Τα δύο κέρδη του Ερντογάν στη Σύνοδο Κορυφής της Μαδρίτης

Πρώτον, εξασφάλισε τη στήριξη του Αμερικανού προέδρου, Τζο Μπάιντεν, για την πώληση στην Τουρκία μαχητικών F-16 και τον εκσυγχρονισμό του υφιστάμενου στόλου της.

Δεύτερον, την επίσημη καταγραφή για πρώτη φορά σε επίσημο διεθνές έγγραφο του δικτύου του Φεχουλάχ Γκιουλέν ως τρομοκρατικής οργάνωσης.

Για την Τουρκία είναι ζωτικής και στρατηγικής σημασίας η αναβάθμιση του στόλου των μαχητικών αεροσκαφών της, καθώς η πολεμική αεροπορία της έχει χάσει τα τελευταία χρόνια σημαντικό μέρος της ισχύος της. Αφενός μεν αποδεκατίστηκε σε επίπεδο ιπτάμενου προσωπικού, καθώς απομακρύνθηκαν από τις τάξεις της εκατοντάδες ιπτάμενοι αξιωματικοί, κατηγορούμενοι για συμμετοχή στο αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016, αφετέρου δε, σε επίπεδο εξοπλισμού, κινδυνεύει να μείνει με έναν πεπαλαιωμένο στόλο μαχητικών, μετά την αποβολή της Άγκυρας από το πρόγραμμα του μαχητικού νέας γενιάς F-35, βάσει του Νόμου για την Αντιμετώπιση των Αντιπάλων της Αμερικής Μέσω Κυρώσεων (CAATSA).

Η δήλωση και η υπόσχεση, ωστόσο, του προέδρου Μπάιντεν ότι στηρίζει το αίτημα της Τουρκίας για τα F-16, πρέπει να περάσει τώρα από τη βάσανο του Κογκρέσου, όπου εκεί οι αντιδράσεις είναι ισχυρές, γεγονός που παραδέχτηκε και ο ίδιος ο Αμερικανός πρόεδρος, εκφράζοντας όμως την ελπίδα ότι το θέμα τελικά θα λυθεί. Άρα υπάρχουν ακόμη εμπόδια που πρέπει να ξεπεράσει η Τουρκία.

Την ίδια ώρα, για την σημερινή Τουρκία και προσωπικά για τον ίδιο το Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει πολύ μεγάλη η σημασία η καταγραφή του δικτύου των Γκιουλενιστών ως τρομοκρατικής οργάνωσης σε επίσημο κείμενο διεθνούς συμφωνίας. Από τον Ιούλιο του 2016 μέχρι σήμερα διεξάγεται ένα ατέλειωτο κυνήγι ανθρώπων που κατηγορούνται για συμμετοχή στην οργάνωση «FETO», όπως αποκαλείται στην Τουρκία το εν λόγω δίκτυο, με δεκάδες χιλιάδες εξ αυτών, οι περισσότεροι δημόσιοι λειτουργοί, να έχουν βρεθεί στις φυλακές, να έχουν χάσει την εργασία τους και άλλους τόσους να έχουν διαφύγει στο εξωτερικό.

Επικαλούμενη η Αγκυρα τώρα το τριμερές μνημόνιο με τη Σουηδία και τη Φινλανδία, στο οποίο η «FETO» καταγράφεται ως τρομοκρατική οργάνωση, θα μπορεί να ζητά την έκδοση όχι μόνο Γκιουλενιστών, αλλά και του ίδιου του Φετχουλάχ Γκιουλέν από τις ΗΠΑ, οι οποίες μέχρι σήμερα πεισματικά αρνούνται να τον παραδώσουν στην Τουρκία. Στα χέρια της Τουρκίας υπάρχει πλέον ένα ισχυρό επίσημο έγγραφο, διεθνούς κύρους, από έναν οργανισμό στον οποίο συμμετέχουν οι Ηνωμένες Πολιτείες, προκειμένου να στηρίξει με νομικά και πολιτικά επιχειρήματα το αίτημά της ενώπιον της αμερικανικής κυβέρνησης και των αμερικανικών δικαστηρίων.

Κατά τα άλλα, η ισχύς του τριμερούς μνημονίου -και άρα το όποιο όφελος προκύπτει για την Τουρκία- θα δοκιμαστεί στην εφαρμογή, γιατί όσα προβλέπονται σε αυτό θα πρέπει να είναι υποχρεωτικά συμβατά με το δημοκρατικό κεκτημένο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μέλη της οποίας είναι η Σουηδία και η Φινλανδία. Όσες πρόνοιες του έρχονται σε αντίθεση με αυτό είναι σίγουρο ότι θα εκπέσουν στα δικαστήρια των δύο χωρών, όπου η λειτουργία των θεσμών θεωρείται υποδειγματική για ολόκληρο τον πλανήτη. Αυτό όμως δεν αλλάζει κάτι επί της ουσίας για τη Τουρκία, αφού ανέκαθεν ήταν γνωστή η στάση των δύο χωρών και αν δεν αλλάξουν συμπεριφορά τώρα δεν χάνει κάτι που είχε. Στόχος ήταν τα επιμέρους κέρδη που θα αποκόμιζε από ένα παζάρι και τέτοια υπάρχουν.

Σχετικά με το σχήμα της Μόνιμης Διαρθρωμένης Αμυντικής Συνεργασίας ΕΕ, τη γνωστή PESCO, που αναφέρεται στο μνημόνιο, απαιτείται ομόφωνη απόφαση των συμμετεχόντων κρατών της ΕΕ, στα οποία συμπεριλαμβάνονται τόσο η Ελλάδα όσο και η Κύπρος.

Τέλος, πρέπει να επισημανθεί η αναφορά στην ανακοίνωση του Λευκού Οίκου ότι Μπάιντεν και Ερντογάν, κατά τη συνάντησή τους στη Μαδρίτη, «μίλησαν για τη σημασία της διατήρησης της σταθερότητας στο Αιγαίο και τη Συρία». Όπως φάνηκε στην πράξη, ο Τούρκος πρόεδρος απέφυγε να κάνει οποιαδήποτε νύξη στο Αιγαίο κατά το επίσημο πρόγραμμα, πιθανώς για να μην δυσαρεστήσει τον Αμερικανό πρόεδρο, προτού αποσπάσει από αυτόν την υποστήριξή του για το τουρκικό πρόγραμμα των F-16 και μόνο στη συνέντευξη, μετά τη λήξη της Συνόδου, επανήλθε στα περί αποστρατιωτικοποίησης των νησιών και επανέλαβε την ενόχλησή του για την παρουσία των αμερικανικών βάσεων στην Ελλάδα, υπονοώντας ότι αυτές δεν στρέφονται κατά της Ρωσίας, όπως θέλει το αμερικανικό αφήγημα, αλλά κατά της χώρας του.