Η αναγκαία ελληνο-ιταλική προσέγγιση στο μεταναστευτικό
Σε πρόσφατο άρθρο για το μεταναστευτικό και την Ελλάδα, τονίσαμε την ανάγκη αναδιάρθρωσης της ελληνικής ευρωπαϊκής και εξωτερικής πολιτικής στο μεταναστευτικό στο «εγγύς μεσογειακό πλαίσιο.»
Οι σχεδόν καθημερινές εξελίξεις υπερτονίζουν αυτή την ανάγκη για την Ελλάδα. Η επιδείνωση στο συριακό είναι αναπόφευκτη λόγω της όξυνσης της σηιτο-σουνιτικής σύγκρουσης. Η ανεπαρκής τουρκική πολιτική στην ανάσχεση των μεταναστευτικών ροών στο εσωτερικό της προς την Ελλάδα σε συνδυασμό με την ολοένα αυξανόμενη ενίσχυση του Ισλαμικού Κράτους στη Λιβύη δημιουργούν εκρηκτικό κλίμα στα παραμεσόγεια θαλάσσια σύνορα της Ευρώπης. Το κυριότερο όμως αρνητικό στοιχείο είναι η διχόνοια των Ευρωπαίων και η παντελής ανεπάρκεια της ΕΕ να δομήσει επαρκή εσωτερική και εξωτερική πολιτική στο μεταναστευτικό. Με βάση τα ανωτέρω το εγγύς μέλλον προβλέπεται βασανιστικό για την ΕΕ, και δη τις Ελλάδα και Ιταλία.
Η εν λόγω εκτίμηση αντανακλά την πρόβλεψη της επιδείνωσης και πολλαπλασιασμού των μεταναστευτικών ροών από την άνοιξη από την Τουρκία προς την Ελλάδα και τα Βαλκάνια και ταυτόχρονα από την Λιβύη προς την Ιταλία.
Εάν οι Βρυξέλλες δεν κατόρθωσαν να μειώσουν δραστικά τις ροές μέσα στο χειμώνα, είναι ευνόητο ότι οι ροές θα πολλαπλασιασθούν πλην κάποιας απρόοπτης αλλαγής της τουρκικής εσωτερικής διαχείρισης του μεταναστευτικό. Με τους ισλαμιστές του ΙΚ να αυξάνουν την κατοχή της παράκτιας ανατολικής Λιβύης αναμένεται ένταση στα αιγυπτο-λιβυκά σύνορα και ενίσχυση της μεταναστευτική ροής προς την Κρήτη με μεσαίου και μεγάλου μεγέθους πλοία.
Στο ευρωπαϊκό έδαφος η εν μέρει δικαιολογημένα ανήσυχη στάση της πάλαι ποτέ Αυστρο-Ουγγαρίας και του ευρωπαϊκού βορρά στα Βαλκάνια εκθέτουν την Ελλάδα αλλά και την Ιταλία αναφορικά με την διαχείριση των ροών με αποτέλεσμα να κλονίζεται η συνοχή της ΕΕ, να τίθεται εν αμφιβόλω η Σένγκεν και να υπερτερεί το εθνικό στοιχείο σε βάρος του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Αποτέλεσμα αυτής της πολύπλοκης διαδικασίας του μεταναστευτικού θα είναι η αύξηση της γεωπολιτικής και εσωτερικής ανασφάλειας στην ΕΕ.
Επιβάλλεται η ουσιαστική συνεργασία Αθήνας και Ρώμης σε σημαντικούς τομείς, όπως των πληροφοριών για την διαχείριση της εσωτερικής ασφάλειας και της φύλαξης των ελληνο-ιταλικών θαλάσσιων συνόρων αλλά και εκείνων με την Λιβύη και την Τουρκία. Παράλληλα οι δύο κυβερνήσεις καλούνται να αναπτύξουν ναυτικά ένα κοινό πρότυπο συνεργασίας για την εξουδετέρωση των δικτύων λαθροδιακίνησης και ασύμμετρων απειλών. Διαμορφώνοντας από κοινού ένα ιδιαίτερο διμερές σύστημα αντιμετώπισης της λαθρομετανάστευσης Αθήνα και Ρώμη θα έχουν μεγαλύτερο βαθμό επιχειρησιακής αυτοτέλειας ως προς την ΕΕ. Η εν λόγω αυτοτέλεια είναι εκείνη που θα καταστήσει τις δύο χώρες ισχυρότερες έναντι του αδιάφορου και μεροληπτικού βορρά. Με την διμερή συνεργασία Ελλάδα και Ιταλία θα έχουν ισχυρότερο λόγο στα ευρωπαϊκά όργανα και θα ασκούν ουσιαστική επιρροή στην διαδικασία λήψης αποφάσεων για το μέλλον της Σένγκεν, τη νέα συνθήκη που θα διαδεχθεί το Δουβλίνο αλλά και κάθε άλλη έκφανση του μεταναστευτικού. Όσο καθυστερούν οι δύο χώρες την έναρξη της συνεργασίας τους, τόσο θα χάνουν διπλωματικά και στρατηγικά οφέλη μέρα με την μέρα.
* Υπεύθυνος Ερευνητικού Προγράμματος Μέσης Ανατολής – ΕΛΙΑΜΕΠ, Πρόγραμμα Μεταναστευτικών Σπουδών, Κέντρο Ελληνικών Σπουδών «Σταύρος Νιάρχος», Παν/μιο Σάιμον Φρέιζερ – Καναδάς