«Δυσπιστία προς την Δύση» - Η κοινή γνώμη της Τουρκίας

Οι έρευνες των δημοσκόπων φέρνουν στο φως τα βαθιά χάσματα και την πολιτική πόλωση, που σύμφωνα με τους ειδικούς εντείνονται διαρκώς. Η πόλωση δηλητηριάζει την πολιτική ζωή της χώρας και είναι ιδιαίτερα αισθητή στα θέματα της εσωτερικής πολιτικής.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι αντιπαραθέσεις στα θέματα της εξωτερικής πολιτικής είναι λιγότερα οξείες, γεγονός που τεκμηριώνει και τα αποτελέσματα των σχετικών δημοσκοπήσεων.

Στην παρούσα συγκυρία, μάλλον οι πλέον συχνές ερωτήσεις των δημοσκόπων σε διεθνή θέματα αφορούν στις σχέσεις της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Πολλές από της έρευνες αυτές διεξάγονται με πρωτοβουλία ξένων οργανώσεων και λίγο πολύ καταλήγουν σε παρόμοια αποτελέσματα: Ενώ τα δυο τρίτα των Τούρκων τάσσονται υπέρ της προσχώρησης της χώρας τους στην ΕΕ, περίπου το 40% είναι της γνώμης ότι αυτή δεν θα λάβει χώρα ποτέ. Οι αριθμοί αντικατοπτρίζουν την απογοήτευση σε ένα ευρύ φάσμα Τούρκων σε σχέση με την στάση των Ευρωπαίων απέναντι στην χώρα τους.

Πιθανώς, η πιο σημαντική πηγή έγκυρων πληροφοριών για τις απόψεις των Τούρκων για τα διεθνή θέματα είναι οι ετήσιες εκθέσεις του Πανεπιστημίου Καντίρ Χας στην Κωνσταντινούπολη. Ερμηνεύοντας τα πολλά νούμερα, η αποξένωση των Τούρκων από την Δύση θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ένας συνδετικός κρίκος των μελετών αυτών.

Η απομάκρυνση από τη Δύση γίνεται ιδιαίτερα εμφανής στην βαθμολογία των κατά των δημοσκόπων φιλικών και εχθρικών χωρών. Σταθερή πρωτιά στην λίστα των κρατών, που κατά την κοινή γνώμη απειλούν την Τουρκία έχουν οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Πάνω από 60% των Τούρκων πιστεύουν ότι η Αμερική τους απειλεί. Ακολουθεί με μικρή διαφορά - και σταθερά στην δεύτερη θέση - το Ισραήλ. Στην βαθμολογία των «εχθρών» η Γερμανία κατέχει την έκτη θέση πίσω από την Γαλλία και το Ηνωμένες Βασίλειο. Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τα στοιχεία του Καντιρ Χας, ένας στους δυο Τούρκους θεωρεί την Γερμανία απειλή.

Ο κατάλογος με τα πιο δημοφιλή κράτη ταιριάζει με την βαθμολογία των «εχθρών». Σε αυτή την λίστα την σταθερή πρωτιά κατέχει το αδερφικό Αζερμπαϊτζάν. Η πρώτη δυτική χώρα των συμμάχων είναι η Γερμανία στην ενδέκατη θέση. Όμως μόλις 15% των ερωτηθέντων την βλέπουν ως σύμμαχο ενώ πάνω από 70% δηλώνουν ότι δεν είναι. Ακόμα πιο άσχημα είναι τα αποτελέσματα για την Ελλάδα: Μόλις 9,8% των Τούρκων θεωρούν την γείτονα σύμμαχο ενώ 76% λένε ότι δεν είναι.

Η δυσπιστία προς την Δύση υπερβαίνει τα όρια των πολιτικών κομμάτων. Αυτή η παρατήρηση οδηγεί στο συμπέρασμα ότι σε περίπτωση αλλαγής κυβέρνησης στην Τουρκία δεν αναμένεται ριζική αλλαγή στις βασικές κατευθύνσεις της εξωτερικής πολιτικής. Με αλλά λόγια: Η αποξένωση θα παραμένει.

Το ποσό βαθιά ριζωμένη στην κοινή γνώμη της Τουρκίας είναι η καχυποψία για την Δύση φανερώνει και πρόσφατη μεγάλη έρευνα του German Marshall Fund. Σύμφωνα με την έρευνα αυτή, το 79% των Τούρκων πιστεύουν ότι οι ευρωπαϊκές χώρες αποσκοπούν στην διαίρεση και στο διαμελισμό της Τουρκίας. Δύο τρίτα των ερωτηθέντων ταυτίζουν τις μεταρρυθμίσεις που ζητά η ΕΕ από την Άγκυρα με συνθηκολόγηση.

Τέλος, νέα κοινή ελληο-τουρκική έρευνα του ΕΛΙΑΜΕΠ και του IPC της Τουρκίας που παρουσιάστηκε πρόσφατα στο Delphi Economic Forum καταλήγει σε παρόμοιο αποτέλεσμα. Σύμφωνα με την άκρως ενδιαφέρουσα μελέτη, ένα 70% των Τούρκων είναι καχύποπτοι για τον ρόλο που θα μπορούσε να παίξει ο διεθνής παράγοντας στην διευθέτηση των ελληνο-τουρκικών σχέσεων. Η έρευνα φέρνει στο φως ενδιαφέρουσες πληροφορείς για τα σημεία τριβής και τις ευκαιρίες συνύπαρξης των δυο χωρών.

Στο θέμα της καχυποψίας προς τον διεθνή παράγοντα η διχογνωμία μεταξύ Τούρκων και Ελλήνων είναι σχετικά μικρή: Όπως στην Τουρκία έτσι και στην Ελλάδα μια πλειοψηφία πιστεύει ότι ο διεθνής παράγοντας ευνοεί την άλλη πλευρά.

Προφανώς κάποιος πρέπει με κάνει λάθος.

Ο Δρ. Ρόναλντ Μαϊνάρντους είναι ο διευθυντής του Ιδρύματος Friedrich Naumann στην Τουρκία και πολιτικός αναλυτής για περιφερειακά και διεθνή θέματα.