Τα Βαλκάνια και οι μεταναστευτικές ροές
Βλέποντας τις ανησυχητικές εξελίξεις στο μεταναστευτικό σε ευρωπαϊκό πλαίσιο διαμορφώνονται διάφορα γεωπολιτικά σενάρια.
Ένα από αυτά τα σενάρια που παρουσιάζονται για πρώτη φορά σε αυτή την ανάλυση είναι η προοπτική του κλεισίματος των συνόρων της ΕΕ στην κεντρική Ευρώπη με τους μετανάστες να παγιδεύονται στα Βαλκάνια. Αν η ΕΕ αποτύχει να καταλήξει σε συναίνεση σχετικά με το πώς η υφιστάμενη ποσόστωση των μεταναστών μπορεί να κατανεμηθεί μεταξύ των κρατών-μελών και το ζήτημα των διασυνοριακών ελέγχων και περιπολίας των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ, τότε είναι πιθανό ένας μεγάλος αριθμός των μεταναστών να βρεθεί παγιδευμένος στα Βαλκάνια. Οι μεταναστευτικές διαδρομές μοιάζουν με μικρά ποτάμια. Όταν κάποιος προσπαθεί να εμποδίσει αυτά τα ποτάμια στο δρόμο τους προς τη θάλασσα με την ανέγερση ενός φράγματος, τότε το νερό απλώνεται κοντά στο φράγμα κατακλύζοντας την περιοχή προ του φράγματος. Στην περίπτωση των μουσουλμάνων μεταναστών που κατακλύζουν την Βαλκανική μία τέτοια εξέλιξη μπορεί να έχει γεωπολιτικές επιπτώσεις.
Δεδομένου ότι ο νυν μουσουλμανικός πληθυσμός των Βαλκανίων είναι πάνω από το 10% του συνολικού πληθυσμού της περιοχής και το ότι το ποσοστό αυτό βρίσκεται σε συγκεκριμένες περιοχές-κράτη ως πλειοψηφία ή μειοψηφία, τότε μπορεί να αναμένει κανείς τι θα συμβεί αν δεκάδες χιλιάδες μουσουλμάνων προσφύγων παγιδευθούν σε μια χώρα όπου κατοικούν γηγενείς μουσουλμάνοι. Παρά το γεγονός ότι οι Βαλκάνιοι μουσουλμάνοι θα μπορούσε να δουν τους νεοφερμένους μουσουλμάνους μετανάστες ως ξένους στη χώρα τους, θα είναι ευκολότερο για αυτούς να τους παράσχουν καταφύγιο με πνεύμα ανοχής ως ομόθρησκοι. Στην πραγματικότητα μια τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε να απορροφήσει την πλειονότητα των μουσουλμάνων μεταναστών σε χώρες με τοπικό μουσουλμανικό πληθυσμό και όχι σε χώρες των Βαλκανίων όπου δεν υπάρχουν μουσουλμάνοι. Στην περίπτωση αυτή χώρες, όπως η Βοσνία-Ερζεγοβίνη, η ΠΓΔΜ, η Αλβανία και περιοχές όπως το Κοσσυφοπέδιο θα αντιμετώπιζαν την προοπτική ταχείας αύξησης του μουσουλμανικού πληθυσμού τους σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα.
Η δημιουργία των κέντρων φιλοξενίας μεταναστών στα Βαλκάνια θα μπορούσε στην πραγματικότητα να γίνει το πρώτο βήμα για να απορροφήσει τους μετανάστες σε αυτές τις κοινωνίες και την εκτροπή του προορισμού των μεταναστών από την Κεντρική και ΒΔ Ευρώπη στα Βαλκάνια. Μια τέτοια νέα κατεύθυνση θα μπορούσε να διευκολυνθεί μέσω των υφιστάμενων μουσουλμανικών δικτύων φιλανθρωπίας και του αναδυόμενου Ισλαμικού Κράτους. Έχοντας κατά νου τις παραπάνω λεπτομέρειες σχετικά με την επιρροή του κοινωνικού ρόλου των φιλανθρωπικών δικτύων, είναι εύκολο να φανταστεί κανείς ότι ένα μέρος αυτών των δικτύων θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από το Ισλαμικό Κράτος για την επάνδρωση των δυνάμεων του στα Βαλκάνια αλλά και αλλού, όπως την Μαύρη Θάλασσα και τον Καύκασο.
Η πρόσφατη ευρωπαϊκή σύνοδος για το θέμα δείχνει ότι στις χώρες της ΒΔ Ευρώπης υπάρχουν τάσεις για την υλοποίηση ενός τέτοιου σεναρίου με την Ελλάδα και άλλες χώρες της περιοχής να βλέπουν μία τέτοια εξέλιξη ως κίνδυνο για την γεωπολιτική τους ασφάλεια, ιδιαίτερα με το ισλαμικό κράτος να βρίσκεται σε απόσταση μόλις 30 χλμ. από τα ελληνο-αλβανικά σύνορα.
* Ο Δρ. Ευάγγελος Βενέτης είναι υπεύθυνος Ερευνητικού Προγράμματος Μέσης Ανατολής - ΕΛΙΑΜΕΠ