Μελέτη για τις ελληνογερμανικές σχέσεις
Η πορεία των ελληνογερμανικών σχέσεων τα τελευταία έξι χρόνια, από τις εθνικές εκλογές του 2009 μέχρι σήμερα, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Παρά το γεγονός ότι η οικονομική συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών εξελίσσεται αρμονικά, η πολιτική διάσταση των διμερών σχέσεων έχει επηρεαστεί από την επώδυνη κρίση που βιώνει η Ελλάδα.
Η μελέτη του Δρος Γιώργου Τζογόπουλου «Οι Ελληνογερμανικές Σχέσεις σε περίοδο Κρίσης: 2009-2015» που δημοσιεύθηκε από το Γαλλικό Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων σε συνεργασία με τα υπουργεία εξωτερικών Γαλλίας και Γερμανίας αποτελεί την πρώτη συστηματική προσπάθεια καταγραφής τους.
Η μελέτη εξηγεί ότι πριν από την έναρξη της κρίσης, Ελλάδα και Γερμανία απολάμβαναν πολύ καλές σχέσεις με εξαίρεση την υπόθεση της παραγγελίας υποβρυχίων τα οποία παρουσίαζαν πρόβλημα ευστάθειας. Στη συνέχεια, όμως, οι σοβαρές οικονομικές δυσκολίες της Ελλάδας οδήγησαν τους πολιτικούς της στην αναζήτηση αποδιοπομπαίων τράγων αντί της αναγνώρισης της σκληρής πραγματικότητας. Έτσι, πολλοί από αυτούς άρχισαν να κατηγορούν τη Γερμανία, παρουσιάζοντάς την ως αιτία της ελληνικής κρίσης. Πολλοί Γερμανοί συνάδελφοί τους απάντησαν με αντίστοιχο τρόπο, θεωρώντας την Ελλάδα υπεύθυνη για τα συστημικά προβλήματα της ευρωζώνης.
Μέσα στο πλαίσιο αυτό, με διάφορα μέσα μαζικής ενημέρωσης σε Ελλάδα και Γερμανία να αναπαράγουν το επικοινωνιακό παιχνίδι των πολιτικών, ο αντιγερμανισμός πήρε τη θέση του αντιαμερικανισμού στην ελληνική κοινωνία ενώ η εικόνα της Ελλάδας στη Γερμανία επιδεινώθηκε δραματικά.
Όπως δείχνει η μελέτη, μετά τις διπλές εθνικές εκλογές του 2012 και για μια περίοδο περίπου 2,5 ετών ως τις πρόωρες εκλογές του 2015, οι ελληνογερμανικές σχέσεις παρουσίασαν μικρή βελτίωση. Βασικός λόγος ήταν η διάθεση της τότε τρικομματικής ελληνικής κυβέρνησης να εφαρμόσει το Μνημόνιο αλλά και η τάση πολλών γερμανικών μέσων μαζικής ενημέρωσης να δουν με πιο θετική ματιά την προσπάθεια της Ελλάδας να πετύχει τους δημοσιονομικούς στόχους της. Σημαντικό ρόλο, επίσης, διαδραμάτισε η πολύ καλή χημεία μεταξύ των δύο υπουργών οικονομικών, του Γιάννη Στουρνάρα και του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, που δημιούργησε στο Βερολίνο την εντύπωση πως η ελληνική πλευρά ήταν αξιόπιστη. Βέβαια, ακόμα και κατά τη διάρκεια της περιόδου βελτίωσης των ελληνογερμανικών σχέσεων δεν έλειψαν αρνητικά δημοσιεύματα και στις δύο χώρες, διατηρώντας πολλές από τις ήδη γνωστές επιφυλάξεις.
Μια επώδυνη περίοδος
Η πιο επώδυνη περίοδος, πάντως, για τις ελληνογερμανικές σχέσεις ήταν - σύμφωνα με τη μελέτη - το πρώτο επτάμηνο του 2015. Η προσπάθεια της νέας ελληνικής κυβέρνησης ΣΥ.ΡΙΖ.Α-ΑΝ.ΕΛ να αλλάξει την Ευρώπη μη τηρώντας τις υποχρεώσεις της σε συνδυασμό με την εκκεντρική παρουσία του υπουργού οικονομικών Γιάνη Βαρουφάκη έβαλαν για πρώτη φορά το Grexit στη δημόσια ρητορική Γερμανών πολιτικών όπως ο Σόιμπλε. Μέχρι να φθάσουμε στη συμφωνία της 12ης Ιουλίου οι αλληλοκατηγορίες Αθήνας και Βερολίνου ήταν συχνές παρά την καλή προσωπική σχέση του Έλληνα πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα με τη Γερμανίδα Καγκελάριο Άγκελα Μέρκελ.
Από τη στιγμή που η ελληνική κυβέρνηση πραγματοποίησε στροφή και υπέγραψε το Μνημόνιο, καταλήγει η μελέτη, παρατηρείται «ύφεση» στις διμερείς σχέσεις αλλά το μέλλον τους θα κριθεί σε μεγάλο βαθμό από δύο θέματα: την παραμονή του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα και την ταυτόχρονη συζήτηση για το χρέος αλλά και τη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης από την ελληνική πλευρά.
*Ο Γιώργος Τζογόπουλος είναι Ερευνητής στο ΕΛΙΑΜΕΠ