Θέλουμε ένα νέο «whatever it takes»

Σήμερα, ο Μάριο Ντράγκι βρίσκεται υπό παραίτηση, το ευρώ βρίσκεται στα χαμηλά 20 ετών έναντι του δολαρίου και η Ευρώπη περιμένει τον χειρότερο χειμώνα από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Είναι προφανές ότι βρισκόμαστε σε εξαιρετικά κρίσιμο σταυροδρόμι και οι αποφάσεις που θα ληφθούν μέσα στους επόμενους μήνες θα έχουν αντίκτυπο δεκαετιών. Η Ευρώπη καλείται να εξασφαλίσει την ενεργειακή της αυτονομία, να επανακτήσει την αξιοπιστία της αλλά και να διατηρήσει τη συνοχή της, σε πολιτικό αλλά και γεωστρατηγικό επίπεδο.

Με άλλα λόγια, χρειάζεται ένα νέο «whatever it takes», δείχνοντας ότι διαθέτει τη θέληση και την πυγμή που χρειάζεται για να τα καταφέρει.

Με τη διαφορά ότι το 2022 δεν είναι 2012. Η σημερινή κρίση είναι σαφώς πιο περίπλοκη από αυτή που βιώσαμε πριν από 10 χρόνια και δεν είναι σίγουρο ότι η Ευρώπη έχει τα εργαλεία και τις δομές για να την αντιμετωπίσει. Το 2012 βρεθήκαμε στην κορύφωση μιας χρηματοοικονομικής κρίσης, που ξεκίνησε ως δανειακή στις ΗΠΑ και μετατράπηκε σε κρίση χρέους. Με άλλα λόγια, μια αμιγώς οικονομική κρίση, που αντιμετωπίστηκε με αντίστοιχα οικονομικά εργαλεία από μια οικονομική ένωση.

Εργαλεία που υπήρχαν στη φαρέτρα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζα, η οποία -εξαντλώντας το νομισματικό της οπλοστάσιο- κατάφερε να αναχαιτίσει την απειλή, με τον Μάριο Ντράγκι να ηγείται της προσπάθειας.

Σήμερα όμως βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια κρίση που είναι ταυτόχρονα οικονομική, ενεργειακή, γεωπολιτική και κοινωνική. Με αποτέλεσμα, τα εργαλεία νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ να μην αρκούν. Και δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση, με τη σημερινή της μορφή, μπορεί να ανταποκριθεί. Κατ’ ελάχιστον απαιτείται αλλαγή στη δημοσιονομική πολιτική, πιθανότατα όμως θα χρειαστούν και πιο γενναίες -ενδεχομένως και επίπονες- αποφάσεις.

Και κατά δεύτερον, δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι θα έχουμε έναν δεύτερο Μάριο Ντράγκι, ο οποίος θα υψώσει ανάστημα και θα διατυπώσει το νέο “whatever it takes”.

Ο ίδιος ο Ντράγκι είναι δέσμιος των πολιτικών του εταίρων, ο Μακρόν αποδυναμώθηκε μετά τις πρόσφατες εκλογές και η Γερμανία αναζητά το βηματισμό της στη μετά-Μέρκελ εποχή. Όσο για τη διάδοχό του στην ΕΚΤ, η Κριστίν Λαγκάρντ δείχνει εγκλωβισμένη ανάμεσα στα «γεράκια» της Φρανκφούρτης και τις περιορισμένες επιλογές που έχει στη διάθεσή της.

Το μόνο παρήγορο είναι πως σε αντίστοιχες στιγμές στο παρελθόν, η Ευρώπη, έστω και την τελευταία στιγμή, επέδειξε τα απαραίτητα αντανακλαστικά.

Εξάλλου, και το 2012, πριν την ομιλία Ντράγκι, πολλοί υποστήριζαν ότι έχει έρθει το τέλος του ευρώ. Μένει λοιπόν να δούμε ποιος θα αποδειχθεί σωστός μια δεκαετία αργότερα.