Από τον Μορντεχάι Βανούνου έως τον Τζούλιαν Ασάνζ η ιστορία επαναλαμβάνεται

Μέρες που είναι, με το (ελληνικό) διαδίκτυο να διχάζεται για το αν ο Τζούλιαν Ασάνζ είναι ήρωας ή προδότης, αν απελευθέρωσε ή απείλησε την ανθρωπότητα με τη γνώση που της έδωσε, αν του αξίζει Νόμπελ ή το πιο λευκό των κελιών, θυμήθηκα μία άλλη, ξεχασμένη αλλά αλησμόνητη, ιστορία που μας υπενθυμίζει πως συχνά η ιστορία επαναλαμβάνεται – δυστυχώς σαν φάρσα.

Αποκάλυψε μία μεγάλη αλήθεια στον κόσμο. Κατά το κοινώς λεγόμενο άνοιξε τα μάτια σε όσους αγνοούσαν – και ήταν πολλοί αυτοί…

Η ανταμοιβή του;

Απαγωγή, δίκη στημένη και κεκλεισμένων των θυρών, φυλάκιση, απομόνωση, ταπείνωση, απαξίωση, ζωή σε ασφυξία και για πάντα με το στίγμα του προδότη.

Ασάνζ; Όχι. Μάνινγκ; Όχι. Σνόουντεν; Ούτε – αν και τη δική τους τύχη κάποιοι τη θεωρούν αναλόγως προδιαγεγραμμένη.

Μιλάμε για τον Μορντεχάι Βανούνου, ας πούμε τον «πατέρα» των λεγόμενων whisteblowers – εκείνων που αποφάσισαν να «σφυρίξουν» τις άβολες αλήθειες κρατώντας για κάμποσο ξάγρυπνους τους ισχυρούς.

Τέτοιες μέρες πριν από 15 χρόνια άφηνε πίσω του τη φυλακή στην οποία έζησε 18 χρόνια. Ατιμασμένος στη χώρα του, αξιέπαινος διεθνώς, ηθικά άμεμπτος, «περήφανος και ευτυχισμένος» για τον εαυτό του.

Τι είχε κάνει ο Βανούνου; Είχε αποκαλύψει στους Sunday Times τα κρατικά μυστικά του ισραηλινού πυρηνικού οπλοστασίου. (Έχει το Ισραήλ πυρηνικά; Θα αναρωτιόταν κανείς… Και γιατί να έχει ενώ οι ΗΠΑ βομβάρδισαν γείτονές του με την υποψία πως είχαν κι απειλούν με κάθε τρόπο όποιον άλλον έχει; Άλλη ιστορία αυτή…)

Ο Μορντεχάι Βανούνου, λοιπόν, έχοντας περάσει οκτώ χρόνια ως τεχνικός πυρηνικών στις μυστικές εγκαταστάσεις της Ντιμόνα, στην έρημο Νεγκέβ, εξέθεσε λεπτομερώς και με φωτογραφικά ντοκουμέντα, τα πυρηνικά μυστικά του Ισραήλ – το οποίο, όπως κατέληγε το δημοσίευμα, αποτελούσε την έκτη πυρηνική δύναμη παγκοσμίως, κατέχοντας περί τις 200 κεφαλές – καταρρίπτοντας κάθε ψευδαίσθηση του πιο αδαούς περί πυρηνικής ουδετερότητας που φρόντιζε τεχνηέντως να καλλιεργεί η ισραηλινή κυβέρνηση και, ασφαλώς, ξεσκεπάζοντας την πολιτική διπλών στάνταρντ και της εύνοιας των ΗΠΑ απέναντι στο Ισραήλ…

Φωτογραφία από τον Ιούνιο του 2004, λίγους μήνες μετά την αποφυλάκισή του, όπου ο πρώην τεχνικός πυρηνικών κρατά ένα αντίγραφο του επίμαχου δημοσιεύματος των Sunday Times που έγινε η αρχή μιας ατέρμονης περιπέτειας - AP Photo/Oded Balilty

Πώς «ανταμείφθηκε» για όλα αυτά;

Κατ’αρχήν, κέρδισε τη ζωή του – αφού όπως παραδεχόταν, το 2004, σε συνέντευξή του στο Reuters ο πρώην διευθυντής της Μοσάντ, Σαμπτάι Σαβίτ (Shabtai Shavit), εξετάστηκε το σενάριο δολοφονίας του Βανούνου, ωστόσο απορρίφθηκε καθώς «δεν το κάνουν αυτό Εβραίοι σε Εβραίο», ασχέτως αν ο Βανούνου είχε γίνει χριστιανός και επικράτησε το σενάριο της απαγωγής του και της δίκης του με την κατηγορία της προδοσίας.

Με μία μυστική, στημένη δίκη.

Με 18 χρόνια στη φυλακή – τα 12 από αυτά στην απομόνωση.

Με πολιορκία δια βίου – αφού μετά την αποφυλάκισή του παρακολουθείτο στενά ενώ τού επιβλήθηκαν αιματηροί περιοριστικοί όροι που όριζαν, μεταξύ άλλων, να μη ταξιδέψει εκτός Ισραήλ, να μη μιλά σε ξένους υπηκόους, να μην πλησιάσει σε απόσταση 500 μέτρων συνοριακό πέρασμα ή αεροδρόμιο και στα 90 μέτρα ξένη πρεσβεία, να ενημερώνει τις αρχές για όσους σκοπεύει να συναντήσει αλλά και για τυχόν αλλαγή στην κατοικία διαμονής του.

Σήμερα, 15 χρόνια μετά την αποφυλάκισή του, παραμένει «ελεύθερος πολιορκημένος» στο Ισραήλ. Συνολικά 33 (από τα 64 της ζωής του) χρόνια τιμωρίας για μία αλήθεια που αντιμετώπισε όπως της έπρεπε, ως κοινό αγαθό.

«32 χρόνια μετά την αποκάλυψη στον κόσμο όλων των πυρηνικών μυστικών του Ισραήλ, ισχυρίζονται πως παραμένω επικίνδυνος για την ασφάλεια», έλεγε ο ίδιος τον Ιούνιο του 2018, όταν για πολλοστή φορά έκανε αίτηση για άρση των απαγορεύσεων σε βάρος του και όταν για πολλοστή φορά αυτή απορρίφθηκε.

Κατόπιν όλων τούτων, δεν μπορεί παρά να προκύψει το ερώτημα κρίσιμο κι επιτακτικό: Προτιμάμε το σκοτάδι; Επιλέγουμε την άγνοια που οι ελάχιστοι έχουν λόγους να επιβάλλουν στους πολλούς; Γιατί αν όχι, ποια είναι τα κίνητρα, η υποστήριξη, η προστασία, η επιβράβευση που προσφέρουμε σ’εκείνους που ρισκάρουν μια ζωή – αδιάφορο με ποια αφετηρία, ιδεαλισμού ή υστεροβουλίας – για να μας δώσουν τη γνώση που, καίτοι κατέχει μια μικρή ελίτ, αφορά πολλούς, αν όχι τους περισσότερους; Κι, άραγε, θα συνεχίσουν να ζουν επικηρυγμένοι, κρυμμένοι, φυλακισμένοι, διωγμένοι όσοι επιλέγουν το δρόμο της αποκάλυψης;

Εξακολουθώ να αγνοώ αν η γνώση μάς κάνει ευτυχισμένους ή δυστυχισμένους – ή, ίσως, σοφότερους. Ή πιο οργισμένους. Ή εκδικητικούς. Ή απάνθρωπους. Αυτό που διαπιστώνω, όμως, είναι πως με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, με μεγάλο ρίσκο και μεγαλύτερο τίμημα, πάντα βρίσκει τον τρόπο να επικρατεί...