Η πορεία της Χρυσής Αυγής από τον Μάιο του 2012 μέχρι σήμερα: διαδρομή και νέες πολιτικές ευκαιρίες

Προβληματισμό δεν προκαλεί μόνο η μετεωρική άνοδος ενός ιδιότυπου μορφώματος του εξτρεμιστικού και φιλοναζιστικού χώρου στην πολιτική σκηνή, αλλά και ότι το συγκεκριμένο μόρφωμα διατήρησε τις δυνάμεις του στο σύνολο των αναμετρήσεων «πρώτης τάξης» (εθνικές εκλογές) και «δεύτερης τάξης» (ευρωεκλογές, δημοτικές/περιφερειακές εκλογές) που έλαβαν χώρα έκτοτε.

Μπορεί η ευρωπαϊκή ακροδεξιά να βρίσκεται σε άνοδο τις τελευταίες δεκαετίες, όμως η Χρυσή Αυγή δεν εντάσσεται σε καμία από τις κύριες εκδοχές της συγκεκριμένης κομματικής οικογένειας. Δεν είναι ούτε ένα τυπικό ακροδεξιό (far right) κόμμα, πιο εθνικιστικό από τα παροδοσιακά κόμματα της συντηρητικής δεξιάς, ούτε ένα εθνικολαϊκιστικό κόμμα που θέλει να επιβάλει ένα κράτος «νατιβιστικών» προδιαγραφών, στο οποίο θέση θα έχουν μόνο οι γηγενείς πολίτες-μέλη της εθνικής κοινότητας. Το ότι η Χρυσή Αυγή διαγράφει μια διακριτή πορεία στο περιβάλλον της ευρωπαϊκής ακροδεξιάς τεκμαίρεται από το γεγονός ότι εξαιρουμένου του γερμανικού νεοναζιστικού NPD και ορισμένων ευρωβουλευτών από την ιταλική Lega Nord, η ίδια παραμένει εκτός των ομαδοποιήσεων της Ευρωβουλής, εκτός ακόμη και της επονομαζόμενης Ευρώπης των Εθνών και Ελευθεριών, στην οποία μετέχουν αρκετά κόμματα της ευρωπαϊκής ακροδεξιάς.

Δακτυλοδεικτούμενη, φιλοναζιστική, θιασώτης της χρήσης μεθόδων βίαιου ακτιβισμού, η Χρυσή Αυγή επιβιώνει στην εγχώρια πολιτική σκηνή ως το μεγαλύτερο κόμμα μεταξύ των μικρότερων κομμάτων που εκπροσωπούνται στη Βουλή. Η πολιτικο-εκλογική της επίδοση είνα εξακολουθητική παρότι η ίδια ελέγχεται δικαστικά από τον Σεπτέμβριο του 2013, με σημαντικό μέρος του στελεχικού της δυναμικού (του αρχηγού και βουλευτών του περιλαμβανομένων) να κατηγορείται για ένταξη και συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση που συγκροτεί τον πυρήνα της Χρυσής Αυγής. Η έναρξη της δικαστικής διερεύνησης και η δίκη που διεξάγεται έχει ωστόσο επιδράσει στο εκλογικό σώμα, μέρος από το οποίο απέσυρε την υποστήριξή του προς τη Χρυσή Αυγή ή και απομακρύνθηκε από μια τέτοια προοπτική που ως πρόθεση ψήφου καταγραφόταν στις έρευνες κοινής γνώμης έως τα μέσα του 2013.

Στις τελευταίες εκλογές η Χρυσή Αυγή σημείωσε μικρή αύξηση του ποσοστού της, είδε όμως τον αριθμό των ψηφοφόρων της να περιορίζεται στα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας, μάλιστα ανεξαρτήτως κοινωνικών χαρακτηριστικών και οικονομικής τους επιφάνειας. Οι απώλειες ψηφοφόρων της Χρυσής Αυγής σημειώθηκαν στην ηπειρωτική χώρα, παρότι αυτή κέρδισε σε ποσοστά και ψήφους στη νησιωτική. Σε Κω, Λέσβο, Σάμο, Λέρο και Χίο η δύναμή της ενισχύθηκε σημαντικά και πιο έντονα εκεί που το προσφυγικό εκτός από ένα ανθρωπιστικό ζήτημα μετατράπηκε σε ένα διαιρετικό πολιτικό διακύβευμα. Ακολουθώντας μια επιθετική ρητορική εναντίον των προσφύγων, διασυνδέοντας έντεχνα το προσφυγικό με το μεταναστευτικό και επικαιροποιώντας ελλοχεύοντες φόβους περί «εθνικών απειλών» και «εθνικής ασφάλειας», η Χρυσή Αυγή φάνηκε να είναι σε θέση να κερδίσει επιρροή σε ψηφοφόρους που αναδιατάσσουν τις προτιμήσεις τους στην παρούσα συγκυρία.

Όσο η διαχείριση των προσφυγικών ροών δεν γίνεται διαχειρίσιμη πολιτικά με τρόπο που να βασίζεται στη συναίνεση των κομματικών δυνάμεων του δημοκρατικού τόξου, μάλιστα όχι μόνο σε επίπεδο κεντρικού κράτους αλλά και στην περιφέρεια, όσο δηλαδή το προσφυγικό από ένα διακύβευμα σύγκλισης και συμφωνίας των πολιτικών δυνάμεων μετατρέπεται σε ένα άλυτο διαιρετικό διακύβευμα, τόσο θα διευρύνονται οι πολιτικές ευκαιρίες για τις δυνάμεις εκείνες που θέλουν μια Ελλάδα περίκλειστη, σκληρή και απάνθρωπη. Το θέμα είναι να μην τους κάνουμε τη χάρη...

*Η Βασιλική Γεωργιάδου είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια Πολιτικής Επιστήμης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο