Επένδυση στη βιωσιμότητα: Μια στρατηγική ευκαιρία για τον αθλητισμό

Σύμφωνα με την 6η έκθεση αξιολόγησης της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), πρέπει να ληφθούν επείγοντα μέτρα και να εφαρμοστούν επειγόντως προκειμένου να μειωθούν οι Εκπομπές Αερίων του Θερμοκηπίου (GHGs), οι οποίες είναι ο κύριος παράγοντας που συμβάλλει στην κλιματική αλλαγή. Τα Ηνωμένα Έθνη (ΟΗΕ), μέσα από τον Στόχο Βιώσιμης Ανάπτυξης 13 (SDG13) «Δράση για το κλίμα», τονίζουν την ανάγκη για ανάληψη δράσης μέσω της αντιστάθμισης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα σε κάθε τομέα της οικονομίας.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) έχει ήδη θεσπίσει μια σειρά φιλόδοξων νομοθετικών ρυθμίσεων και στρατηγικών με σκοπό την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050: ξεκινώντας από την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και συνεχίζοντας με το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για το Κλίμα, τη Μακροπρόθεσμη Στρατηγική για το 2050, τη Στρατηγική της Ε.Ε. για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή και το Νέο Σχέδιο Δράσης για την Κυκλική Οικονομία, η Ε.Ε. εστιάζει στην κλιματική ουδετερότητα, στην περιβαλλοντική και οικονομική βιωσιμότητα σε όλους τους τομείς της ευρωπαϊκής οικονομίας.

Παράλληλα, η Οδηγία για την υποβολή εκθέσεων βιωσιμότητας από τις εταιρείες (CSRD) ορίζει ότι από το 2024 οι μεγάλες εταιρείες θα πρέπει να αποκαλύπτουν δημόσια πληροφορίες σχετικά με τη διαχείριση των κοινωνικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων των λειτουργιών τους. Κριτήρια για την κατηγοριοποίηση μιας εταιρείας ως «μεγάλης» αποτελούν ο αριθμός εργαζομένων (άνω των 250), τα περιουσιακά στοιχεία (άνω των 20 εκατ. ευρώ) και ο καθαρός κύκλος εργασιών (άνω των 40 εκατ. ευρώ).

Η βιομηχανία του αθλητισμού

Όπως είναι εύκολα αντιληπτό, αρκετοί επαγγελματικοί αθλητικοί σύλλογοι εμπίπτουν στα παραπάνω κριτήρια και θα κληθούν να εκπονήσουν και να καταθέσουν εκθέσεις βιωσιμότητας στο άμεσο μέλλον. Ωστόσο, το ιδιαίτερο νομοθετικό καθεστώς του αθλητισμού και η διαδικασία ενσωμάτωσης της ευρωπαϊκής νομοθεσίας στην αντίστοιχη εθνική νομοθεσία, καθώς και η «μεταφορά» των ρυθμίσεων στο αθλητικό δίκαιο, σαφέστατα δεν προμηνύουν τόσο «άμεσο» μέλλον όσο προβλέπει η Οδηγία CSRD.

Ανεξαρτήτως, όμως, του νομικού πλαισίου και των διαδικασιών του, θα ήταν χρήσιμο να διερευνήσουμε τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο του οργανωμένου αθλητισμού, καθώς και την «απάντηση» μιας βιομηχανίας που αγγίζει το 3% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Έρευνα της εταιρείας ενέργειας Selectra δείχνει ότι «το ποδόσφαιρο συνεισφέρει μεταξύ 0,3% και 0,4% των παγκόσμιων εκπομπών του πλανήτη, εκ των οποίων το μεγαλύτερο ποσοστό (74%) εκτιμάται ότι προέρχεται από τις μεταφορές των φιλάθλων και των ομάδων, 12% από τη διαμονή, 5% από τα τρόφιμα και τα ποτά, 7% από την κατασκευή προσωρινών εγκαταστάσεων και το υπόλοιπο από την παραγωγή εμπορευμάτων. Σε μια προσπάθεια αποτύπωσης των μεγεθών αυτών σε αριθμούς, πρόσφατη αναφορά του οργανισμού Play the Game εκτιμά ότι οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από τη βιομηχανία του αθλητισμού φθάνουν στα 300-350 εκατομμύρια τόνους CO2-eq.

Η «αντίδραση» των μεγαλύτερων διεθνών αθλητικών οργανισμών, της IOC και της FIFA, ξεκίνησε στην αρχή της δεκαετίας του 2000, συμπεριλαμβάνοντας το περιβάλλον ως τρίτο πυλώνα του Ολυμπιακού ιδεώδους, κηρύσσοντας το Παγκόσμιο Κύπελλο «κλιματικά ουδέτερο» και καταβάλλοντας σημαντικά χρηματικά ποσά σε offsets. Παράλληλα, το Πλαίσιο Δράσης για τον Αθλητισμό (UNFCCC) των Ηνωμένων Εθνών μετρά ήδη περισσότερες από 270 υπογραφές οργανισμών που δεσμεύονται να αναλάβουν δράση για την προστασία του περιβάλλοντος, ενώ οργανισμοί όπως οι Sport Positive Leagues και Green Sports Alliance υποστηρίζουν αυτές τις πρωτοβουλίες, αντίστοιχα, στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ. Τέλος, το 2021 η Bundesliga προπορεύθηκε ορίζοντας υποχρεωτικά περιβαλλοντικά κριτήρια για την αδειοδότηση και τη συμμετοχή των ομάδων στην 1η κατηγορία του επαγγελματικού ποδοσφαίρου της Γερμανίας.

Ταυτόχρονα, και ανεξαρτήτως των «κεντρικών» δράσεων, διάφορες ιδιωτικές πρωτοβουλίες αθλητικών συλλόγων έχουν κάνει αίσθηση συνδυάζοντας την οικονομική ανάπτυξη με την περιβαλλοντική και κοινωνική βιωσιμότητα. Η Forest Green Rovers FC, ομάδα 4ης κατηγορίας της Αγγλίας, ανέβασε τη χρηματιστηριακή της αξία από £1,73 εκατ. το 2010 στα £6,2 εκατ. το 2023, ανακηρυσσόμενη από τη FIFA ως η πλέον «βιώσιμη αθλητική ομάδα στον πλανήτη». H βελγική Royale Union Saint-Gilloise, επενδύοντας στη βιωσιμότητα, κατάφερε το 2021 να ανέβει στην 1η κατηγορία του βελγικού πρωταθλήματος ύστερα από 48 χρόνια και την αμέσως επόμενη σεζόν να το κατακτήσει. Η νορβηγική FK Bodø/Glimt αναδείχθηκε διαδοχικά πρωταθλήτρια και έφθασε μέχρι τα ημιτελικά του UEFA Conference League έχοντας 17 χορηγικές συνεργασίες επικεντρωμένες σε δράσεις σχετικά με τον Στόχο Βιώσιμης Ανάπτυξης 14 (SDG14) «Ζωή στο νερό».

Οι χορηγικές συνεργασίες με επίκεντρο τη βιωσιμότητα φαίνεται να αποκτούν ιδιαίτερη δυναμική στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο, με τη συμφωνία της Olympique Lyonnais με τη Veolia αλλά και την Green Project Agency ως βασικό χορηγό της Venezia FC να αποτελούν ορισμένα μόνο παραδείγματα προς αυτήν την κατεύθυνση. Τέλος, δεν μπορεί να μην αναφερθεί η στρατηγική συνεργασία της UEFA με την Ε.Ε. για την προβολή της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας στο UEFA Champions League.

Περιβάλλον, Κοινωνία, Διακυβέρνηση (ESG)

Οι διαρκώς αυξανόμενες εσωτερικές και εξωτερικές πιέσεις για ένταξη της έννοιας της βιωσιμότητας στον αθλητισμό έχουν ως απότοκο τη δημόσια συζήτηση για αποτελεσματικά και προσαρμοσμένα στις ιδιαιτερότητες του κλάδου πλαίσια, δείκτες απόδοσης και εργαλεία μέτρησης. Οι (ελάχιστες) περιβαλλοντικές αναφορές που έχουν εκδοθεί μέχρι τώρα ακολουθούν διαφορετικές μεθοδολογίες, με συνέπεια την αδυναμία αξιολόγησης και σύγκρισης, ακόμη και επαλήθευσής τους. Παράλληλα, σύμφωνα με πρόσφατη αναφορά της PwC, οι επενδύσεις (από θεσμικούς επενδυτές) με επίκεντρο τα κριτήρια ESG (Environmental, Social, Governance) αυξήθηκαν κατά 84% και αναμένεται να ανέλθουν στα 33,9 τρισ. δολάρια το 2026. Τα ESG χρησιμοποιούν διεθνή πρότυπα αναφοράς όπως το Global Reporting Initiative (GRI), τo Sustainability Accounting Standards Board (SASB), καθώς και το International Sustainability Standards Board (ISSB).

Επιχειρηματικότητα

Ο συνδυασμός όλων των προαναφερθέντων παραγόντων έχει δημιουργήσει ένα επιχειρηματικό «κενό», την ύπαρξη του οποίου φιλοδοξεί να αξιοποιήσει ένα καινοτόμο οικοσύστημα νεοφυών επιχειρήσεων. Εστιάζοντας στις αναλυτικές αναφορές ESG, στη μείωση των λειτουργικών εξόδων των αθλητικών εγκαταστάσεων με περιβαλλοντικές παρεμβάσεις, στη σύναψη χορηγικών συμφωνιών με έμφαση στη βιωσιμότητα, καθώς και στην προσέλκυση ευρωπαϊκών κονδυλίων, διάφορες startups προωθούν ένα πιο βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης στον αθλητισμό.

Εν κατακλείδι, η αθλητική βιομηχανία βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι: είτε θα αντιληφθεί και θα χρησιμοποιήσει τη βιωσιμότητα ως ένα ακόμη εργαλείο μάρκετινγκ, είτε θα διαμορφώσει το επιχειρηματικό της μοντέλο υιοθετώντας μια ολιστική προσέγγιση της βιωσιμότητας και των κριτηρίων ESG. Στην πρώτη περίπτωση, η εμπορευματοποίηση του αθλητισμού θα συνεχιστεί και θα οδηγήσει στην απόκτηση περισσότερων πελατών, προσπαθώντας παράλληλα να αξιοποιήσει τη βιωσιμότητα ως ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Εναλλακτικά, ο αθλητισμός θα χρησιμοποιηθεί ως πλατφόρμα για τα εκατομμύρια των συμμετεχόντων και οπαδών με στόχο να επιδείξουν το όραμά τους για έναν βιώσιμο κόσμο, συνδυάζοντας την οικονομική ανάπτυξη με τον σεβασμό προς το περιβάλλον και την κοινωνία, μέσω πρακτικών χρηστής διακυβέρνησης.