Η Μ. Γκραμπόφσκι, η Μ. Μπαζιάνα και το παιχνίδι με τα στερεότυπα

Ήταν κακόγουστη; Ποια βγήκε νικήτρια από τη σύγκριση με την Μπριζίτ Μακρόν; Και το κυριότερο, ποια ντύνεται καλύτερα, η κυρία Γκραμπόφσκι ή η κυρία Μπαζιάνα; Σε αυτήν την τελευταία σύγκριση βρίσκεται μάλλον το βασικό επίδικο. Οι «ενδυματολογικές» βολές εναντίον της κυρίας Γκραμπόφκσι έρχονται ως ρεβάνς των αντίστοιχων βολών οι οποίες στο πρόσφατο παρελθόν είχαν εκτοξευτεί εναντίον της κυρίας Μπαζιάνα.

Θα μπορούσαμε να ξεμπερδέψουμε στα γρήγορα με το ζήτημα, χαρακτηρίζοντας τη συζήτηση άνευ σημασίας. Όντως την ώρα που καίγεται ο Αμαζόνιος, ο «πνεύμονας του πλανήτη, τι νόημα έχει συζητάει κανείς για το παντελόνι της κυρίας Γκραμπόφσκι;

Τα σημαντικά και τα ασήμαντα

Είναι εξαιρετικά ανησυχητικό ότι στο δημόσιο διάλογο βρίσκουν ολοένα και λιγότερο χώρο το μείζονα ζητήματα που αφορούν τις ζωές μας. Χώρος που καταλαμβάνεται ολοένα και περισσότερο από ασημαντότητες. Ας σκεφτούμε πόσο έχουν συζητηθεί τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Πόσα έχουν γραφτεί για τη νέα παγκόσμια οικονομική ύφεση που φαίνεται να βρίσκεται προ των πυλών, ενώ είναι ακόμα ανοιχτές οι πληγές της προηγούμενης; Πόσο διεξοδικά συζητιέται το ζήτημα των γεωτρήσεων στην κυπριακή ΑΟΖ και η νέα κατάσταση που δημιουργείται στην Ανατολική Μεσόγειο; Τα ζητήματα που ενδεικτικά αναφέρθηκαν, είναι καίριας σημασία και αφορούν άμεσα τις ζωές όλων. Το ότι δεν συζητιούνται, δεν έχει να κάνει με το ότι είναι δυσνόητα –δεν είναι. Απλώς η δημόσια αναλυτική συζήτηση τους θα οδηγούσε σε άβολες αλήθειες.

Το σεξιστικό στερεότυπο

Αυτό που όμως έχει νόημα είναι να συζητήσουμε το ιδεολογικό πλαίσιο των αντιπαραθέσεων για το γούστο των συζύγων των πρωθυπουργών. Δύσκολα θα γινόταν φασαρία για το αν ένας άντρας στο δημόσιο χώρο έκανε κάποια κακόγουστη ενδυματολογική επιλογή. Ο ντόρος για τα περίφημα πουκάμισα του Γιάνη Βαρουφάκη είχε να κάνουν κατά κύριο λόγο με την (υποτιθέμενη) αντισυμβατικότητά τους και όχι τόσο με την αισθητική τους.

Η αφετηρία των «ενδυματολογικών» συζητήσεων για τις συζύγους των πρωθυπουργών είναι το απαρχαιωμένο σεξιστικό στερεότυπο ότι η «κομψότητα» αποτελεί βασικό «καθήκον» των γυναικών -ενώ για τους άντρες το ζήτημα έρχεται σε δεύτερη μοίρα. Οι γυναίκες δεν κρίνονται πρωτίστως από το αν είναι ευφυείς, έντιμες ή αποτελεσματικές, αλλά από το αν είναι ωραίες. Γι’ αυτό το πώς ντύνονται μπορεί να γίνει θέμα. Βεβαίως όταν το ζήτημα τίθεται ρητά, η μεγάλη πλειονότητα θα αρνηθεί ότι ασπάζεται το στερεότυπο και θα δώσει όρκους πίστης στην ισότητα των δύο φύλων. Στην πράξη όμως το στερεότυπο καλά κρατεί και δίνει λαβή για την «εύκολη» πολιτική.

Σε βάθος χρόνου η «εύκολη» πολιτική και το τοξικό παιχνίδι με τα στερεότυπα γυρνάει συνήθως μπούμερανγκ. Όχι μόνο γιατί όλα μπορούν να πληρωθούν με το ίδιο νόμισμα –αυτό είναι που βλέπουμε να γίνεται τις τελευταίες ώρες. Το κυριότερο είναι ότι στο τέλος της ημέρας οι αντιπαραθέσεις με βάση τα στερεότυπα σπρώχνουν το κοινωνικό σύνολο στον ολισθηρό δρόμο της οπισθοδρόμησης.