Ποιος μπορεί να εγγυηθεί οτιδήποτε;

Κανένα απ’ όλα αυτά τα απαραίτητα αγαθά για την πρόοδο του ανθρώπου, όπως συνηθίζεται να λέμε, δεν είναι εγγυημένα. Πώς, άλλωστε, όταν απαιτούν συνεχώς πολλά χρήματα; Συντηρείται όμως η παραμορφωτική εικόνα περί δωρεάν παιδείας και υγείας. Και περί δημιουργίας θέσεων εργασίας!

Αρκεί η προσδοκία ώστε να δημιουργείται αίσθημα ασφάλειας στον άνθρωπο; Φαίνεται πως ναι, έστω κι αν αυτή συνεχώς διαψεύδεται. Όμως, μοναδικό μέσον απόκτησης και διατήρησης αυτών των βασικών αγαθών είναι η παραγωγική εργασία υπό την έννοια ότι για να κερδίζει κάποιος χρήματα θα πρέπει η δουλειά του να είναι χρήσιμη, όχι στον ίδιο για ψυχολογικούς λόγους, αλλά στους άλλους: έφτιαξα αυτό και σου το πουλώ διότι ξέρω ότι εσύ δεν μπορείς να το φτιάξεις και το χρειάζεσαι, επομένως, θα το αγοράσεις από εμένα κι εγώ, από εσένα, θα αγοράσω ό, τι δεν μπορώ να φτιάξω και το χρειάζομαι.Η απλή και καθαρή συναλλαγή περιπλέκεται όταν αυτό που φτιάχνω εγώ, το φτιάχνουν και πάρα πολλοί άλλοι κι ό, τι φτιάχνεις εσύ, επίσης, μπορώ να το βρω αλλού. Οπότε καθένας αναζητά αυτό που χρειάζεται σε συμφέρουσα τιμή κι όχι απαραιτήτως σε καλύτερη ποιότητα.

Η ποιότητα περιπλέκει τα πράγματα.

Το μόνο που τελικά αναζητείται απ’ όλους είναι η συμφέρουσα τιμή και η ταχύτητα απόκτησης. Η μαζική παραγωγή μέχρι σήμερα αποδεικνύεται ο μόνος τρόπος για τη συμφέρουσα τιμή και την επάρκεια ζήτησης. Κι εδώ τελειώνουν ή μάλλον αρχίζουν όλα. Τα πάντα είναι απρόσωπα, μαζικά, ταχύτατα: η μόρφωση, η δουλειά, η υγεία, η ασφάλεια. Δεν γίνεται να μπεις και να παραμείνεις στον κύκλο των πραγμάτων εάν αργείς να μορφωθείς, δηλαδή να συμμορφωθείς, εάν καθυστερείς να δουλέψεις, δηλαδή εάν περιμένεις να σου το ζητήσουν οι άλλοι, αν αρρωσταίνεις από το στρες κι αν η ύπαρξή σου κοστίζει λεφτά.

Και τότε αρχίζουν τα μεγάλα ψέματα που συσκοτίζουν τις μεγάλες αλήθειες: περιμένεις από το κράτος, τους θεσμούς και τους άλλους εντιμότητα και συνέπεια λόγων και έργων επειδή, εσύ ο ίδιος, είσαι αδύναμος να αναλάβεις τέτοια ευθύνη για λογαριασμό του κράτους, των θεσμών και των άλλων. Η ελεύθερη πρωτοβουλία για την οποία όλοι κόπτονται πάει περίπατο μαζί με την ελεύθερη οικονομία για τον απλούστατο λόγο ότι δεν είναι ελεύθερη: οτιδήποτε κι αν επιδιώξεις μοναχός σου να κάνεις ώστε να ανταποκριθείς στη συμφέρουσα τιμή και την ταχύτητα θα σκοντάψεις στο κράτος, τους θεσμούς, τους άλλους: γραφειοκρατία, κωλυσιεργία, ανικανότητα.

Όχι, εσύ δεν είσαι ούτε μπορείς να γίνεις καλύτερος μέσα σε αυτές τις δαιδαλώδεις διαδικασίες. Το μόνο που μπορείς είναι να αποσυρθείς αυτοβούλως ή να καταστραφείς προσδοκώντας αυτά που το κράτος, οι θεσμοί και οι άλλοι δεν μπορούν να εγγυηθούν ούτε για τον εαυτό τους.

Ένας τρόπος υπάρχει για να διασωθείς και να διακριθείς από το σύνολο των ανιάτων σε μια άρρωστη παγκόσμια οικονομία και κοινωνία. Είναι ο τρόπος που αναγκάστηκαν, εκ των πραγμάτων, να ανακαλύψουν με τον σκληρό τρόπο οι απανταχού κατατρεγμένοι, αλλά εργατικοί άνθρωποι. Οι μετανάστες στον τόπο τους ή και σε άλλον τόπο έμαθαν πως η μόρφωση, η υγεία και η ασφάλειά τους αποκτάται, σε συμφέρουσα τιμή και ταχύτερα, όταν το όποιο εισόδημα από την έντιμη δουλειά τους βρίσκει ασφάλεια μονάχα στη δική τους τσέπη κι όχι στα χαρτοφυλάκια του κράτους, των θεσμών και των άλλων. Εννοείται χωρίς καμιά εγγύηση ούτως ή άλλως.

Είναι γελοία η διαβεβαίωση της κυβέρνησης ότι το κράτος θα εγγυηθεί τα... 384 ευρώ για όλους. Επειδή η εντιμότητα κατάντησε μια λέξη εντυπωσιασμού των μαζών από τους διοικούντες, η φοροδιαφυγή θα παραμένει μοναδική οδός διάσωσης. Μα όχι για όλους.

*H Μιρέλλα Καλοστύπη είναι δημοσιογράφος