Κορωνοϊός: Πλέουμε σε αχαρτογράφητα νερά

Ποιος φανταζόταν ότι στην Ελλάδα του 2020 θα έκλειναν επιχειρήσεις, σχολεία και πανεπιστήμια με κυβερνητικό διάταγμα;

Ποιος θα μπορούσε να διανοηθεί ότι σε μια ευρωπαϊκή δημοκρατία θα απαγορευόταν από το την κυβέρνηση το θεμελιώδες συνταγματικό δικαίωμα της συνάθροισης;

Ποιος δεν θα θεωρούσε αδιανόητη ακόμα και την υπόνοια γενικής απαγόρευσης της κυκλοφορίας; Αυτό όμως το αδιανόητο είναι «πάνω στο τραπέζι», για να χρησιμοποιήσουμε την έκφραση των κυβερνητικών αξιωματούχων.

Όχι «επικοινωνία»

Ένα τόσο ακραίο μέτρο δεν το προαναγγέλλεις, δεν το «ζυμώνεις», δεν το εντάσσεις σε επικοινωνιακό πλαίσιο. Γιατί για μια δημοκρατία αυτή η απαγόρευση συνιστά το απώτατο σύνορο. Πρόκειται για ένα μέτρο με το οποίο εν πολλοίς η δημοκρατία ακυρώνει τον εαυτό της. Το παίρνεις μόνο όταν θεωρείς ότι δεν υπάρχει άλλος τρόπος να σωθούν ανθρώπινες ζωές. Πολλές ζωές.

Το να βάζεις την απαγόρευση στο δημόσιο διάλογο πέραν του ότι οδηγεί κάποιους στο να μετακινηθούν από τα σπίτια τους (δηλαδή προκαλεί τι αντίθετο από το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα), μπορεί να αφήσει την υπόνοια ότι αποτελεί μια ακόμα εναλλακτική ανάμεσα στις άλλες. Η απαγόρευση της κυκλοφορίας αποφασίζεται όμως όταν δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική λύση.

Η ελευθερία και η ζωή

Το ένα κριτήριο της απόφασης είναι λοιπόν η προστασία των ανθρώπινων ζωών. Το άλλο κριτήριο είναι όμως η βαρύτητα αυτής της απόφασης για τις ελευθερίες των πολιτών. Για την ίδια την έννοια της ελευθερίας.

Οι πολίτες δεχτήκαν τα μέχρι τώρα ακραία μέτρα γιατί έκριναν ότι ήταν ο μόνος τρόπος για να περιοριστούν οι επιπτώσεις της επιδημίας. Όχι γιατί δεν παίρνουν στα σοβαρά τις ελευθερίες και τα δικαιώματά τους. Ούτε γιατί αψηφούν τον κίνδυνο να μονιμοποιηθούν κάποια από τα έκτακτα μέτρα που λαμβάνονται για την επιδημία. Συναινέσαν με την κυβέρνηση γιατί πιστεύουν (και καλά κάνουν) ότι δεν μπορούσε να γίνει αλλιώς.

Το ίδιο ισχύει (πολύ περισσότερο για την ακρίβεια) για την απαγόρευση της κυκλοφορίας. Η απόφαση δεν μπορεί να ληφθεί χωρίς πλήρη συνείδηση των επιπτώσεων που έχει (και θα έχει στο μέλλον) για τις ελευθερίες και την ελευθερία. Αυτό το απώτατο σύνορο μια δημοκρατία δεν μπορεί να το διαβεί παρά μόνο όταν δεν υπάρχει άλλος δρόμος να ακολουθήσει.

Η πλειονότητα των πολιτών έχει και την ωριμότητα να αναλάβει τις ευθύνες της -το αποδεικνύει άλλωστε καθημερινά. Έχει όμως και το κριτήριο για να κρίνει το τι είναι αλήθεια και τι όχι.