Ευρωπαϊκό Πράσινο New Deal: Ας μη το σπαταλήσουμε

Το Δεκέμβριο του 2019, λίγες μόνο εβδομάδες αφότου είχε αναλάβει τα νέα της καθήκοντα, η π Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν παρουσίασε την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία: ένα νέο, «πράσινο» μοντέλο ανάπτυξης, έναν οδικό χάρτη για να καταστεί η οικονομία της Ευρώπης βιώσιμη – με άλλα λόγια ένα Ευρωπαϊκό Πράσινο New Deal.

Λίγους μήνες μετά η πανδημία του κορωνοϊού έστρεψε την προσοχή μας αλλού . Το σημαντικότατο πλήγμα που επέφερε και στην οικονομία μας «ανάγκασε» την Ευρώπη να κάνει ένα τεράστιο άλμα μπροστά και να συμφωνήσει σε ένα πακέτο ανάκαμψης ύψους 750 δις ευρώ. Αν σε αυτό προσθέσουμε και τα κονδύλια από τον προϋπολογισμό της Ένωσης για την περίοδο 2021-2027, μιλάμε για 1,8 τρις ευρώ.

Φυσικά, το γεγονός πως επικεντρωθήκαμε στην αντιμετώπιση του κορωνοϊού και των συνεπειών του δε σημαίνει πως βάλαμε την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία στην άκρη – το αντίθετο. Η οικονομική αντίδραση στην κρίση που προκάλεσε η πανδημία προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία για επιτάχυνση της πράσινης μετάβασης.

Στο επίκεντρο της προσπάθειάς μας αυτής βρίσκεται ο Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ο βασικός πυλώνας της συμφωνίας για το πακέτο ανάκαμψης, μέσω του οποίου τα επόμενα χρόνια θα δοθούν στα κράτη μέλη 672,5 δισ. ευρώ σε δάνεια και επιχορηγήσεις. Ο Μηχανισμός αυτός όχι μόνο δεν σηματοδοτεί απόκλιση από το στόχο μας για πράσινη μετάβαση, αλλά φιλοδοξεί να μετατρέψει την κρίση σε ευκαιρία και να πάμε πιο γρήγορα σε ένα οικονομικό μοντέλο στη βάση του οποίου θα είναι η αειφορία.

37% για πράσινες επενδύσεις

Πώς θα συμβεί αυτό; Τα κράτη μέλη έχουν κληθεί να παρουσιάσουν τα εθνικά τους Σχέδια Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας – δηλαδή τις επενδύσεις και τις μεταρρυθμίσεις οι οποίες θα λάβουν χρηματοδότηση από το Μηχανισμό Ανάκαμψης. Με βάση τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όλα τα εθνικά σχέδια θα πρέπει να επικεντρώνονται ιδιαίτερα στις μεταρρυθμίσεις και στις επενδύσεις που στηρίζουν την κλιματική πράσινη μετάβαση. Πιο συγκεκριμένα, τουλάχιστον το 37 % των δαπανών κάθε Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας θα πρέπει να σχετίζεται με το κλίμα.

Έτσι, στις συζητήσεις μας με τα κράτη μέλη για την προετοιμασία των σχεδίων τα παροτρύνουμε να συμπεριλάβουν σε αυτά, μεταξύ άλλων, επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις στους ακόλουθους τομείς:

• επιτάχυνση της ανάπτυξης και της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και καθαρών τεχνολογιών
• βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των δημόσιων και ιδιωτικών κτιρίων.
• προώθηση τρόπων μεταφοράς και κινητικότητας που είναι βιώσιμες, προσβάσιμες και «έξυπνες»

Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να λάβουν μέτρα για την προώθηση μιας πιο κυκλικής οικονομίας, τη βελτίωση των περιβαλλοντικών υποδομών, καθώς και για την προστασία και αποκατάσταση της βιοποικιλότητας. Η κυκλική οικονομία, δηλαδή η κατάργηση του παραδοσιακού γραμμικού μοντέλου της οικονομίας το οποίο στηρίζεται στην “εξόρυξη-χρήση-απόρριψη”, δημιουργεί τοπικές, βιώσιμες θέσεις εργασίας χάρη στην πρόληψη και την επαναχρησιμοποίηση των αποβλήτων, την επιδιόρθωση, την ανακατασκευή και την ανακύκλωση.

Όλες οι μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις που θα περιλαμβάνονται στα Σχέδια Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας θα πρέπει να τηρούν την αρχή του «μη βλάπτειν», το οποίο σημαίνει ότι δεν θα πρέπει να αποβαίνουν εις βάρος των κλιματικών και περιβαλλοντικών στόχων.

Να μην σπαταλήσουμε την ευκαιρία

Η Ελλάδα, η οποία ας μην ξεχνάμε πως θα λάβει περίπου 32 δις ευρώ μόνο από το ταμείο ανάκαμψης και συνολικά περί τα 70 δις ευρώ σε ευρωπαϊκούς πόρους εως 2027, έχει ήδη καταθέσει το σχετικό προσχέδιο στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή –μια από τις πρώτες χώρες που το έκανε- και στις προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις το «πράσινο αποτύπωμα» είναι έντονο. Οι υπηρεσίες της Κομισιόν βρίσκονται σε συζητήσεις με τις ελληνικές αρχές και ευελπιστούμε πως σύντομα θα συμφωνήσουμε στην τελική μορφή ενός Σχεδίου Ανάκαμψης το οποίο, μέσω ευρωπαϊκών πόρων, θα περιλαμβάνει τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις οι οποίες θα βάλουν την Ελλάδα για τα καλά στο χάρτη της «πράσινης επανάστασης».

Η κρίση της πανδημίας κάποια στιγμή θα τελειώσει. Όμως, η περιβαλλοντική και κλιματική κρίση θα είναι εδώ και την επόμενη μέρα. Θέλουμε η Ευρωπαϊκή Ένωση να είναι κλιματικά ουδέτερη έως το 2050 και η πορεία προς το στόχο αυτό, μέσω του Μηχανισμού Ανάκαμψης, προσφέρει μια σημαντική ευκαιρία για εκσυγχρονισμό των παραδοσιακών βιομηχανικών μας μοντέλων, για επενδύσεις σε καινοτόμες πράσινες τεχνολογίες – για τη μετάβαση προς μια πιο βιώσιμη, ανθεκτική και χωρίς αποκλεισμούς Ελλάδα και Ευρώπη.

Ας μη τη σπαταλήσουμε.

Ο Γιώργος Μαρκοπουλιώτης είναι επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα