«Ο βασιλιάς είναι γυμνός» στη Συρία
Η απόφαση της Τουρκίας να αποφασίσει με την στήριξη της Μόσχας, την εισβολή στη ΒΑ Συρία στην ελεγχόμενη από τους Κούρδους αυτονομιστές έχει προκαλέσει αλυσιδωτές αντιδράσεις στις τάξεις εκείνων των χωρών που μετέχουν ενεργά στον συριακό εμφύλιο, ο οποίος έχει εισέλθει εδώ και καιρό στην β’ φάση του. Ενώ αρχικά ο συριακός εμφύλιος είχε στο επίκεντρο την σύγκρουση μεταξύ της σηϊτικής κυβέρνησης της Δαμασκού και των σουνιτών αντικαθεστωτικών, η δεύτερη φάση, με πιο πολύπλευρο και ασύμμετρο χαρακτήρα, περιλαμβάνει το ζεύγος αντιπαρατιθέμενων δυνάμεων Δαμασκού και Κούρδων. Η τουρκική εισβολή λειτουργεί ως καταλύτης για μια σειρά εξελίξεων που επιταχύνουν την αύξηση της ρωσικής επιρροής στην Συρία. Οι συνέπειες είναι πολύπλευρες για κάθε εμπλεκόμενη δύναμη στο συριακό.
Αναφορικά με την Ουάσινγκτον και το Ισραήλ υπάρχουν κυρίως κακά μαντάτα. Σε σχέση με τα θετικά, οι ΗΠΑ εμπρός στο ενδεχόμενο αφενός να συγκρουστούν μετωπικά με την Τουρκία στρατιωτικά στην Συρία και να την χάσουν από μόνιμο μέλος του ΝΑΤΟ προτίμησαν να υποχωρήσουν, να αφήσουν την Άγκυρα να εισβάλει στο συριακό έδαφος. Η Τουρκία παραμένει μέλος του ΝΑΤΟ και υπό αυτό το πρίσμα ερμηνεύονται οι φιλικές δηλώσεις του νατοϊκού Γενικού Γραμματέα Γ. Στόλτενμπεργκ. Επίσης, οι ΗΠΑ και το Ισραήλ επιδιώκουν να προκαλέσουν τουρκο-συριακή στρατιωτική εμπλοκή και σύγκρουση με τις δυνάμεις της Δαμασκού ώστε να επιτύχουν την ρήξη του αντίπαλου τριγώνου Ρωσίας-Ιράν-Τουρκίας
Οι απώλειες για τις ΗΠΑ και το Ισραήλ είναι σημαντικές. Η υποχώρηση, έστω και τακτική, εκφράζει αδυναμία και ζημιώνεται το κύρος των ΗΠΑ ως υπερδύναμης. Χάνουν την εμπιστοσύνη μεγάλου μέρους της κουρδικής ηγεσίας και λαού και την σπρώχνουν στις αγκαλιές της Ρωσίας και του Ιράν. Συν τοις άλλοις αναδιπλώνονται μεν τακτικά και παραμένουν σε άλλα σημεία της Συρίας αλλά χάνουν την στρατηγικής σημασίας συνοριακή ζώνη μήκους 125 και πλέον χιλιομέτρων. Παράλληλα, τίθεται εν αμφιβόλω τόσο η βιωσιμότητα της ένταξης του κουρδικού θύλακα της Συρίας σε ένα μελλοντικό κουρδικό κράτος όσο και η προοπτική απόκτησης κουρδικής κρατικής οντότητας στην Μ. Ανατολή.
Σε ό,τι αφορά τη Ρωσία, τα κέρδη της αυξάνονται. Εκμεταλλεύεται τη ρήξη εμπιστοσύνης στις σχέσεις των ΗΠΑ με μέρος της κουρδικής ηγεσίας και επιδιώκει την αύξηση της ρωσικής επιρροής στην κουρδική ελίτ. Παράλληλα, προωθεί την ενίσχυση του Μπασάρ αλ Άσαντ με την επανάκτηση ενός σημαντικού τμήματος των συριακών εδαφών της Δαμασκού. Εξάλλου, σφυρηλατεί την ενότητα του συμμαχικού τριγώνου με Τουρκία και Ιράν, εφόσον η Τουρκία δεν αλλάξει στρατόπεδο στην πορεία σε περίπτωση επιτυχούς κουρδικής αντίστασης.
Από την πλευρά της η Τουρκία έχει τα δικά της κέρδη ανεξάρτητα από την επτυχή ή μη έκβαση της στρατιωτικής της επιχείρησης. Οι κινήσεις Έρντογαν ικανοποιούν τον στρατηγικό του στόχο να αποκόψει εν πολλοίς την επικοινωνία και στρατιωτική συνεργασία των Κούρδων της Συρίας και της Τουρκίας. Επίσης, η Τουρκία παραμένει μέχρι νεοτέρας στο ΝΑΤΟ. Επιπρόσθετα, οι Τούρκοι αποκτούν έρεισμα στο συριακό έδαφος με ημερομηνία λήξης αλλά ικανό χρονικά για να αποτελέσει διαπραγματευτικό χαρτί της Άγκυρας προς τις ΗΠΑ για την άρση των κυρώσεων στην τουρκική οικονομία αλλά και προς την Ρωσία για οικονομικά και εξοπλιστικά ανταλλάγματα.
Η συριακή κυβέρνηση Άσαντ βγαίνει κερδισμένη. Λόγω της τουρκικής εμπλοκής ο Μπασάρ αλ Άσαντ βλέπει με ικανοποίηση την εν λόγω περιοχή να πέφτει «σαν ώριμο μήλο» στον νόμιμο έλεγχο της Δαμασκού. Υπό άλλες συνθήκες οι Κούρδοι, αντί να ζητήσουν την βοήθειά του, θα πολεμούσαν κατά της Δαμασκού αν ο Άσαντ επιχειρούσε με τα κυβερνητικά στρατεύματα να ανακαταλάβει τις περιοχές τους.
Οι Κούρδοι χάνουν έδαφος. Υφίστανται στρατηγική ήττα στην αυτονομιστική τους προσπάθεια. Χάνουν εν μέρει τη στήριξη των ΗΠΑ, την εμπιστοσύνη τους σε αυτές και αναγκάζονται να ζητήσουν προστασία από τον δεύτερο, μετά την Τουρκία, μεγαλύτερο αντίπαλό τους, τον Μπασάρ αλ Άσαντ.
Το Ιράν έχει τα δικά του κέρδη, καθώς η ενίσχυση του στρατηγικού συμμάχου της Τεχεράνης Μπασάρ αλ Άσαντ στο κουρδικό ευνοεί τις ιρανικές θέσεις στην περιοχή και την πάγια θέση του Ιράν για την πλήρη εδαφική ακεραιότητα της Συρίας ως στρατηγική προϋπόθεση στο ισοζύγιο ισχύος της περιοχής για την μελλοντική δημιουργία Παλαιστινιακού Κράτους.
Η Μόσχα γνώριζε εδώ και καιρό την ανεπάρκεια των ΗΠΑ και των Κούρδων στο θέμα της πεζικής τους στρατιωτικής δύναμης. Από τη στιγμή που οι ΗΠΑ και το Ισραήλ δεν κατάφεραν να συγκροτήσουν επαρκή πεζική δύναμη Κούρδων και Σουνιτών Αραβών, η Μόσχα αποφάσισε να καλύψει το κενό ισχύος η ίδια με τους συμμάχους της.
Η κίνηση της Άγκυρας να εισβάλει στο συριακό έδαφος και η ανάπτυξη των ρωσικών δυνάμεων ανατολικά του Ευφράτη αποτελεί μέρος του ρωσοτουρκικού σχεδίου στο πλαίσιο της τριμερούς συμμαχίας Ρωσίας-Τουρκίας-Ιράν και της Δαμασκού, σηματοδοτώντας μια νέα μεταβατική φάση στο συριακό εμφύλιο και αναδεικνύοντας την περιφερειακή του διάσταση. Ζητούμενο αποτελεί η περαιτέρω στάση της Ουάσινγκτον στα υπόλοιπα εδάφη της Συρίας που ελέγχουν οι Κούρδοι υπό την προστασία της.
Εάν οι ΗΠΑ δεν καλύψουν με δικές τους δυνάμεις την ανεπάρκεια τους σε πεζικό, τότε η ρωσο-τουρκική συνεργασία με την Δαμασκό θα επαναληφθεί εκ νέου στα λοιπά εδάφη που ελέγχουν οι Κούρδοι στην Συρία. Κάτι τέτοιο θα σημάνει το τέλος του κουρδικού εγχειρήματος των ΗΠΑ-Ισραήλ στην Συρία, την αύξηση της ρωσικής επιρροής και το κενό αμερικανικής ισχύος στην περιοχή με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την γεωπολιτική ασφάλεια του Ισραήλ και τις προσεχείς εξελίξεις στο Παλαιστινιακό.
*Ο Δρ. Ευάγγελος Βενέτης είναι ειδικός σε θέματα Ισλάμ και Μέσης Ανατολής