Οι προκλήσεις της επόμενης μέρας

Η περίοδος της δεκαετίας του 80 δεν μας κληροδότησε μόνο το ΕΣΥ. Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ ανέσυρε την Ελλάδα από την διεθνή περιθωριοποίηση και την υπανάπτυξη (Αβέρωφ 1981). Προώθησε την απασχόληση, σταθεροποίησε τα δημόσια οικονομικά και δρομολόγησε ανάπτυξη. Παρέδωσε τον Ιούνιο του 1989, ανάπτυξη της τάξης του 5%, σχέση χρέους ΑΕΠ 60%, χωρίς εξωτερικό δανεισμό τα δύο τελευταία χρόνια (πρώτο εξάμηνο του 1989).

Ο Α. Παπανδρέου όμως βαριά ασθενής, παραπέμπεται στο ειδικό δικαστήριο για δήθεν διαφθορά, με χαλκεία και ψευδομάρτυρες. Απροκάλυπτος στόχος ο εξοστρακισμός της στρατηγικής του.

Το ΠΑΣΟΚ έρχεται αντιμέτωπο το 1993 με νέα χρεοκοπία, βαθιά ύφεση, υψηλό πληθωρισμό, μεγάλη ανεργία και διπλάσιο δημόσιο χρέος. (υπ. Συμβ. Δεκέμβριος 1993) .

Η Ελλάδα κατά προτεραιότητα σήμερα, θα πρέπει να ασχοληθεί σοβαρά με τις αιτίες που την οδήγησαν στην προ μνημονίων χρεοκοπία το 2009.

Το πιστωτικό της σύστημα αδυνατεί να χρηματοδοτήσει επιχειρήσεις. Η δέσμευση της δημόσιας περιουσίας, η υψηλή υπερχρέωση, οι στρεβλώσεις που προκάλεσε η μακρόχρονη καταναγκαστική λιτότητα, αποτελούν πρόσθετα δυσυπέρβλητα εμπόδια στην απαιτούμενη αναπτυξιακή προσπάθεια.

Στην Ελλάδα υπάρχει ταύτιση εκτελεστικής και νομοθετικής – εξελεγκτικής εξουσίας, απαράδεκτη κατάσταση στο θεσμικό σύστημα απονομής δικαιοσύνης και προβληματική δημόσια διοίκηση. Εξακολουθούν να υπάρχουν μεγάλα ζητήματα μη φιλικής για τις επενδύσεις νομοθεσίας, γραφειοκρατίας, διαφθοράς και πολυνομίας. Η Ελλάδα βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις της παγκόσμιας αξιολόγησης στην προσέλκυση επενδύσεων, την ανταγωνιστικότητα, την παραγωγικότητα και την υιοθέτηση καινοτομίας.

Η χώρα μας καλείται να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της επόμενης μέρας, μετά την υγειονομική κρίση, σε εξαιρετικά αντίξοο διεθνές περιβάλλον. Και αυτό σε καθεστώς κλιμακούμενων πιέσεων από την πλευρά της Τουρκίας. Δεν αντιμετωπίζουμε λοιπόν διαχειριστική κρίση, αλλά δομικά θεσμικά προβλήματα σε βασικές λειτουργίες της χώρας μας.

Η σημερινή κυβέρνηση δεν πρέπει να πέσει στην παγίδα του καλλίτερου διαχειριστή σε σύγκριση με τον προκάτοχο ΣΥΡΙΖΑ. Το πρόβλημα είναι συστημικό και δομικό και δεν λύνεται με την απαραίτητη βέβαια καλή διαχείριση. Δεν πρέπει να διολισθήσει στην ευνοιοκρατία των ημετέρων και την νεοφιλελεύθερη αντίληψη ότι η ανάπτυξη έρχεται δήθεν από την απελευθέρωση της αγοράς. Ποιας αγοράς; Χωρίς ζήτηση; Χωρίς αγοραστές;

Ο αυταρχισμός και η επιβολή δεν μπορεί να δώσουν λύσεις, απαιτείται ευρύτερη κοινωνική διαβούλευση. Η ελληνική κοινωνία θα πρέπει να καθορίσει η ίδια το μέλλον της.

Ζητείται ανάπτυξη. Τα χαμηλά επιτόκια αποτελούν ευκαιρία. Απαιτούνται επενδύσεις, μικρές και μεγάλες, δημόσιες και ιδιωτικές, ντόπιες και ξένες, επενδύσεις σε βασικές υποδομές. Απαιτούνται παραγωγικές θέσεις εργασίας. Αναζητείται εισόδημα και ορθολογική κατανομή του. Χρειάζεται νέος πλούτος που παράγεται από τον ιδιωτικό κυρίως και τον κοινωνικό τομέα της οικονομίας με όρους όμως που καθορίζει ο δημόσιος τομέας. Άρα απαιτείται σχεδιασμένη, στενή συνεργασία ιδιωτικού και δημόσιου τομέα.

Η Ε.Ε. με την πρόκληση της πανδημίας και της επερχόμενης οικονομικής κρίσης βρίσκεται στο μεταίχμιο η θα προχωρήσει σε γενναίες πολιτικές ολοκλήρωσης ή θα καταρρεύσει.

Η Ελλάδα πρέπει να αξιοποίησή το γεωπολιτικό της πλεονέκτημα με πολυδιάστατη προσέγγιση των διεθνών σχέσεων. Η διακυβερνητική συμφωνία Ελλάδος-Κύπρου-Ισραήλ-Ιταλίας για την κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου East Med για παράδειγμα, αποτελεί μια σημαντική κίνηση σε αυτό το πεδίο.

Υπάρχει διεθνής αναγνώριση της Ελλάδας για τους επιτυχημένους χειρισμούς της στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Η χώρα μας έχει ανάγκη να συνειδητοποιήσει την οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα και να χαράξει πορεία εθνικής επιβίωσης. Απαιτείται μακρόπνοη στρατηγική και αυστηρή ιεράρχηση στόχων.

Χρειάζεται άλλο, νέο παραγωγικό μοντέλο ανάπτυξης. Με κινητοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της χώρας μας και έμφαση στην θεσμική παραγωγικότητα, την ποιοτική πρωτογενή παραγωγή και τον θεματικό τουρισμό.

Οι συνθήκες βέβαια έχουν αλλάξει, μπορούμε όμως να αξιοποιήσουμε την εμπειρία, την κοινή λογική και τις αρχές μας, να αντλήσουμε έμπνευση και να εξάγουμε θετικά συμπεράσματα από την στρατηγική του Α. Παπανδρέου, που άλλαξε αποφασιστικά την μοίρα της χώρας μας.

*Ο κ. Σήφης Βαλυράκης διετέλεσε βουλευτής και υπουργός επί κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ