Συμπερίληψη ατόμων με αναπηρία μέσω κατασκηνωτικών προγραμμάτων

Ένας θεσμός που έχει εδραιωθεί πλέον στη χώρα μας και συμβάλλει ουσιαστικά στην ψυχαγωγία των ατόμων με αναπηρία και την υποστήριξη των οικογενειών τους είναι η διασφάλιση της δυνατότητας συμμετοχής τους σε κατασκηνωτικά προγράμματα. Όλα τα άτομα με αναπηρία πρέπει να μπορούν να συμμετέχουν ενεργά στην κατασκήνωση, αποκομίζοντας σημαντικά οφέλη για τη σωματική, ψυχική και πνευματική τους υγεία.

Η κατασκηνωτική εμπειρία συνιστά έναν βασικό παράγοντα ψυχοσυναισθηματικής ανάπτυξης των κατασκηνωτών με αναπηρία, αφού τους προσφέρει μια ξεχωριστή δημιουργική, ψυχαγωγική και εκπαιδευτική ευκαιρία μέσω των οργανωμένων ομαδικών δραστηριοτήτων. Ο κατασκηνωτικός θεσμός είναι πολυδιάστατος και καλύπτει ένα ευρύ πλαίσιο προσδοκιών, συντελώντας στην γνωστική και πνευματική εξέλιξη, την ψυχοκοινωνική ενδυνάμωση και την προσωπική ανάπτυξη των ατόμων με αναπηρία. Παράλληλα, ενδυναμώνει τις κοινωνικές τους δεξιότητες, ενισχύει την αξιοποίηση του δυναμικού τους και προωθεί την καλλιέργεια κοινωνικών σχέσεων και την αλληλεπίδραση.

Το πρώτο κατασκηνωτικό πρόγραμμα για παιδιά με αναπηρία στην Ελλάδα, υλοποιήθηκε το 1982 και συμμετείχαν σε αυτό 15 παιδιά με νοητική αναπηρία και ισάριθμους συνοδούς. Τις επόμενες δεκαετίες οι κατασκηνωτικές δραστηριότητες που συμπεριελάμβαναν και τα άτομα με αναπηρία επεκτάθηκαν σε όλη τη χώρα, με αποτέλεσμα να έχει εδραιωθεί πλέον ο θεσμός και να παρέχεται στους ενδιαφερόμενους μια σειρά επιλογών. Στην κατεύθυνση αυτήν, καταλυτικό ρόλο επιτελεί η μετατόπιση της εστίασης της αναπηρίας από μια ιατρική θεώρηση σε μια αμιγώς δικαιωματική αντίληψη. Υπό τη δικαιωματική αυτή οπτική, το δικαίωμα στην ψυχαγωγία, την άτυπη μάθηση και την ανάπαυση είναι θεμελιώδες και πρέπει να διασφαλίζεται στα παιδιά και τους ενήλικες με αναπηρία μεταξύ άλλων και μέσω της συμμετοχής τους σε κατασκηνωτικά προγράμματα.

Ανάλογα με την ηλικία τους, το είδος και το βαθμό αναπηρίας τους και τις προσωπικές τους ανάγκες, επιθυμίες και επιλογές, τα άτομα με αναπηρία μπορούν να μετάσχουν είτε σε τυπικές καλοκαιρινές κατασκηνώσεις μαζί με παιδιά τυπικής ανάπτυξης, είτε σε κατασκηνώσεις ειδικά σχεδιασμένες και προσαρμοσμένες για την κάλυψη των αναγκών, στόχων και προσδοκιών τους.

Ένα από το πιο διαδεδομένα κατασκηνωτικά προγράμματα, που απευθύνεται σε παιδιά και ενήλικες με αναπηρία υλοποιείται σε ετήσια βάση, σε κρατικές κατασκηνώσεις, με αρμοδιότητα της Γενικής Γραμματείας Κοινωνικής Αλληλεγγύης του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, και ευθύνη υλοποίησης της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Σωματείων Γονέων και Κηδεμόνων Ατόμων με Αναπηρία (Π.Ο.Σ.Γ.Κ.ΑμεΑ).

Το Πρόγραμμα υλοποιήθηκε ακόμη και τα δύο προηγούμενα χρόνια της βαθιάς πανδημικής κρίσης, τηρώντας απαρέγκλιτα όλα τα υγειονομικά μέτρα προστασίας από τον κορονοϊό. Στο κατασκηνωνικό πρόγραμμα συμμετέχουν, άτομα με οπτική αναπηρία και σοβαρά προβλήματα όρασης, άτομα με κώφωση, άτομα με αυτισμό και νοητική αναπηρία και άτομα με κινητική αναπηρία. Εντάσσονται σε αυτό άτομα με αναπηρία που διαμένουν σε δομές κλειστής περίθαλψης, ένοικοι των Στεγών Υποστηριζόμενης Διαβίωσης (Σ.Υ.Δ.) και μεμονωμένοι κατασκηνωτές με αναπηρία.

Το Πρόγραμμα μέσα από τις ομαδικές αλλά και εξατομικευμένες δραστηριότητες που παρέχει, στοχεύει στη δημιουργία ενός πλαισίου ελευθερίας δράσης για τους κατασκηνωτές, στην ενίσχυση της αυτονομίας τους, της αυτοδιαχείρισης και της ικανότητας λήψης αποφάσεων, καθώς επίσης και στην ατομική ενδυνάμωση και κοινωνική ανάπτυξη. Η κατασκηνωτική ζωή εμπλουτίζεται δημιουργικά με δραστηριότητες και εκδηλώσεις που αποσκοπούν στην ευεξία, την ψυχαγωγία, τη συναισθηματική ωρίμανση και την εκπαιδευτική ενδυνάμωση των κατασκηνωτών.

Τέτοιες πολιτικές συμβάλλουν με τρόπο ενεργό και ουσιαστικό στην προώθηση της ορατότητας των ατόμων με αναπηρία στο κοινωνικό περιβάλλον, στην ομαλή ένταξή τους στον κοινωνικό ιστό, στην ενίσχυση της οικογενειακής συνοχής και στη διαμόρφωση μιας σύγχρονης κουλτούρας συμπερίληψης και αμοιβαίας αποδοχής.

*Ο Γιώργος Σταμάτης είναι Γενικός Γραμματέας Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας