Εκείνο που όλοι θέλουν, κανείς ποτέ δεν θα έχει

«Η συνείδηση απορροφάται εντελώς από τη γνώση και αποδεσμεύεται από τη βούληση, από την οποία προέρχεται κάθε άλγος». Το βάρος της ύπαρξης αποτελεί ένα από τα θέματα που διατρέχουν το σύνολο της ιστορίας των εικαστικών τεχνών και της λογοτεχνίας.

Ο Διονύσης Καβαλλιεράτος είναι νομίζω τυχερός αναφορικά με το βάρος αυτό: όταν ένα από τα μεγαλύτερα βάσανα της ύπαρξης γίνεται πηγή δημιουργίας και οι σκοτεινότερες σκέψεις σου μεταφράζονται σε υλικά και εισχωρούν στην εργασία και την καθημερινότητά σου, το βάρος παύει να είναι αβάσταχτο.

Περιηγούμενος κανείς την έκθεση «Εκείνο που όλοι θέλουν, κανείς ποτέ δεν θα έχει» (11 Φεβρουαρίου – 31 Μαρτίου, γκαλερί Bernier - Eliades) του Καβαλλιεράτου, αντιλαμβάνεται τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει καλλιτεχνικά τα ζητήματα της δημιουργίας και της ανυπαρξίας και κυρίως το θέμα του βάρους του παρελθόντος και του άγνωστου μέλλοντος.

Την πρώτη ενότητα των έργων αποτελεί μια σειρά πέντε κεραμεικών πτηνών καθένα από τα οποία κουβαλάει στα φτερά του μέλη της οικογένειάς του. Κάθε ύπαρξη στοιχειώνεται από του προγόνους της, από τις επιλογές τους και τις φιλοδοξίες τους.

Η καθολικότητα αυτού του κανόνα τονίζεται από την κεντρική μορφή που παραπέμπει σε αιγυπτιακό μυθικό πλάσμα, πάνω στις φτερούγες του οποίου στέκονται ο Όσιρις, η σφίγγα και άλλες θεότητες. Οι ακίνητες φτερωτές μορφές φαίνονται σαν βαλσαμωμένες, διατηρώντας όμως το ποπ και παιγνιώδες ύφος του καλλιτέχνη.

Στη δεύτερη κεραμική σύνθεση της έκθεσης εμφανίζονται τριάντα έξι φιλόσοφοι σε στάση που θυμίζει μια πυραμιδοειδή μακριά γαϊδούρα. Όμοια με τα πτηνά του Καβαλλιεράτου, οι φιλόσοφοι φέρουν στους ώμους τους το βάρος των υπολοίπων φιλοσόφων, προγενέστερων και μεταγενέστερων, αυτή τη φορά όμως δεν φαίνεται να τους είναι δυσάρεστο. Ο ειρωνικός χαρακτήρας της σύνθεσης παραπέμπει στη σκέψη ότι η φιλοσοφία είναι περισσότερο ένα παιχνίδι, που αποσκοπεί περισσότερο στο να κρατά το μυαλό σε εγρήγορση και λιγότερο στην αναζήτηση της αλήθειας.

Ο θεατής γίνεται μέρος του παιχνιδιού και δέκτης της ειρωνείας, καθώς ενστικτωδώς προσπαθεί να αναγνωρίσει όσες περισσότερες μορφές μπορεί. Αφού, λοιπόν, αισθανθεί ότι παίρνει άριστα στην ιστορία της φιλοσοφίας, θα κοιτάξει το πίσω μέρος του έργου και θα δει ότι η αλήθεια που τόση ώρα αναζητούσε βρισκόταν γραμμένη στα οπίσθια των φιλοσόφων!

Δύο ζωγραφικά έργα με μολύβι απεικονίζουν φόρμες που προσιδιάζουν σε φωτεινές πύλες και σκοτεινές μαύρες τρύπες. Το μαύρο χρησιμοποιείται εδώ με τον επιστημονικό του ορισμό, ως σκοτάδι δηλαδή και ως μη χρώμα, προκαλώντας αυτόματα μια αίσθηση ανησυχίας.

Δύο πλανήτες με μια φαλλική μορφή στη μέση παραπέμπουν στη δημιουργία του σύμπαντος και ακριβώς απέναντι μια μεθυσμένη φιγούρα γίνεται ένα, τρεκλίζοντας, με τον φωτεινό στύλο, σαν τον Βλαντιμίρ και τον Εστραγκόν, περιμένοντας τον Γκοντό.

Ανάμεσα στα δύο έργα ο τίτλος της έκθεσης “This which all want, none shall ever have” γίνεται ξύλινο γλυπτό και αναπτύσσεται όμοια με τη σπείρα του γενετικού υλικού, δίνοντας την εντύπωση ότι θα συνεχίσει να αναπτύσσεται αενάως.

Το εικαστικό έργο του Διονύση Καβαλλιεράτου διακρίνεται από τολμηρό χιούμορ, όμοιο με το χιούμορ των φαλλών του Μπρανκούζι, όπως και από ειρωνεία, η οποία όμως δεν γίνεται ποτέ ο κυνισμός ενός σκεπτικιστή. Ακόμη και ο τίτλος “ Εκείνο που όλοι θέλουν κανείς ποτέ δεν θα έχει”, προδίδει την υποχρεωτική συμμετοχή του καλλιτέχνη στο αιώνιο παιχνίδι.

Η ειρωνεία του έχει τα χαρακτηριστικά του πειράγματος μεταξύ φίλων ή εραστών, είναι γεμάτη αθωότητα και αυθορμητισμό, ο οποίος αγγίζει τα όρια της άγνοιας κινδύνου. Με την ίδια άγνοια κινδύνου φαίνεται να χειρίζεται ο νέος καλλιτέχνης και τα υλικά του και αυτό είναι που τον κάνει να ξεχωρίζει από τους υπόλοιπους ικανούς τεχνίτες της γενιάς του.

Έχει εκείνη την αναγεννησιακή σπρετσατούρα, τη μέγιστη αρετή που δίνει την εντύπωση ότι το έργο έγινε χωρίς προσπάθεια. Από την αρετή αυτή προκύπτει μια άκρως γοητευτική αισθητική, η οποία θα κάνει και τον επιφυλακτικότερο θεατή να χαμογελάσει.

* Ιστορικός τέχνης