«Όλοι είναι το ίδιο πρόσωπο. Εκτός από σένα και από μένα»

Ο Τσάρλι Κάουφμαν, μέσα από τα σενάριά του έχει ήδη καταγραφεί ως ο ποιητής του περίεργου και του ιδιότυπου («Στο Μυαλό του Τζων Μάλκοβιτς» & «Αdaptation» σε σκηνοθεσία Σπάικ Τζόνζι, «Η Αιώνια Λιακάδα Ενός Καθαρού Μυαλού» σε σκηνοθεσία Μισέλ Γκοντρί)· ως ένας δημιουργός που χρησιμοποιεί με μεγάλη πρωτοτυπία το κινηματογραφικό μέσο δίνοντας μας με τον πιο πλάγιο τρόπο τα πιο ανθρώπινα μηνύματα. Κάθε ταινία στην οποία συμμετέχει ο Κάουφμαν αποτελεί μια διαδρομή στο καινούριο, μια πορεία μακριά από τα περιγράμματα του συμβατικού, εκτός των ορίων της πλοκής και της αφήγησης· με τρόπο που δεν αποξενώνει τον θεατή, αλλά αντίθετα τον εντάσσει ομαλά σε ένα ευφυές ξεδίπλωμα ενός τελείως προσωπικού σύμπαντος. Το ίδιο συνέβη και στο σκηνοθετικό του ντεμπούτο, την ταινία «Συνεκδοχή, Νέα Υόρκη». Το ίδιο συμβαίνει και τώρα με την ‘’Anomalisa’’.

O Μάικλ Στόουν, είναι ένας μεσήλικος συγγραφέας. Βασικό του έργο, ένας οδηγός αυτοβοήθειας για τον τρόπο που οι εργαζόμενοι προσεγγίζουν τους πελάτες. Ο Μάικλ είναι ένας ειδικός της επικοινωνίας σε έναν κόσμο που η επικοινωνία είναι αδύνατη. Ο ίδιος μένει έκθετος όχι μόνο σε αυτή την αδυνατότητα, αλλά και στην αντίληψη και την παραδοχή της. Ο Μάικλ βιώνει την αμηχανία της τυπικής επαφής, το αδιέξοδο της βαλσαμωμένης σχέσης, την κοινοτοπία των ωρών. Επισκέπτεται την επίσης κοινότοπη πόλη του Σινσινάτι με σκοπό να δώσει μια διάλεξη για το βιβλίο του. Ο λόγος από την αρχή της ταινίας μας εντάσσει στο τέλμα των λέξεων. Φράσεις- χειρονομίες για αδιάφορα πράγματα, καθημερινές διαπιστώσεις για καθημερινά κενά, άχρηστες λεπτομέρειες, σκόρπιες κουβέντες, η ρουτίνα του γρήγορου σεξ και η κρίση του χρόνου. Στον κόσμο αυτό κάθε άνθρωπος έχει την ίδια φωνή (Tom Noonan), το πλήθος εμφανίζεται ως ένα συμπαγές όλον, ανεξάρτητα από το φύλο ή την ηλικία. Οι άνθρωποι γύρω από τον Μάικλ μιλούν με το ίδιο στόμα, το ίδιο νεκρό, το ίδιο κοινότοπο τραγούδι.

Όλα αυτά θα ανατραπούν μόλις ο Μάικλ γνωρίσει τη Λίζα μια τυπική απλή κοπέλα, που όμως έχει διαφορετική φωνή από όλους τους άλλους. Εκεί θα βιώσει την χαρά που σου φέρνει η επαφή με το διαφορετικό, το να αγκαλιάζεις την ανωμαλία ενός συστήματος και να ενώνεσαι με μια κακοφωνία που μοιάζει τελικά να χαρίζει αρμονία στο κακόφωνο ομογενοποιημένο όλο. Όμως, ο κόσμος του Κάουφμαν δεν είναι ένας κόσμος φτιαγμένος από σοκολατάκια, άγουρα χαμόγελα και γλυκά φινάλε. Έτσι, η ανατροπή είναι προσωρινή και ο κόσμος του Μάικλ παραμένει πλαστικός και ομόηχος. Η ανωμαλία (το όνομα της ταινίας προκύπτει από τη λέξη anomaly το όνομα Lisa) παύει με τον ερχομό του πρωινού και η φωνή της Lisa βυθίζεται μέσα στην ίδια φωνή.

Ο κόσμος του Μάικλ δεν έχει σάρκα. Η ταινία χρησιμοποιεί την μέθοδο του stop-motion animation (με άκρως αληθοφανή τρόπο), ώστε να αποδώσει την πλαστική όψη των πραγμάτων. Η όψη είναι ενιαία όπως και η φωνή. Ενσαρκώσεις και οι δύο της ίδιας μονοτονίας. Όπως και στις υπόλοιπες ταινίες, ο Κάουφμαν χρησιμοποιεί απλές συμβάσεις, ώστε να ξεκινήσει τη διαδρομή του στην μοναδικότητα της καταγραφής. Είναι μια από τις λίγες φορές όπου η τόσο συγκεκριμένη φόρμα (εδώ η μέθοδος του stop-motion) δεν μοιάζει με μια απλή αισθητική επιλογή, αλλά με απόλυτη ενσάρκωση της υπαρξιακής αγωνίας.

Το σύμπαν του Κάουφμαν, όπως σχεδόν σε όλες του τις ταινίες, μοιάζει αδιέξοδο. Ο ίδιος τελικά ο τρόπος της αισθητικής του καταγραφής, το ίδιο το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα αποτελεί την μόνη χειροπιαστή διέξοδο. Η ίδια η καλλιτεχνική δημιουργία αποτελεί κατάφαση. Γι’ αυτό και πάντα μπροστά σε ένα καλλιτεχνικό έργο μεγέθους μοιάζουμε να χαμογελάμε ακόμη και αν εξιστορεί τις πιο θλιμμένες, τις πιο αδιέξοδες καταστάσεις.

Το ίδιο το «Anomalisa» είναι η στιγμιαία ανωμαλία, η παύση που μετατρέπει το σύνολο της σιωπής σε ψίθυρο. Η ιστορία που σου ψιθυρίζει το διαφορετικό σε ένα σύστημα ενιαίας αφήγησης, η ίδια η ζωή που σου ψιθυρίζει με τη σωστή φωνή (αδιάφορο τι σου λέει). Μία παρένθεση σε έναν κόσμο βουβών λέξεων.