Πελατειακός καπιταλισμός 2.0

Γιατί; Διότι αποτελεσματική φορολόγηση, είναι αυτή που υποστηρίζει το κοινωνικό και παραγωγικό μοντέλο που κάθε εξουσία διεκδικεί να επιβάλλει. Άρα, μια Κυβέρνηση δεν κρίνεται από τους φόρους που προσθέτει ή αφαιρεί αλλά από το κοινωνικό και παραγωγικό μοντέλο που πρεσβεύει και διεκδικεί.

Το ενδιαφέρον είναι ότι υπάρχουν δύο φόροι που μπορούν να υποστηρίξουν τόσο το καπιταλιστικό όσο και το σοσιαλιστικό κοινωνικό και παραγωγικό μοντέλο: αυτοί είναι οι κλιμακούμενα αυξανόμενοι φόροι μερίσματος και κληρονομιάς. Σε αυτούς τουλάχιστον, για άλλους λόγους, συμφωνούμε.

Για τον φόρο κληρονομιάς, τα πράγματα είναι σαφή. Σοσιαλιστές και καπιταλιστές συμμεριζόμαστε την ιδέα ότι είναι καλό για μια κοινωνία να ξεκινούμε τη ζωή μας με ίσες ευκαιρίες. Γιατί; Για εμάς τους σοσιαλιστές είναι θέμα δικαιοσύνης, βασική συνθήκη για την κοινωνική συνοχή. Για τους καπιταλιστές, είναι θέμα κινήτρου. Θεμελιακή συνθήκη για κοινωνική και παραγωγική πρόοδο της καπιταλιστικής κοινωνίας είναι κάθε μέλος της να έχει τα ίδια κίνητρα για να αδράξει ευκαιρίες, που θα πάνε το σύνολο της κοινωνίας μπροστά. «Έχεις δει ποτέ τρίτη γενιά, να είναι όσο αποτελεσματική ήταν η πρώτη;» ρώτησε με νόημα πριν λίγο καιρό Αμερικανός δισεκατομμυριούχος που ζητάει από το κράτος του να τον φορολογήσουν (ναι, υπάρχουν τέτοιοι και αυξάνονται).

Αλλά και ο κλιμακούμενος φόρος μερισμάτων, είναι ένας τρόπος να διατηρήσεις τη συνοχή μεταξύ μικρών και μεγάλων μετόχων σε μια εταιρεία και να ενθαρρύνεις επιχειρήσεις να επανεπενδύουν τα κέρδη τους. Στοιχειώδης πατριωτική λογική, θα προτιμήσει η επένδυση να γίνει από την ίδια την Ελληνική εταιρία σε εγχώριες δραστηριότητες, αντί να απελευθερωθεί στα χέρια προσώπων που μπορούν να τα στείλουν σε κάθε γωνιά του πλανήτη. (Αυτή η αρχή, δεν ισχύει σε ιδιαίτερες περιπτώσεις όπου μια επιχείρηση σωρεύει τεράστια αποθέματα μετρητών και δεν ξέρει τι να τα κάνει, αλλά δεν έχουμε πολλές τέτοιες στην Ελλάδα).

Άρα, είναι εντελώς τρελός ο κ. Μητσοτάκης που θέλει αυτούς τους δύο φόρους ίδιους για όλους ανεξάρτητα από το ποιον επηρεάζουν; Όχι βέβαια. Διότι το κοινωνικό και παραγωγικό μοντέλο που στηρίζει ο κ. Μητσοτάκης δεν είναι ούτε καπιταλιστικό, ούτε προφανώς σοσιαλιστικό. Είναι αυτό που περιγράφει ο Ανδρέας Παπανδρέου στο βιβλίο του «Πελατειακός Καπιταλισμός», ένα συντηρητικό κοινωνικό και παραγωγικό μοντέλο το οποίο έχει οδηγήσει ξανά και ξανά την χώρα σε χρεοκοπία.

Το μοντέλο αυτό βασίζεται σε ολιγαρχίες συντονισμένες από ένα βαρύ χέρι εξουσίας. Ο «ηγέτης» αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ως ρυθμιστή της αγοράς όπου διακινεί τον πλούτο, ανάλογα με την προσωπική του κρίση, «για το καλό της χώρας». Η εξουσία, πολιτική και οικονομική, αντιλαμβάνεται τον εαυτό της σαν παρέα που αποφασίζει για «χάρη» μας πού θα πάει η χώρα. «Αν πάει καλά η παρέα, πάει καλά η χώρα». Σε δύο είδη χωρών λειτουργούν τέτοια συστήματα: Σε χώρες όπως η Ρωσία και η Σαουδική Αραβία που τρώνε από τα έτοιμα (όπως είναι οι πρώτες ύλες) και σε χώρες όπως η Ελλάδα και η Πολωνία, όπου η «παρέα» διαχειρίζεται χρήματα άλλων (από το σχέδιο Μάρσαλ ως το Ελλάδα 2.0). Δεν είναι τυχαίο ότι σε τέτοιες χώρες, τελικά, το τι ακριβώς είναι «το καλό της χώρας» μπαίνει στο περιθώριο των προτεραιοτήτων. Γι’ αυτό, αυτό το μοντέλο εξουσίας οδηγεί τη χώρα σε κοινωνικές και παραγωγικές χρεοκοπίες.

Γιατί επιμένει ο κ. Μητσοτάκης σε αυτό το μοντέλο; Διότι έχει τεράστια πρόσκαιρα πολιτικά οφέλη. Δοξάζεται αυτός που μοιράζει και καταποντίζεται αυτός που αργότερα καλείται να μαζέψει. Όσο πείθει ο «ηγέτης» ότι το δικό του αναπτυξιακό πάρτι θα έχει για όλους, ελάχιστοι αντιδρούν στην τεράστια σώρευση πλούτου. Όλοι περιμένουν κάτι να πάρουν, χωρίς να σκέφτονται τον πονοκέφαλο της επόμενης μέρας.

Με έναν μεγάλο αστερίσκο. Ο πονοκέφαλος χρεοκοπίας που θα έρθει, αν δεν αλλάξουμε το κοινωνικό και παραγωγικό μοντέλο του κ. Μητσοτάκη, δεν θα είναι σαν αυτόν του κ. Καραμανλή το 2008-2009. Θα είναι χειρότερος διότι θα την πληρώσουν μόνο τα μεσαία και χαμηλά στρώματα. Πλέον, οι «έχοντες» έχουν πού να τα προστατέψουν. Στην Ελλάδα παίζουν μόνο τα ρέστα τους και αυτό σημαίνει ότι παίρνουν ρίσκα που οδηγούν σε φούσκες όπως αυτή του real estate που συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα. Και ο «μουτζούρης» θα μείνει στον τελευταίο που θα «μπει στο παιχνίδι», όπως συνήθως.

Η Ελλάδα, δεν έχει την πολυτέλεια μιας τέτοιας εξέλιξης. Γι’ αυτό, στις 25 Ιουνίου, χρειαζόμαστε μια Κυβέρνηση που έχει άλλες κοινωνικές και παραγωγικές προτεραιότητες και αυτό σημαίνει και μια Κυβέρνηση που ξέρει να υποστηρίζει δημόσια ποιους φόρους θέλει και γιατί.