Η Ελλάδα στην παγκόσμια ελίτ των οκτώ ασφαλέστερων για επενδύσεις χωρών στον κόσμο
Πρόσφατα ολοκληρώθηκε στο Ορλάντο των ΗΠΑ η διαδικασία του τέταρτου γύρου αξιολόγησης της Ελλάδας με εξαιρετικό αποτέλεσμα (regular follow-up process – η ανώτατη δυνατή κατάταξη) που τοποθετεί την Χώρα μας στην παγκόσμια ελίτ ενός πολύ περιορισμένου αριθμού χωρών, που θεωρούνται ασφαλείς πόλοι έλξης επενδύσεων.
Μόλις οκτώ χώρες έχουν κατορθώσει μέχρι σήμερα να λάβουν την διάκριση αυτή, γεγονός που αποτελεί καθοριστικό παράγοντα οικονομικής ανάπτυξης.
Τι είναι η αξιολόγηση της FATF
Η FATF (Financial Action Task Force - Ομάδα Χρηματοοικονομικής Δράσης) είναι διακυβερνητικό όργανο που ιδρύθηκε το 1989, υποστηρίζεται από τον ΟΟΣΑ και σήμερα αριθμεί 39 Μέλη, εκ των οποίων 37 κράτη από όλες της ηπείρους και δύο οργανισμούς (Ευρωπαϊκή Επιτροπή και Gulf Co-operation Council).
Βασική αποστολή της FATF είναι η θέσπιση προτύπων και η προώθηση της αποτελεσματικής καταπολέμησης των φαινομένων νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες, της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας και της χρηματοδότησης της διασποράς όπλων μαζικής καταστροφής.
Για την επίτευξη των στόχων της, η FATF προβαίνει συστηματικά σε ελέγχους του επιπέδου αποτελεσματικότητας των κρατών-μελών της στην καταπολέμηση των φαινομένων αυτών και η σχετική κατάταξη λαμβάνεται σοβαρά υπόψη από τους διεθνείς φορείς αξιολόγησης και χρηματοδότησης των κρατών.
Οι αξιολογήσεις της FATF διενεργούνται σε κύκλους, διάρκειας περίπου 10 ετών έκαστος. Ο παρών κύκλος, στο πλαίσιο του οποίου αξιολογήθηκε η Χώρα μας, είναι ο τέταρτος και πολύ αυστηρότερος από τον προηγούμενο και δίνει μεγάλη έμφαση στην αποτελεσματικότητα.
Την δυσχέρεια του εγχειρήματος αναβάθμισης της θέσης της Χώρας επέτεινε και το γεγονός, ότι κατά τον προηγούμενο τρίτο κύκλο αξιολόγησης η Ελλάδα είχε τοποθετηθεί στη «Γκρίζα Λίστα» (το 2007), με πολύ στενή επιτήρηση και σοβαρές συνέπειες για την αξιοπιστία του χρηματοπιστωτικού της τομέα και κατάφερε να βγει από την θέση αυτή μόλις το 2011 χωρίς να σημειωθεί έκτοτε σοβαρή βελτίωση της εικόνας της.
Υπό τις συνθήκες αυτές η αξιολόγηση εξελίχθηκε σε μεγάλη πρόκληση και άσκηση θάρρους και πατριωτισμού, δεδομένων των πενιχρών πόρων εν μέσω της οικονομικής κρίσης αλλά και του ιστορικού των προηγούμενων αξιολογήσεων. Το εξαίρετο αποτέλεσμα δεν είναι τυχαίο. Αποτυπώνει την σκληρή και συστηματική δουλειά όλων των συναρμόδιων φορέων κατά την τελευταία διετία.
Με την Αρχή Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες σε βασικό ρόλο, το βάρος έφεραν επίσης τα Υπουργεία Οικονομικών, Δικαιοσύνης, η Ελληνική Αστυνομία, η Ειδική Γραμματεία Σ.Δ.Ο.Ε., η Α.Α.Δ.Ε., η Τράπεζα της Ελλάδος και η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς.
Οι αφανείς συντελεστές
Τον συντονισμό της προετοιμασίας της αξιολόγησης είχε εκ του νόμου το Υπουργείο Οικονομικών.
Εν τούτοις ήταν γνωστό, ότι ο ρόλος της Αρχής Καταπολέμησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες θα ήταν θεμελιώδης για την έκβαση της αξιολόγησης και για αυτό επιχειρήθηκε πλήρης αναδιοργάνωση της Υπηρεσίας με την απόσπαση σ' αυτήν ιδιαίτερα ικανών Στελεχών κυρίως από τα Υπουργεία, Οικονομικών, Δικαιοσύνης και Προστασίας του Πολίτη, που ανταποκρίθηκαν πρόθυμα στα σχετικά αιτήματα.
Η αξιολόγηση άρχισε τον Ιανουάριο του 2018 αλλά μέχρι τον Ιούνιο του ιδίου έτους δεν είχε σημειωθεί πρόοδος στον συντονισμό των συναρμόδιων φορέων, με αποτέλεσμα την λήξη της προθεσμίας υποβολής των πρώτων στοιχείων.
Και ενώ η αξιολόγηση ήταν έτοιμη να ναυαγήσει, με πρόταση της Αρχής Καταπολέμησης «Μαύρου Χρήματος», η ΓΓΟΠ ανέθεσε τον συντονισμό του έργου στον Διευθυντή της Α’ Μονάδας της Αρχής, λόγω της μακράς του εμπειρίας σε ανάλογες διεθνείς δράσεις. Με την πρώτη προθεσμία να έχει εκπνεύσει και τις υπόλοιπες ασφυκτικά πιεστικές, μεγάλος αριθμός Στελεχών της Αρχής εργάσθηκαν εθελοντικά και χωρίς πρόσθετη αμοιβή επί σειρά μηνών, επτά ημέρες την εβδομάδα, χωρίς να λάβουν τη συνήθη άδεια θερινών διακοπών, συντονίζοντας και οργανώνοντας τα στοιχεία όλων των συναρμόδιων φορέων.
Έτσι τον Νοέμβριο του 2018 παρέδωσαν το κρισιμότερο στάδιο της αξιολόγησης στο άριστο σημείο που τελικά επισφραγίσθηκε από την Ολομέλεια των κρατών μελών της FATF στο Ορλάντο των ΗΠΑ τον Ιούνιο του 2019.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα Στελέχη που εργάσθηκαν για την υπόθεση της αξιολόγησης, επιλέγουν με πείσμα και όραμα να υπηρετούν το Ελληνικό Δημόσιο, παρότι διαθέτουν τυπικά και ουσιαστικά προσόντα, που τους καθιστούν περιζήτητους στον ιδιωτικό τομέα, αλλά και στους διεθνείς οργανισμούς.
Στις περιπτώσεις αυτές η ικανοποίηση από την επιτυχία έρχεται δεύτερη. Την επισκιάζει το αίσθημα αισιοδοξίας για το μέλλον αυτού του Τόπου, που γεννά ο ενθουσιασμός, όσων εργάζονται για την διεθνή αναγνώριση της Ελλάδας, ιδιαίτερα σε καιρούς διεθνούς οικονομικής και ηθικής της απαξίωσης.
Δυστυχώς, η φύση της Αρχής για το «Ξέπλυμα Χρήματος» δεν επιτρέπει την ονομαστική αναφορά των Στελεχών της και την δημόσια αναγνώριση των κόπων τους. Η επιτυχία όμως αυτή δεν πρέπει να οδηγήσει σε «ύπνο επί των δαφνών».
Κάθε νέος κύκλος αξιολόγησης εγκυμονεί νέους κινδύνους υποβάθμισης, πράγμα που συχνά συμβαίνει στις χώρες που αδράνησαν μετά από προηγούμενο θετικό αποτέλεσμα. Για την διατήρηση της εξαίρετης θέσης που κατακτήσαμε, απαιτείται συνεχής εγρήγορση από όλους τους συναρμόδιους φορείς και στο μέλλον.
Το σπουδαιότερο όμως συμπέρασμα από την εμπειρία της αξιολόγησης της FATF είναι οι τεράστιες δυνατότητες του Δημόσιου Τομέα, ο οποίος οσάκις αξιοποιεί τα Στελέχη του με αντικειμενικότητα και χωρίς κομματικές σκοπιμότητες, επιτυγχάνει ακόμη και το «ακατόρθωτο».
(Το κείμενο αυτό αποτελεί ελάχιστη εκπλήρωση του καθήκοντος της Πολιτείας να εκφράζει έμπρακτα ευγνωμοσύνη προς τους λειτουργούς της αλλά και τους ιδιώτες, που στηρίζουν με ανιδιοτέλεια το όραμα της αξιοπρεπούς Ελλάδας.)
*Η Άννα Ζαΐρη είναι Αντεισαγγελέας του Αρείου Πάγου, διδάκτωρ της Σορβόνης και από διετίας Πρόεδρος της Αρχής Καταπολέμησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες.