Οι προκλήσεις της ελληνικής εξορυκτικής βιομηχανίας στο δρόμο της Πράσινης Ανάπτυξης

Πρωταθλητής σ’ αυτή τη στρατηγική είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία έχει ήδη αναλάβει διακριτή δέσμευση με την Πράσινη Συμφωνία, νωρίτερα από άλλες μεγάλες οικονομίες, για μηδενικό ισοζύγιο των εκπομπών του θερμοκηπίου μέχρι το 2050.

Επιγραμματικά η 4η Βιομηχανική Επανάσταση είναι η παραγωγική διασύνδεση ανθρώπου και μηχανών με ευφυείς τεχνολογίες. Ο ψηφιακός και τεχνολογικός μετασχηματισμός αυξάνει την παραγωγική ευελιξία και την παραγωγικότητα και αποτελεί ευκαιρία για τη βιομηχανική αναζωογόνηση της χώρας μας και την αναδιάρθρωση του παραγωγικού υποδείγματός της. Επισημαίνουμε όμως ότι ο μετασχηματισμός αυτός απαιτεί ανθρώπινο δυναμικό με νέες δεξιότητες, ενώ οι ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις του πρέπει να μελετηθούν εκτενέστερα.

Τα εργαλεία της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης δημιουργούν νέες ευκαιρίες για την εξοικονόμηση ορυκτών πόρων, τον εντοπισμό νέων κοιτασμάτων ορυκτών με χρήση σύγχρονων τεχνολογιών και την αξιολόγηση της δυνατότητας αξιοποίησης τους μέσω ισχυρών υπολογιστικών συστημάτων.

Με το σταδιακό εκσυγχρονισμό των εξορύξεων στη χώρα μας έχει μειωθεί σημαντικά η έκθεση των εργαζομένων σε επαγγελματικούς κινδύνους χάρη στην αυτοματοποίηση πολλών λειτουργιών, ενώ παράλληλα γίνεται συστηματική παρακολούθηση των συνθηκών ασφαλείας και των περιβαλλοντικών παραμέτρων και έχουμε τη δυνατότητα συνεχούς καταγραφής ανάλωσης πόρων, όπως είναι η ενέργεια.

Η επεξεργασία μεγάλων δεδομένων μας δίνει τη δυνατότητα για αξιοποίηση κοιτασμάτων με χαμηλότερες περιεκτικότητες, την καλύτερη κατανόηση των αναγκών της αγοράς και την αποτελεσματική σύνδεση της με τις δυνατότητες παραγωγής.

Με την 4η Βιομηχανική Επανάσταση έχουμε απαντήσεις στην αποτελεσματικότερη διαχείριση των ορυκτών πόρων, όμως οι αρχές της Κυκλικής Οικονομίας θα μας βοηθήσουν ώστε με λιγότερους φυσικούς πόρους να εξυπηρετήσουμε περισσότερες ανάγκες μας, μολονότι η κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη θα απαιτεί ακόμα σημαντική πρωτογενή παραγωγή.

Η αποσύνδεση της οικονομικής ανάπτυξης από την αναλογική παραγωγή πρώτων υλών, η ελαχιστοποίηση της παραγωγής αποβλήτων καθώς και η μείωση της κατανάλωσης ενέργειας είναι κρίσιμα ζητούμενα για ένα βιώσιμο υπόδειγμα ανάπτυξης και η εξορυκτική βιομηχανία αποτελεί «παίκτη» αλλά και «ενεργοποιητή» σε αυτήν την πορεία.

Η αναχαίτιση της κλιματικής αλλαγής θα απαιτήσει σημαντικά αυξημένες ποσότητες -τέσσερεις έως έξη φορές περισσότερο- για μία σειρά από μέταλλα και βιομηχανικά ορυκτά. Διεθνείς μελέτες επιβεβαιώνουν ότι η «σημερινή εξάρτηση από ορυκτά καύσιμα θα αντικατασταθεί με αυτή από ορυκτά που η Ευρωπαϊκή Ένωση εισάγει από τρίτες χώρες και ο ανταγωνισμός για αυτά σταδιακά οξύνεται». Επομένως επιβάλλεται σύντομα η Ευρωπαϊκή Ένωση να αποκτήσει αποτελεσματική στρατηγική για τη διασφάλιση του ομαλού και ανταγωνιστικού εφοδιασμού της με αυτά τα κρίσιμα ορυκτά.

Στη χώρα μας ο εξορυκτικός κλάδος απαντά στις προκλήσεις της κυκλικής οικονομίας, πέραν της γνωστής φειδούς στη διαχείριση των ορυκτών πόρων που αποτελεί τη βάση της βιωσιμότητας του, με σειρά καλών πρακτικών αξιοποίησης «δευτερογενών κοιτασμάτων» αλλά και υποδειγμάτων βιομηχανικής συμβίωσης. Ενδεικτικά τέτοια παραδείγματα αφορούν την αποκατάσταση θιγμένων εδαφών με ταυτόχρονη απόληψη παλιών μεταλλευτικών απορριμάτων, την αξιοποίηση παλιών αποθέσεων λευκολίθου χάρις σε νέες τεχνικές εμπλουτισμού, τη χρήση των μαρμαροψηφίδων των ογκομαρμάρων για παραγωγή ανθρακικού ασβεστίου και άλλων προϊόντων χρήσιμων στην κατασκευαστική βιομηχανία, την αξιοποίηση ψιλομερών περλίτη στην κεραμική και στις κατασκευές κ,λπ.

Ο Σύνδεσμος μας έχει κινητοποιηθεί πολύπλευρα ώστε τα πλεονεκτήματά και η υπεύθυνη λειτουργία της ελληνικής εξορυκτικής βιομηχανίας να αποτελέσουν παράδειγμα για το ζητούμενο νέο παραγωγικό υπόδειγμα της χώρας. Οι καιροί επιτάσσουν μία ολιστική προσέγγιση με στόχο τη δημιουργία ενός αποτελεσματικού φιλο-επενδυτικού περιβάλλοντος με γρήγορο κύκλο αδειοδότησης, γρήγορη απονομή δικαιοσύνης και ασφάλεια δικαίου, αποτελεσματική Δημόσια Διοίκηση, σταθερό πλαίσιο επιχειρηματικής λειτουργίας, αναγνώριση και επιβράβευση των επιχειρήσεων που λειτουργούν με υπεύθυνο τρόπο και την επιβεβλημένη ένταξη του εξορυκτικού κλάδου στις προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Ταξινομίας.

* Ο Αθανάσιος Κεφάλας είναι πρόεδρος Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων