Είμαστε όλοι πρόσφυγες

Γίνεσαι άνθρωπος του κόσμου, εν καιρώ ειρήνης, κάποιος που δεν περιορίζει τους ορίζοντες στην πατρίδα που γεννήθηκε.

Είσαι έτοιμος να δοκιμάσεις έναν διαφορετικό τρόπο σκέψης και ατομικής προόδου.

Δεν μιλώ μονάχα για κείνους που έχουν την οικονομική δυνατότητα, και την ικανότητα, να φύγουν για σπουδές στο εξωτερικό και μετά να επιστρέψουν στα σπίτια τους και να ακολουθήσουν την πεπατημένη – αν και στις μέρες μας η πεπατημένη μάλλον έχει άλλο περιεχόμενο και έννοια – μιλώ πιο πολύ για κείνους που, επειδή βλέπουν όλον τον κόσμο δικό τους, τολμούν να γίνουν μετανάστες.

Εν καιρώ ειρήνης, εκατομμύρια μετανάστες σε όλον τον κόσμο, άνθρωποι που πίστεψαν και εκμεταλλεύτηκαν τις ευκαιρίες που υπήρχαν σε ξένες χώρες, πρόκοψαν και ανταμείφτηκαν για το μεγάλο βήμα που κάποτε έκαναν με αποφασιστικότητα και τόλμη.

Ως μετανάστη, ίσως να σε πουν τυχοδιώκτη και να σε κοιτάζουν στραβά, όχι πάντα αδίκως, αλλά εν καιρώ ειρήνης, ο κόσμος είναι ολόκληρος δικός σου και είναι στο δικό σου χέρι να τα καταφέρεις είτε είσαι καλός είτε κακός άνθρωπος.

Παντού στον κόσμο, πολλοί καλοί άνθρωποι πέτυχαν, πολλοί κακοί απέτυχαν. Και το αντίστροφο. Εν καιρώ ειρήνης, ο νόμος μπορεί να είναι ή να μην είναι πάντα αποτελεσματικός. Τίποτα δεν είναι απόλυτο, όμως, σε κάθε περίπτωση, διασφαλίζεται εκείνο το μέλλον που ο ίδιος ο άνθρωπος επιλέγει για τον εαυτό του και είναι ο ίδιος υπεύθυνος των συνεπειών.

Εν καιρώ πολέμου, όμως, κυρίως ενός πολέμου που δεν είναι ακριβώς συγκεκριμένος πόλεμος ώστε να ξέρεις πού να πάς και πώς να τον αποφύγεις, τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά. Δεν υπάρχουν επιλογές. Κι αν υπάρχουν είναι λίγες και στενάχωρες. Σήμερα δεν μπορούμε να μιλάμε για μετανάστες. Κανείς δεν είναι μετανάστης. Σήμερα γίναμε όλοι πρόσφυγες. Κι αυτοί που ζούμε στις πατρίδες μας κι εκείνοι που δρόμο παίρνουν και δρόμο αφήνουν για πατρίδες καλύτερες από τις δικές τους. Είμαστε όλοι πρόσφυγες. Προσφυγιά υπάρχει όπου υπάρχει ανασφάλεια.

Ο άλλοτε κατά βούληση μετανάστης είχε κάποιες ασφαλείς επιλογές, ο πρόσφυγας σπανίως. Όταν, όμως, ο πόλεμος είναι γενικευμένος και πολυμέτωπος, οικονομικός, εμπορικός, στρατιωτικός, διπλωματικός, ενεργειακός στο συντηρούμενο κλίμα φόβου, ανησυχίας και αβεβαιότητας, τότε, μετατρεπόμαστε όλοι ανεξαιρέτως σε πρόσφυγες με καθόλου έως ελάχιστες επιλογές.

Σήμερα δύσκολα είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε εάν οι ορδές ανθρώπων που αναζητούν εναγωνίως άλλες γωνιές της γης για να ζήσουν, είναι πρόσφυγες του πολέμου ή της ειρήνης. Αν πρόκειται για χρήστες μιας ειρηνικής ελεύθερης επιλογής ή ενός πολεμικού βίαιου εξαναγκασμού.

Άλλοτε τα hot spots του μετανάστη βρίσκονταν εντός του, του πρόσφυγα επιβάλλονταν έξωθεν.

Σε ποια κατηγορία εντάσσονται σήμερα οι πολίτες της λεγόμενης Ενωμένης Ευρώπης αν δεν μεταναστεύουν εξαναγκαστικά από τις βόμβες, αλλά απειλούνται συνεχώς με απώλειες της ζωής, της εργασίας, της περιουσίας και, κυρίως, με την απώλεια της ελευθερίας να σχεδιάσουν, με σχετική βεβαιότητα, ένα μέλλον δυτικότροπης ευημερίας;

Τα καυτά σημεία των καιρών βρίσκονται μέσα μας και στο εξωτερικό περιβάλλον. Η παγκοσμιοποίηση των προβλημάτων αντί να γκρεμίζει τα τείχη ανάμεσα σε κουλτούρες, θρησκείες, επίπεδα διαβίωσης, ορθώνει ψηλότερα ένα ανήθικο τείχος μεταξύ των υποτιθέμενων προνομιούχων και των άλλων, των καταδικασμένων σε ολοκληρωτική εξόντωση.

Η κλιματική αλλαγή που μας χρειάζεται ξεπερνάει αυτήν της προστασίας του πλανήτη από τον προηγμένο άνθρωπο.

Προέχει μια κλιματική αλλαγή στην προστασία του ανθρώπου από τον άνθρωπο απ’ όπου κι αν αυτός τυγχάνει να προέρχεται.

Η Ευρώπη χρειάζεται, επειγόντως, μια νέα ισχυρότερη αντίληψη της ένωσής της. Προς το παρόν, απλώς διευρύνει το αίσθημα ανασφάλειας των πολιτών της. Από εκεί εισβάλλει το ISIS.

*Η Μιρέλλα Καλοστύπη είναι δημοσιογράφος