Η υποστηριζόμενη εργασία ως εφαλτήριο κοινωνικής ένταξης των ατόμων με αναπηρία

Στο πλαίσιο αυτό, η υποστηριζόμενη εργασία (Supported Employment ), που έχει αναπτυχθεί στην Ευρώπη ιδιαίτερα τα τελευταία 20 χρόνια, συνιστά ένα αποτελεσματικό μοντέλο παρέμβασης με στόχο την εργασιακή ένταξη των ατόμων με αναπηρία σε ίση βάση με το γενικό πληθυσμό. Σύμφωνα με το έγγραφο θέσης (2010) της Ευρωπαϊκής Ένωσης Υποστηριζόμενης Εργασίας (EUSE), «Αξίες Πρότυπα και Αρχές της Υποστηριζόμενης Εργασίας», η υποστηριζόμενη απασχόληση συνίσταται «στην παροχή υποστήριξης σε άτομα με αναπηρία και άλλες ευάλωτες ομάδες με σκοπό τη διασφάλιση και τη διατήρηση της μισθωτής απασχόλησης στην ανοικτή αγορά εργασίας.»

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το μοντέλο της υποστηριζόμενης απασχόλησης θεωρείται ως το ισχυρότερο μέσο για την πραγμάτωση του στόχου της ένταξης των ατόμων με νοητική αναπηρία στην ελεύθερη αγορά εργασίας. Στοχεύει στην εύρεση και διατήρηση έμμισθης θέσης απασχόλησης στην ανοιχτή αγορά για το άτομο με αναπηρία, τη συνεχή και εξατομικευμένη υποστήριξη από τον προπονητή εργασίας (job coach) του εργαζόμενου και του εργοδότη και στη γενικότερη εργασιακή του ένταξη με τους ίδιους όρους με τους υπόλοιπους εργαζομένους.

Η υποστηριζόμενη εργασία συμβάλλει στην ενίσχυση των δεξιοτήτων των ατόμων με αναπηρία, στην μεγιστοποίηση της αυτονομίας τους και στην προώθηση της ανεξάρτητης τους διαβίωσης. Παράλληλα συνιστά και μια σημαντική κοινωνική επένδυση, αφού συντελεί στην άρση των στερεοτύπων και στην οικοδόμηση μιας πιο προοδευτικής, ανοιχτής και συμπεριληπτικής κοινωνίας.

Παρά το γεγονός ότι στη χώρα μας δραστηριοποιούνται κάποιοι φορείς στην επαγγελματική αποκατάσταση των ατόμων με νοητική αναπηρία και αυτισμό μέσω της υποστηριζόμενης εργασίας και μάλιστα με πολύ ενθαρρυντικά αποτελέσματα, εν τούτοις μέχρι πρόσφατα δεν είχαν αναληφθεί πρωτοβουλίες για τη θεσμική της κατοχύρωση. Η ανάγκη της υπαγωγής της υποστηριζόμενης εργασίας στο πεδίο των δημόσιων πολιτικών, αναδείχθηκε για πρώτη φορά στο στόχο 14 του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τα Δικαιώματα των ατόμων με Αναπηρία.

Στην κατεύθυνση αυτήν, θεσπίζεται με τον ν.4997/2022 η υλοποίηση από το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων πιλοτικού προγράμματος υποστηριζόμενης απασχόλησης για άτομα που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού.

Το πρόγραμμα συνίσταται ιδίως: α) στην υποστήριξη των ωφελουμένων κατά τη διαδικασία εύρεσης εργασίας, β) στην καθοδήγηση των υποψήφιων εργοδοτών κατά τη διαμόρφωση του εργασιακού περιβάλλοντος, γ) στην υποστήριξη των ωφελουμένων, του εργοδότη και του εργασιακού περιβάλλοντος κατά το διάστημα απασχόλησης των ωφελουμένων και δ) στην κάλυψη μισθολογικού και μη μισθολογικού εργοδοτικού κόστους, συμπεριλαμβανομένων των εύλογων προσαρμογών στις υποδομές. Η υποστήριξη και συμβουλευτική καθοδήγηση παρέχεται από ειδικά εκπαιδευμένο διαμεσολαβητή, , ο οποίος παρέχει τις υπηρεσίες του είτε ως αυτοαπασχολούμενος είτε ως εργαζόμενος σε πιστοποιημένο φορέα του Εθνικού Συστήματος Κοινωνικής Φροντίδας.

Οι συμπολίτες μας με αυτισμό αντιμετωπίζουν φραγμούς και διακρίσεις στην πρόσβαση τους στην απασχόληση και το πρόγραμμα αυτό θα αποτελέσει ένα ισχυρό έναυσμα για την άρση των αναφυομένων εμποδίων και την ενεργή εργασιακή τους ενσωμάτωση.

Παράλληλα, βασική μας στόχευση στο Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων είναι η θεσμοθέτηση της υποστηριζόμενης εργασίας, ως δυνατότητας επιλογής για εκείνα τα άτομα με αναπηρία που την χρειάζονται, προκειμένου να ενταχθούν απρόσκοπτα στον επαγγελματικό στίβο.

Σε αυτό το πλαίσιο, συστήνεται στη Γενική Γραμματεία Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας ομάδα διοίκησης έργου, με αντικείμενο την εκπόνηση εισήγησης για τη θεσμοθέτηση της υποστηριζόμενης εργασίας για τα άτομα με αναπηρία.

Το νέο θεσμικό πλαίσιο θα αποτελέσει ένα ισχυρό εφαλτήριο αποδοχής και κοινωνικής συμπερίληψης. Έτσι κάνουμε πράξη τη θεμελιώδη υποχρέωση της Πολιτείας να προσφέρει ίσες ευκαιρίες επαγγελματικής ένταξης στα άτομα με αναπηρία και να διασφαλίζει την ισότιμη κοινωνική τους συμμετοχή, προάγοντας παράλληλα την ορατότητα τους στην πράξη και την καθημερινότητα και όχι μόνο με την αφορμή κάποιων επετειακών ημερών.