογές στη Γερμανία

* Ο Καθηγητής Γιώργος Μητακίδης είναι πρόεδρος του Φόρουμ Ψηφιακού διαφωτισμού και έχει διατελέσει στέλεχος της Ευρωπαικής Επιτροπής.
google: metakides