20 χρόνια μετά το Matrix, θα παίρναμε το μπλε ή το κόκκινο χάπι;

Θα πάρεις το μπλε χάπι ή το κόκκινο χάπι;

Θα επιλέξεις τη γνώση ή την ευτυχισμένη άγνοια;

Θα κάνεις «κλικ» ή δεν θα κάνεις;

Πέρα από τα μαύρα δερμάτινα ρούχα -καλή προσφορά κι αυτή του κινηματογραφικού κόσμου του Matrix στη στιλιστική μας πραγματικότητα- οι τρεις ταινίες των αδελφών Βαχόφσκι εισήγαγαν ένα θέμα που κανείς δεν περίμενε ότι θα αντιμετωπίζαμε τόσο έντονα στην καθημερινή μας ζωή.

Ο Νίο επέλεξε το κόκκινο χάπι και, προφανώς το να αντιμετωπίζεις την πραγματική πραγματικότητα μοιάζει μια πιο συνετή, ή έστω λογική επιλογή. Είναι όμως;

Όσο οι δύο πραγματικότητες, εικονική και πραγματική, μπερδεύονται όλο και περισσότερο και η δεύτερη γίνεται όλο και πιο σκληρή, όλο και πιο αβάστακτη και μάς μεταφέρεται ατόφια και ολοζώντανη ανά πάσα στιγμή στις οθόνες μας, ίσως το μπλε χάπι να μην φαίνεται και τόσο κακή επιλογή τελικά…

Η γνώση είναι δύναμη

Είναι μια θεωρία, όμως δεν ισχύει πάντα. Όπως και όλα τα πράγματα, εξάλλου στην εποχή μας, και αυτές οι δύο έννοιες επανακαθορίζονται. Τι σημαίνει γνώση; Πόση από τη γνώση με την οποία βομβαρδίζεσαι καθημερινά είναι πραγματικά χρήσιμη; Πόση δύναμη σου δίνει ένα overload από άχρηστες και συχνά λανθασμένες και βιαστικά καταγεγραμμένες πληροφορίες; Πώς ξεχωρίζεις τη γνώση από την προπαγάνδα, την αλήθεια από το ψέμα;

Το ίντερνετ είναι ένα εργαλείο που κατάφερε αυτό που δεν κατάφερε κανένα στην ανθρώπινη ιστορία: Να δημιουργήσει έναν παράλληλο κόσμο στον οποίο ζουν όλο και περισσότερο, αλλά και όλο και περισσότεροι άνθρωποι. Αυτή τη στιγμή που εμείς εδώ μιλάμε διαδικτυακά, λίγες χιλιάδες χιλιόμετρα ανατολικά μας, στην Ινδία πιο συγκεκριμένα, δίνεται η μητέρα των μαχών για το ποιος θα βάλει κοντά ένα δισεκατομμύριο ανθρώπους στο ίντερνετ, διευρύνοντας το πάμπτωχο έως τώρα ιντερνετικό «οικοσύστημα» της χώρας.

Κι όσο ένα δισεκατομμύριο Ινδοί θα μπαίνουν στο Ίντερνετ, στη Δύση που πλέον κυριολεκτικά ζει μέσα σε αυτό, όλο και αυξάνονται οι φωνές που ζητάνε να αποστασιοποιηθούμε από την καλωδίωση, να ξεκολλήσουμε από τις οθόνες, να πάψουμε να πιστεύουμε όσα διαβάζουμε σε αυτές, να πετάξουμε τα κινητά, να, να, να…

Και κάπου ανάμεσα σε αυτά τα δύο άκρα, άλλο ένα δισεκατομμύριο κόσμος (και βάλε) ζει με ελεγχόμενο ίντερνετ, ελεγχόμενη πληροφόρηση, ελεγχόμενη ενημέρωση, ελεγχόμενη γνώση.

Τελικά, όλοι είμαστε παγιδευμένοι στο σύγχρονο Matrix:

Κάποιοι θέλουμε να απεμπλακούμε, κάποιοι να το ζήσουν ελέυθερα και κάποιοι άλλοι να μπουν σ’ αυτό… Καθένας θέλει να πάρει το «άλλο» χάπι, κάτι σαν τις ξανθιές που πάντα θα ήθελαν να είναι μελαχρινές και τούμπαλιν.

Όχι, όμως, επειδή έτσι είναι η ανθρώπινη φύση εν προκειμένω, αλλά επειδή ο κόσμος της πληροφορίας είναι ένα ακόμα -παγκόσμιο- σύστημα και η κανονικότητα του ανθρώπου είναι να προσπαθεί αρχικά να ενταχθεί στο σύστημα και μετά να προσπαθεί να διαφύγει από αυτό.

Δεν φταίει η ανθρώπινη φύση. Φταίει η φύση των συστημάτων.

Η άγνοια είναι προστασία

Υπό μια ευρύτερη έννοια -ή όχι και τόσο ευρεία- το μπλε χάπι πάντα υπήρχε, με τη μορφή της κάθε ιδεολογίας όταν αυτή έπαιρνε μονολιθική μορφή. Πάντα οι άνθρωποι απέφευγαν την αλήθεια, εάν δεν εξυπηρετούσε τους σκοπούς τους, ή δεν χώραγε στις αντοχές τους, δεν το γέννησε το ίντερνετ αυτό, το ίντερνετ το βοήθησε να εκφραστεί λίγο πιο μαζικά.

Από την άλλη το κόκκινο χάπι στην εποχή της ανεξέλεγκτης διασποράς της ΚΑΘΕ πληροφορίας, έχει πάρει τη μορφή fake news, θεωριών συνομωσίας, ψεμάτων που διαδίδονται πιο γρήγορα κι απ’ ότι θα μπορούσαν να συμβούν.

Έτσι, το μπλε χάπι της άγνοιας φαντάζει σαν μια ασπίδα προστασίας από αυτή τη λαίλαπα της online τοξικότητας.

Είναι, όμως, η άγνοια η σωστή απάντηση στην εξάπλωση του ψέματος και της προπαγάνδας;

Σε τι κόσμο θα βρισκόμασταν αν ξαφνικά κάποιος τράβαγε την πρίζα; Πιθανώς εξίσου δυστοπικό με αυτόν στον οποίο ζούμε και σήμερα, με τη διαφορά ότι δεν θα μπορούσαμε να το μοιραστούμε με άλλους ανθρώπους.

Η απάντηση τελικά, όπως σε πολλές περιπτώσεις, ίσως βρίσκεται σε ένα κοκτέιλ χαπιών: Μια σταθερή συνταγολόγηση από το κόκκινο χάπι της γνώσης και μια μικρή δοσολογία από το μπλε χάπι, όχι της άγνοιας, αλλά της επιλογής.

‘Η, ακόμα καλύτερα, κανένα χάπι.

Το Matrix είναι ο κόσμος μας, μπορούμε να μάθουμε απλώς να ζούμε σε αυτόν.