Προσήλωση στην ειρήνη και στρατιωτικο-διπλωματική ισχύς απέναντι στην Τουρκία

Η πρόγνωση της πολιτικής συμπεριφοράς δεν βασίζεται ούτε στο συναίσθημα ,ούτε στις διακηρύξεις προθέσεων ούτε καν στην ταυτότητα των πρωταγωνιστών σε δεδομένη στιγμή.

Η ασφαλέστερη εκτίμηση και πρόβλεψη της εξωτερικής πολιτικής, της συμπεριφοράς δηλαδή στην διεθνή σκηνή μιας κυβέρνησης και μίας χώρας, έχει κάποιες αναλογίες με την πρόβλεψη του καιρού.

Ειδικότερα σε ό,τι αφορά στις μακροπρόθεσμες προβλέψεις που δεν τις «διαβάζουν» τα υπερσύγχρονα εργαλεία μετεωρολογικής εκτιμήσεως, οι δορυφόροι.Αυτές μας ενδιαφέρουν.

Η μακροπρόθεσμη πρόβλεψη στηρίζεται μόνο σε στατιστικά/μαθηματικά μοντέλα που αξιοποιούν τα δεδομένα του παρελθόντος.

Η εξωτερική πολιτική οποιασδήποτε χώρας αποτελεί την έκφραση του εθνικού συμφέροντος, της πολιτικής ισχύος και συνοχής της, των δυνατοτήτων και ικανοτήτων της, επιπλέον δε μιας σειράς βασικών ενδογενών και εξωγενών παραγόντων: οικονομία, διεθνής και περιφερειακή συγκυρία και συμπεριφορά βασικών παικτών, αμυντικές δυνατότητες, συμμαχίες και συνεργασίες, γεωπολιτικές ανακατατάξεις και συγκρούσεις, ισορροπία ή ανισορροπία ισχύος.

Δια να μην κατηγορηθώ ότι δεν την λαμβάνω υπόψη στην εικονική αυτή μαθηματική συνάρτηση ας προσθέσω και την παράμετρο των αρχών του δικαίου.

Η μακρά αυτή εισαγωγή δεν έχει τον χαρακτήρα ακαδημαϊκής ή διδακτικής προσέγγισης της εκτίμησης για την επόμενη ημέρα των ελληνο-τουρκικών σχέσεων.

Αντιθέτως, προτάσσει την ανάγκη και σημασία της εφαρμογής του αξιώματος: όσο περισσότερα στοιχεία συμπεριφοράς από το παρελθόν-πρόσφατο και απόμακρο- λάβουμε υπόψη, τόσο ασφαλέστερη θα είναι η εκτίμηση μας.

Μεγαλύτερη αξία από τα κυβερνητικά προγράμματα έχει να αξιολογήσουμε γρήγορα την κατάσταση που θα επικρατήσει μετεκλογικά στην ίδια την Τουρκία.

Την πιθανότητα ή ενδεχόμενο να έχουμε στην απέναντι πλευρά του Αιγαίου, όχι μόνο μία ελαττωματική και ελλειμματική δημοκρατία, αλλά μια ανεξέλεγκτη εμφύλια κρίση και σύγκρουση.

Θετικά αξιολογούμε μεν τις καλές προθέσεις - αν υπάρχουν - ορθότερη όμως είναι η αναμονή σταθεροποίησης των πολιτικής κατάστασης στην απειλητική γειτονική μας χώρα πριν – κατά τα εν οίκω ειωθότα – αρχίζουμε να εξωτερικεύουμε τις ενδόμυχες σκέψεις μας μετακινώντας μάλιστα την εθνική μας διαπραγματευτική θέση. Καθαρές θέσεις δεν σημαίνει ούτε αδιαλλαξία, ούτε οξύτητα, ούτε μαξιμαλισμός.

Θυμίζω ότι τον Νοέμβριο του 2002, πριν 21 χρόνια, το ΑΚΡ και ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προέβαλαν εαυτούς ως αποστόλους της επιστροφής της δημοκρατίας στην Τουρκία.

Αλήθεια, πότε υπήρξε δημοκρατία στην Τουρκία; Με όχημα και εν τέλει πρόφαση την ενταξιακή πορεία προς την Ευρωπαϊκή Ένωση προέβη σε διαδοχικές αναθεωρήσεις του Κεμαλικού συντάγματος, περιορίζοντας σε βαθμό πρωτοφανή τα «βαρίδια» (στρατός και βαθύ κράτος) της Τουρκικής Δημοκρατίας. Εν συνεχεία, επέβαλε μία απόλυτη μονοκρατορία αυταρχισμού και αντιδημοκρατικής συμπεριφοράς.

Σήμερα, η ανομοιογενής αντιπολίτευση - συνδετικός της κρίκος είναι μόνο ο Πρόεδρος Ερντογάν - ευαγγελίζεται εκ νέου την αποκατάσταση της δημοκρατίας…

Αναμφίβολα έχει μεγάλη σημασία ποιός θα κυβερνήσει την επόμενη ημέρα στην Τουρκία. Μεγαλύτερη όμως σημασία και για τους ίδιους τους γείτονες μας, στην σημαντική στον χάρτη μας αυτή χώρα, είναι αν τελικά θα εξελιχθεί και θα συμπεριφέρεται ως μία κανονική χώρα. Κανονική σημαίνει χώρα που αποδέχεται την κατίσχυση των κανόνων του δικαίου.

Αναγκαία καίτοι όχι ικανή προϋπόθεση είναι η εξέλιξη της Τουρκίας σε μία ανεκτική προς το διαφορετικό και περιεκτική δημοκρατία.

Όσο η προοπτική αυτή φαίνεται αβέβαιη, τόσο η Τουρκία θα αποτελεί μια ιδιότυπη περίπτωση χώρας «ειδικής συμπεριφοράς». Ανεκτή μεν σε κάποιο βαθμό για γεωπολιτικούς λόγους από τους φυσικούς της εταίρους (ΝΑΤΟ, ΗΠΑ, μέλη της Ε.Ε.) επιθετική δε και απειλητική για τους γείτονές της.

Θέλουμε την ειρήνη. Ειρήνη όμως δεν σημαίνει μόνο αποτροπή και αποφυγή του πολέμου ή την αποσόβηση μιας στρατιωτικής αναμέτρησης. Ο Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ έλεγε ότι «Ειρήνη δεν είναι η απουσία πολέμου αλλά η επικράτηση του Δικαίου».

Αυτός είναι ο δικός μας ορισμός. Αν η Τουρκία ανεξαρτήτως αυριανού Κυβερνήτη και κυβέρνησης επιλέξει να προσχωρήσει στην λογική της εφαρμογής των κανόνων του δικαίου, τότε και μόνο τότε θα υπάρχει ένα παράθυρο ευκαιρίας. Πρόκειται όμως για ένα απομακρυσμένο σήμερα σενάριο.

Η πλέον επιτυχής, επί δεκαετίες αλλά και δοκιμασμένη πρόσφατα επιλογή (2020-2023) είναι η ποιοτική κυρίως ενίσχυση των αποτρεπτικών μας δυνατοτήτων.

Η ισχύς επιτρέπει την άσκηση πειστικής εξωτερικής πολιτικής. Απέναντι στην Τουρκία, η στρατιωτικο-διπλωματική μας ισχύς αποτελεί αναντικατάστατη επένδυση στην ειρήνη. Χθες, σήμερα και αύριο.

*Αλέξανδρος Π. Μαλλιάς, πρέσβης επί τιμή