Μηνύματα από τη Γαλλία
Η άνοδος του Εθνικού Μετώπου της Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία δεν οφείλεται μόνο στην τρομοκρατική επίθεση του περασμένου μήνα. Έπαιξε και αυτό το ρόλο του, πιθανότατα ενίσχυσε κάπως τα ποσοστά της Λεπέν, αλλά η άνοδος έχει ξεκινήσει εδώ και καιρό. Είναι ξεκάθαρο ότι δεν μιλάμε για συγκυριακή ψήφο διαμαρτυρίας, αλλά για ένα εδραιωμένο πολιτικό ρεύμα, το οποίο είναι ισχυρότερο στις νέες ηλικίες, στα χαμηλότερα μορφωτικά στρώματα και στις υποβαθμισμένες περιοχές.
Ο βασικότερος λόγος για την άνοδο της γαλλικής ριζοσπαστικής-λαϊκίστικης Δεξιάς, όπως είναι σωστότερο να χαρακτηρίζεται το κόμμα της Λεπέν, είναι η αίσθηση απειλής των κεκτημένων της γαλλικής κοινωνίας και της γαλλικής ταυτότητας, η κρίση του παραδοσιακού ρεπουμπλικανικού μοντέλου οργάνωσης της γαλλικής κοινωνίας. Το οποίο ενισχύεται από την έλλειψη εμπιστοσύνης στους θεσμούς, από τη δυσπιστία έναντι ορισμένων διαδικασιών της ΕΕ, από την αποδυνάμωση του διεθνούς ρόλου και της ισχύος της Γαλλίας και φυσικά από την αίσθηση απειλής – λόγω μεταναστευτικών ροών – του πολιτιστικού μοντέλου της Γαλλίας.
Όλο αυτό το πλέγμα ανησυχιών, βρίσκει καταφύγιο στον λαϊκίστικο-απλουστευτικό λόγο του εθνικού μετώπου. Στις εθνοκεντρικές αναφορές, στην «καθαρότητα», στην απόδοση όλων των προβλημάτων σε εξωγενείς παράγοντες. Και κάπως έτσι, η Μαρίν Λεπέν έχει καταφέρει να διαμβολίσει τόσο την κεντροδεξιά, όσο και την κεντροαριστερά, αυτοπροβαλόμενη η ίδια ως υπέρμαχος του ρεπουμπικανικού κράτους και των αρχών της Γαλλικής Δημοκρατίας.
Η αποτυχία της Λεπέν στο δεύτερο γύρο, όταν το κόμμα της ηττήθηκε και στις 6 περιφέρειες όπου διεκδίκησε, κατέδειξε όμως και τα όρια της πολιτικής αυτής. Η Λεπέν πολύ δύσκολα θα κερδίσει την προεδρία ή άλλη εκτελεστική θέση ευθύνης, γιατί ο αντιευρωπαϊκός λόγος της, οι ρηχές αναλύσεις της σε θέματα οικονομίας και ασφαλώς η ιστορική προέλευσή της, προκαλούν πολιτικές αντισυσπειρώσεις.
Όσο φθαρμένος και αν είναι ο Νικολά Σαρκοζί και το κόμμα του, «Οι Ρεπουμπλικάνοι», εξακολουθούν να είναι προτιμότεροι από το Εθνικό Μέτωπο.
Παρά την ήττα του, πάντως, ο Λεπενισμός, είναι εδώ και είναι πλέον ισχυρός πολιτικός παράγοντας της Γαλλία. Και στο βαθμό που στηρίζεται στον ευρωσκεπτικισμό και στον ριζοσπαστικό εθνολαϊκισμό, δεν αποτελεί αποκλειστικώς γαλλικό φαινόμενο αλλά ένα ενισχυόμενο ευρωπαϊκό ρεύμα.
Όσοι πιστεύουν ότι αυτή η πολιτική τάση θα ανακοπεί με ξόρκια και δαιμονοποιήσεις πλανώνται πλάνην οικτράν. Εφόσον αυτή υποστηρίζεται από υπαρκτά προβλήματα, η αντιμετώπιση πρέπει να είναι και σε επίπεδο πραγματισμού. Κοινώς να μην επιτραπεί στα κινήματα της ριζοσπαστικής δεξιάς, να μονοπωλήσουν μια συγκεκριμένη ατζέντα.
Αυτό επιχειρεί να κάνει ο Σαρκόζι, η ρητορική του οποίου σε ζητήματα δημόσιας τάξης και μετανάστευσης έχει πολλά κοινά στοιχεία με αυτή του Εθνικού Μετώπου, ενώ παράλληλα ακολουθεί μια πολιτική ίσων αποστάσεων μεταξύ των Σοσιαλιστών και του Εθνικού Μετώπου.
Ο Σαρκοζί δικαιολογεί τη στρατηγική του με τρία βασικά επιχειρήματα:
- Δεν θέλει να μπει σε καμία λογική πολιτικού ετεροπροσδιορισμού λέγοντας ότι το κόμμα πρέπει να ακολουθεί τι δική του στρατηγική χωρίς να ασχολείται με τους άλλους.
- Δεν θέλει να ταυτιστεί με την αντιδημοφιλή σοσιαλιστική κυβέρνηση Ολάντ. Εκτιμά ότι αν γείρει προς τα εκεί θα χάσει ψήφους προς τη Λεπέν και θα νομιμοποιήσει τη ρητορική της η οποία αντιμετωπίζει τα δύο κόμματα ως κοινούς εκπροσώπους του παλαιού πολιτικού κατεστημένου.
- Δεν θέλει να αφήσει στη Λεπέν να μονοπωλήσει τα θέματα μετανάστευσης και "πολυπολιτισμικότητας". Αντιθέτως, απευθύνεται και ο ίδιος στο ακροατήριο που θέλει πιο "σκληρές" θέσεις σε αυτά τα θέματα, μεταφέροντας την αντιπαράθεση στα ζητήματα Ευρώπης, οικονομίας και διαχειριστικού ρεαλισμού, όπου η Λεπέν πάσχει.
Η στρατηγική αυτή βέβαια δέχεται κριτική, ακόμα και εντός του κόμματος. Πολλοί υποστηρίζουν ότι η στάση απέναντι στο Εθνικό Μέτωπο έπρεπε να είναι πιο σκληρή, λέγοντας ότι υιοθετώντας την ατζέντα και τη ρητορική της Λεπέν ουσιαστικά τη νομιμοποιούν. Ο Σαρκοζί ανταπαντά λέγοντας ότι το πρόβλημα υφίσταται και όσο κάνουν ότι δεν το βλέπουν, τόσο θα ενισχύεται η Λεπέν. Μέχρι τώρα η πολιτική του έχει αποδώσει καθώς κέρδισε τις περιφερειακές εκλογές και του περασμένου Μαρτίου και τις προχθεσινές. Σε μεγάλο βαθμό όμως αυτό οφείλεται στα ισχυρά αντι-λεπενικά στοιχεία και στην πολιτική «μεγαλοψυχία» της γαλλικής κεντροαριστεράς, που τον στήριξε στο Β’ γύρο. Το ερώτημα είναι αν ένα βαθύτερο πολιτικό πρόβλημα, όπως η άνοδος του λαϊκίστικου ριζοσπαστισμού, μπορεί να αντιμετωπίζεται εσαεί με κινήσεις τακτικής.
*Ο Ευτύχης Βαρδουλάκης είναι Σύμβουλος στρατηγικής και επικοινωνίας