Τρίτη ηλικία με ορατότητα και αποδοχή

Η προστασία της ζωής, της αξιοπρέπειας, της υγείας, της σωματικής και πνευματικής ευεξίας, του αυτοπροσδιορισμού, της ευημερίας καθώς και η ανεμπόδιστη πρόσβαση στη δια βίου εκπαίδευση, την κατάρτιση και την εργασία κατοχυρώνονται σε ένα ευρύ πλέγμα διατάξεων του εσωτερικού και διεθνούς Δικαίου.

Ειδικότερα, η προάσπιση των δικαιωμάτων των ηλικιωμένων ατόμων αντανακλάται στη Συνθήκη της Λισσαβώνας, η οποία εγγυάται ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα καταπολεμήσει τις διακρίσεις και τον κοινωνικό αποκλεισμό και θα προωθήσει την κοινωνική δικαιοσύνη, την κοινωνική προστασία και τη διαγενεακή αλληλεγγύη. Επιπλέον, ο Ευρωπαϊκός Πυλώνας Κοινωνικών Δικαιωμάτων διαπνέεται από ορισμένες αρχές που συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με τομείς που επηρεάζονται από τη γήρανση, όπως το εισόδημα, η μακροχρόνια φροντίδα και προστασία, η υγειονομική περίθαλψη, η κοινωνική ένταξη των ηλικιωμένων και η πρόσβασή τους στην δια βίου μάθηση και την απασχόληση χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς. Η υποχρέωση εφαρμογής της αρχής της ίσης μεταχείρισης στο πεδίο της απασχόλησης κατοχυρώνεται περαιτέρω και από την ευρωπαϊκή οδηγία 2000/78, η οποία έχει ενσωματωθεί στην εθνική νομοθεσία.

Το Διεθνές Σχέδιο Δράσης της Μαδρίτης, που εγκρίθηκε στη 2η Παγκόσμια Συνέλευση του ΟΗΕ για τη Γήρανση, σηματοδότησε το εφαλτήριο για την αντιμετώπιση της πρόκλησης της «οικοδόμησης μιας κοινωνίας για όλες τις ηλικίες». Το Σχέδιο εστιάζει στους εξής θεματικούς άξονες: ηλικιωμένα άτομα και ανάπτυξη, προώθηση της υγείας και της ευημερίας σε μεγάλη ηλικία και εξασφάλιση του κατάλληλου υποστηρικτικού περιβάλλοντος.

Τέλος, στην «πράσινη βίβλο για τη γήρανση» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αποτυπώνεται ο κοινωνικός και οικονομικός αντίκτυπος της νέας δημογραφικής συνθήκης και εξειδικεύονται οι όροι και τα μέσα εξασφάλισης υγιούς και ενεργού γήρανσης. Τα άτομα τρίτης ηλικίας δεν συνιστούν μια ομοιογενή ομάδα, γεγονός που αντικατοπτρίζει σημαντική κοινωνική ετερογένεια στον τρόπο διαβίωσης και κοινωνικής τους ενσωμάτωσης. Ενώ ορισμένοι διατηρούνται δραστήριοι και μετέχουν ενεργά στην τοπική κοινωνία, κάποιοι άλλοι τελούν σε συνθήκες απομόνωσης και δεν απολαμβάνουν το επίπεδο της φροντίδας που χρειάζονται.

Η κυβέρνηση έχει αναγάγει την έμπρακτη διασφάλιση των δικαιωμάτων των ηλικιωμένων και την ουσιαστική τους υποστήριξη σε μείζονα προτεραιότητα, σχεδιάζοντας πολιτικές και υλοποιώντας δράσεις και μέτρα που στοχεύουν στην προαγωγή της υγιούς γήρανσης και στην οριζόντια ένταξη της διάστασης της γήρανσης για την προώθηση μιας κοινωνίας για όλες τις ηλικίες. Βασικοί άξονες των πολιτικών μας είναι η απρόσκοπτη πρόσβαση των ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας σε ποιοτικές υπηρεσίες υγείας και μακροχρόνιας φροντίδας, η προαγωγή της προσωπικής, οικονομικής και κοινωνικής τους ανάπτυξης, η αξιοποίηση επαγγελματικών και επιχειρηματικών ευκαιριών και η ισότιμη συμμετοχή τους στον κοινωνικό ιστό.

Στο πλαίσιο αυτό, λειτουργούν τα Κέντρα Ημερήσιας Φροντίδας Ηλικιωμένων (Κ.Η.Φ.Η.) ως σύγχρονες δομές ανοιχτής φροντίδας και παροχής ημερήσιας φιλοξενίας ηλικιωμένων. Στόχος τους είναι η παραμονή των ηλικιωμένων στο οικογενειακό περιβάλλον και η αποφυγή της ιδρυματικής φροντίδας και του κοινωνικού αποκλεισμού.

Επιπλέον, το πρόγραμμα «Βοήθεια στο Σπίτι» ενισχύεται με στόχο την προώθηση της κατ’ οίκον φροντίδας, της διαβίωσης στην κοινότητα και τελικά της αυτονομίας των ηλικιωμένων. Στην κατεύθυνση περαιτέρω ενίσχυσης της κατ’ οίκον φροντίδας, εργαζόμαστε συστηματικά για τη χάραξη μίας συνεκτικής εθνικής στρατηγικής για την εφαρμογή μιας αποτελεσματικής μεταρρύθμισης των υπηρεσιών παροχής μακροχρόνιας φροντίδας.

Ακόμη, αναλαμβάνουμε πρωτοβουλίες για την ενεργή κοινωνική ένταξη των ηλικιωμένων ατόμων, έχοντας εξασφαλίσει χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης για την υλοποίηση έργου, με στόχο την ψηφιακή κατάρτιση των ατόμων τρίτης ηλικίας στις νέες τεχνολογίες και σε δεξιότητες, όπως η διενέργεια πληρωμών μέσω διαδικτύου, η χρήση ψηφιακών πλατφορμών και μέσων κοινωνικής δικτύωσης και γενικότερης εξοικείωσης με το χειρισμό των Η/Υ για την ανεμπόδιστη πρόσβασή τους στην πληροφόρηση και την ψηφιακή επικοινωνία. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται επίσης μέσω του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ισότητα των Φύλων στην ενίσχυση των ψηφιακών δεξιοτήτων των γυναικών μεγαλύτερης ηλικίας, που διατρέχουν εντονότερο κίνδυνο αποκλεισμού σε σχέση με τους άνδρες αντίστοιχης ηλικίας.

Τέλος, η Εθνική Στρατηγική για την Κοινωνική Ένταξη και τη Μείωση της Φτώχειας περιλαμβάνει τους ηλικιωμένους ως διακριτή ευάλωτη κοινωνική ομάδα και προβλέπει οριζόντια μέτρα διάχυσης της διάστασης της γήρανσης στις σχεδιαζόμενες πολιτικές.

Η Κυβέρνηση στοχεύει σε μια τρίτη ηλικία υγιή, ενεργή και δημιουργική, με στόχο την ενίσχυση της ορατότητας και της κοινωνικής συμπερίληψης, για την οικοδόμηση μιας κοινωνίας ποικιλόμορφης και βιώσιμης, στη βάση της αλληλεγγύης των γενεών και της κοινωνικής ισότητας.