Ερμηνείες και βιώματα του κορωνοϊού: Εικόνες της πανδημίας

Σε πρώτη φάση, o Covid 19 αντιμετωπίστηκε σαν κάτι εξωτικό που αφορούσε την Κίνα. Τον συνδέσαμε με τις πρακτικές των ανοιχτών αγορών και κάποιες παράξενες διατροφικές συνήθειες. Καθησυχάσαμε τον εαυτό μας λέγοντας πως μάλλον δεν μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο. Αποδώσαμε τις καραντίνες, τους περιορισμούς μετακίνησης και τις ερμητικά κλειστές στολές των γιατρών στο Γουχάν σε ιδιαιτερότητες του κινεζικού καθεστώτος. Εξορκίσαμε έτσι το φαινόμενο. Πολλές χώρες θεώρησαν ότι, σταματώντας τις μετακινήσεις από την Κίνα, θα κατάφερναν να κρατήσουν τον ιό μακριά.

Σε δεύτερη φάση, ο ιός παρομοιάστηκε με τη γρίπη. Τα συμπτώματα έμοιαζαν, καθώς και ο τρόπος μετάδοσης. Ήταν μια αρρώστια, σαν αυτές που περνάμε κάθε χρόνο χωρίς να πολύ-δίνουμε σημασία. Υποτιμήσαμε έτσι την τεράστια μεταδοτικότητα του και τα πολύ μεγαλύτερα ποσοστά θνητότητας.

Σε τρίτη φάση, προσπαθήσαμε να καθησυχάσουμε τους εαυτούς μας λέγοντας ότι ο κίνδυνος δεν μας αφορά, αφού αγγίζει μόνο συγκεκριμένες κατηγορίες: τους πολύ ηλικιωμένους και όσους υποφέρουν από υποκείμενα νοσήματα. Συνειδητοποιήσαμε όμως πολύ γρήγορα ότι οι ηλικιωμένοι είναι οι μπαμπάδες και οι παππούδες μας και ότι τα υποκείμενα νοσήματα είναι δίπλα μας, αφού περιλαμβάνουν την παχυσαρκία, τον διαβήτη, το άσθμα, ακόμα και το κάπνισμα. Τέλος, κάποιοι θάνατοι ασθενών που ήταν νέοι και υγιείς γκρέμισε και την τελευταία γραμμή ψυχολογικής άμυνας.

Σε τέταρτη φάση, οι εικόνες της ασθένειας έδωσαν τη θέση τους στο λεξιλόγιο του πολέμου. Σε πολλές χώρες, ο ιός παρομοιάστηκε με έναν εξωτερικό εχθρό, μικρό αλλά ύπουλο. Η αντιμετώπισή του παραλληλίστηκε με τους μεγάλους πολέμους τους οποίους κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν οι παππούδες μας. Οι γιατροί έγιναν στρατιώτες και ο καναπές αντίσταση. Η εικόνα του πολέμου μάς ανύψωσε το ηθικό και έφερε μαζί της την εικόνα του επικείμενου θριάμβου. Σε έναν, δύο, τρεις μήνες είπαμε, θα βγούμε νικητές.

Το τελευταίο διάστημα, φαίνεται πως, μέσα στις εφιαλτικές εικόνες που αντικρίζουμε, μπορούμε να δούμε κάποια μικρά σημάδια αισιοδοξίας. Στην Ιταλία, ο αριθμός νέων κρουσμάτων δείχνει σταθερή μείωση. Τα μέτρα τα οποία αναγκάστηκαν να πάρουν η μια χώρα μετά την άλλη φαίνεται πως μάλλον θα αναχαιτίσουν την εξάπλωση του ιού μέσα στις επόμενες εβδομάδες. Στο μέτωπο της έρευνας, τα τεστ που πραγματοποιούνται αυτή την περίοδο θα μας δώσουν κάποιες ενδείξεις για το κατά πόσον βοηθούν συγκεκριμένα φάρμακα ή συνδυασμοί φαρμάκων.

Καθώς η κρίση συνεχίζεται και φέρνει μαζί της μεγάλες οικονομικές αναστατώσεις, ας ελπίσουμε ότι η εικόνα του πολέμου θα δώσει τη θέση της σε μια αποτίμηση των συνθηκών οι οποίες οδήγησαν στην εξάπλωση της επιδημίας: H υποτίμηση του κινδύνου από πολλές κυβερνήσεις, ο δισταγμός να ληφθούν μέτρα με άμεσο αντίχτυπο στην οικονομία, η καχυποψία μεγάλου μέρους του πληθυσμού απέναντι στις προειδοποιήσεις των ειδικών.

--------------------

* Ο Νικόλας Πρεβελάκης είναι λέκτορας Κοινωνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Harvard

Η πανδημία του Covid-19 ανοίγει βίαια την πόρτα να εισρεύσουν καταιγιστικά, παλιά αλλά και νέα, ερωτήματα σε σχέση με τη ραγδαία εξελισσόμενη παγκόσμια πραγματικότητα. Ενόσω υφιστάμεθα από τη μία την απειλή της μόλυνσης, και από την άλλη πρωτοφανή και παγκόσμιας εμβέλειας περιοριστικά μέτρα, προκύπτει η ανάγκη να ερμηνευτεί η πανδημία ως ένα κορυφαίο γεγονός που πλήττει συνολικά τον πλανήτη. Το CNN Greece απευθύνεται σε καταξιωμένους ακαδημαϊκούς και δημοσιεύει τις αναλύσεις και τις βιωματικές καταθέσεις τους.

Την επιστημονική επιμέλεια της σειράς κειμένων έχει η Δρ. Νικολέττα Τσιτσανούδη – Μαλλίδη.