Η απουσία του Τελ Αβίβ από την Κοινή Διακήρυξη των «Πέντε»

Εντύπωση και προβληματισμό έχει προκαλέσει σε Αθήνα και Λευκωσία η απουσία του Τελ Αβίβ από την Κοινή Διακήρυξη των «Πέντε» για την Τουρκία.

Στις 11 Μαΐου, μέσω τηλεδιάσκεψης η Ελλάδα, η Κύπρος, η Αίγυπτος, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Γαλλία ζήτησαν από την Τουρκία «να σεβαστεί πλήρως την κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα όλων των κρατών στις θαλάσσιες ζώνες τους στην ανατολική Μεσόγειο».

Επίσης οι «Πέντε» καταδίκασαν την κλιμάκωση των παραβιάσεων της Τουρκίας στον εθνικό εναέριο χώρο της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένων των υπερπτήσεων πάνω από κατοικημένες περιοχές και χωρικά ύδατα κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου, καθώς και τις συνεχιζόμενες τουρκικές παράνομες δραστηριότητες στην ΑΟΖ και στα χωρικά ύδατα της Κύπρου, καθώς αποτελούν σαφή παραβίαση του διεθνούς δικαίου όπως αντανακλάται στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας.

Το Τελ Αβίβ απέφυγε να συνυπογράψει την κοινή αυτή διακήρυξη παίρνοντας αποστάσεις από την Αθήνα και την Λευκωσία, παρότι με την Ελλάδα και την Κύπρο την τελευταία δεκαετία έχει ξεκινήσει την διαμόρφωση ενός ενεργειακού άξονα Ανατολής-Δύσης με επίκεντρο τον East-Med.

Εκτιμάται ότι η αιτία αυτής της στάσης του Τελ Αβίβ απορρέει από την προσπάθεια του να προσεγγίσει με εν εξελίξει μυστικές διαπραγματεύσεις την Τουρκία σε πολιτικό επίπεδο, επενδύοντας πάντοτε στις άριστες οικονομικές σχέσεις των δύο χωρών.

Στόχος του Τελ Αβίβ είναι η ένταξη της Τουρκίας στον Αγωγό EastMed, κάτι που αν συμβεί θα μειώσει κατά πολύ το κόστος κατασκευής και λειτουργίας του εν λόγω Αγωγού. Παράλληλα το Τελ Αβίβ επιδιώκει να σφυγμομετρήσει την διάθεση του Ρετζέπ Ταγίπ Έρντοαν για πολιτική συνεργασία στο Παλαιστινιακό, το Κουρδικό και την Λιβύη.

Κατ’ επανάληψη έχει γραφεί από αυτή την πέννα («Ο Μάρτυρας Σουλεϊμανί, ο EastMed και η ανασφάλεια του Ισραήλ»Ο Μάρτυρας Σουλεϊμανί, ο EastMed και η ανασφάλεια του Ισραήλ», CNN Greece, 6 Ιανουαρίου 2020), ότι η ελληνική εξωτερική πολιτική πρέπει να ακολουθεί το βασικό αξίωμα της διπλωματίας, δηλ. την ενεργητική πολυμέρεια, και δη στην Ανατολική Μεσόγειο, σε αντίθεση με την μονομερή ελληνική εξωτερική πολιτική της τελευταίας δεκαετίας, ειδικά όταν οι τουρκο-ισραηλινές οικονομικές σχέσεις, σε αντίθεση με την πολιτική ρητορική των δύο χωρών, εξακολουθούν να είναι ακμαίες. Όσο οι οικονομικές σχέσεις Άγκυρας-Τελ Αβίβ είναι ισχυρές τόσο μεγαλύτερο είναι το ανά πάσα στιγμή ενδεχόμενο απότομης μεταστροφής του Τελ Αβίβ προς την ‘Αγκυρα για συνεργασία και αναδιανομή της ενεργειακής πίττας στην Κύπρο και την Αν. Μεσόγειο.

Για να αποτραπεί η επανάληψη ενός τέτοιου ενδεχομένου, η Αθήνα και η Λευκωσία θα πρέπει να επιστρέψουν σε μια ενεργό και πολυμερή διπλωματία, ενισχύοντας τις σχέσεις τους με τον αραβικό και εν γένει μουσουλμανικό κόσμο σε διμερές επίπεδο αλλά και στο πλαίσιο του Παλαιστινιακού Ζητήματος που αποτελεί το γεωπολιτικό βαρόμετρο τόσο στην περιοχή όσο και τον ισλαμικό κόσμο εν γένει. Σε αυτό το πλαίσιο η επανέναρξη των διπλωματικών σχέσεων Ελλάδας και Συρίας είναι σημαντική εξέλιξη που ενισχύει τον ρόλο της Ελλάδας στην Αν. Μεσόγειο.

Η πρόσφατη ενίσχυση των ελληνικών θέσεων από την Δαμασκό στο θέμα του τουρκο-λιβυκού μνημονίου είναι έκδηλη των παραδοσιακά θετικών ελληνο-συριακών σχέσεων και υπενθυμίζει ότι με πολυμερή διπλωματία στην Αν. Μεσόγειο η Αθήνα και η Λευκωσία θα είναι σε θέση να μετριάσουν, ή και να αποτρέψουν, το ενδεχόμενο να βρεθούν εκτεθειμένες σε μια επαναπροσέγγιση Άγκυρας-Τελ Αβίβ στα ενεργειακά της Αν. Μεσογείου με στόχο πάντοτε την ειρήνη και την σταθερότητα.

* Δρ. Ευάγγελος Βενέτης, είναι ειδικός σε θέματα Ισλάμ και Μέσης Ανατολής