Ο νέος διευρυμένος ρόλος του NATO και η «συλλογική άμυνα»

Για λόγους, ίσως, αυτονόητους.

Το άρθρο 5 έχει σαφή δομή και σαφή διατύπωση: «Τα μέρη συμφωνούν ότι μία ένοπλη επίθεση εναντίον ενός ή περισσοτέρων εξ αυτών στην Ευρώπη ή την Βόρεια Αμερική, θα θεωρηθεί ως επίθεση εναντίον όλων….» (“The Parties agree that an armed attack against one or more of them in Europe or North America shall be considered an attack against all…..”).

Πουθενά στο άρθρο 5, ούτε στο όλο κείμενο της Συμφωνίας της Ουάσιγκτον, υπάρχει ο οποιοσδήποτε περιορισμός ότι η «ένοπλη επίθεση» πρέπει να προέρχεται εκτός της περιοχής ευθύνης του ΝΑΤΟ, ώστε το προσβαλλόμενο μέρος να επικαλεσθεί το άρθρο 5. Παραταύτα, σε αυτό ακριβώς το σημείο αρχίζει η διαφοροποίηση των μαξιμαλιστών με τους μινιμαλιστές.

Παλαιότερες δηλώσεις αξιωματούχων του ΝΑΤΟ καθώς και δημοσιοποιημένες εκθέσεις, ελαχιστοποιούν με διακριτικό τρόπο την ενεργοποίηση του άρθρου 5, με διατυπώσεις της μορφής «γίνεται αντιληπτό» (as it is understood), ή ότι «είναι προφανές» (it is obvious), ότι αυτή μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνον όταν μια «ένοπλος επίθεση» (armed attack) προέρχεται εκτός του χώρου ευθύνης του ΝΑΤΟ.

Διαμάχη Η.Β. - Ισπανίας στο Γιβραλτάρ

Τον Απρίλιο 2017 ο Michael Howard, πρώην ηγέτης του Συντηρητικού Κόμματος (2003-2005), αφού επαίνεσε τις στρατιωτικές επιχειρήσεις από την Margaret Thatcher στα Νησιά Falklads, 1982, υπογράμμισε ότι «Είμαι απολύτως βέβαιος ότι ο σημερινός Πρωθυπουργός μας θα έχει να επιδείξει την ίδια αποφασιστικότητα στο πλευρό του λαού του Γιβραλτάρ» (I am absolutely certain that our current Prime Minister would show the same resolve in standing by the people of Gibraltar).

Παράλληλα, ο Υπουργός Άμυνας Michael Fallon δήλωνε ότι «το Ηνωμένο Βασίλειο θα μεταχειριστεί όλους τους τρόπους για να υπερασπισθεί το Γιβραλτάρ» (the UK would go all the way to protect Gibraltar), ενώ ο Υπουργός Εξωτερικών Boris Johnson τόνιζε ότι «Η στήριξη του Η.Β. στο Γιβραλτάρ θα παραμείνει αλύγιστη και ακλόνητη ως βράχος» (UK’s support to Gibraltar will remain implacable and rock-like).

Ούτε ένας Υπουργός των Tories ή Μέλος του Κοινοβουλίου εξέφρασε την όποια παρατήρηση ή άρνηση στις προτάσεις Howard, ούτε αποστασιοποιήθηκε από αυτές.

Την ίδια περίοδο ο πρώην Κυβερνήτης του Βασιλικού Ναυτικού Υπο-Ναύαρχος Chris Parry με δηλώσεις του στην Telegraph σημείωνε ότι «Θα μπορούσαμε να σακατέψουμε την Ισπανία μεσοπρόθεσμα και νομίζω επίσης ότι οι Αμερικανοί πιθανώς θα μας υποστήριζαν» (We could cripple Spain in the medium term and I think the Americans would probably support us too).

Στο πλαίσιο αυτό των «ανοιχτών θυρών για πόλεμο», πολεμικής κατεύθυνσης συνεντεύξεις και δηλώσεις ανταγωνίζονται, όχι μόνο στο Η.Β. αλλά και στην Ισπανία, όπως η αγγλόφωνη έκδοση της ισπανικης διαδικτυακής πύλης VICE Spain, επιβεβαιώνει: « Όχι, η Βρετανία δεν θα κέρδιζε οπωσδήποτε έναν πόλεμο με την Ισπανία» (No, Britain wouldn’t necessarily win a war with Spain).

Πολιτικοί αναλυτές παρατηρούν περαιτέρω ότι «Αν το Η.Β. απαφασίσει να κηρύξει τον πόλεμο στην Ισπανία, το άρθρο 5 του Βορειο-Ατλαντικού Συμφώνου θα δώσει εντολή στο ίδιο το Η.Β. να κηρύξει πόλεμο εναντίον του εαυτού του!», θεωρώντας ότι - πέρα από κάθε χιουμοριστικό ευφυολόγημα - «οι άλλοι Σύτμμαχοι» θα πρέπει να σταθούν στο πλευρό του κράτους που δέχεται την «ένοπλη επίθεση!».

Για να ζυγο-σταθμίσει τις (απ)αιτήσεις της Τερέζα Μέϊ μετά το Brexit, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην διαπραγματευτική της θέση ορίζει ότι «η όποια συμφωνία πραγματοποιηθεί με το Η.Β., δεν θα εφαρμοσθεί στο Γιβραλτάρ, χωρίς την προηγούμενη συγκατάθεση της Ισπανίας».

Αν για το Η.Β. και την Ισπανία, αμφοτέρων μελών ΕΕ και ΝΑΤΟ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να δρα ως «πυροσβέστης», δεν συμβαίνει αυτό και με την Τουρκία, μέλος του ΝΑΤΟ αλλά όχι της ΕΕ!

Αύξηση της έντασης στις σχέσεις της Τουρκίας με Η.Π.Α. στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ

Την περίοδο αυτή οι σχέσεις της Τουρκίας με το ΝΑΤΟ βρίσκονται στο χαμηλότερο σημείο από ποτέ. Ο ίδιος ο Erdogan, άλλωστε, δεν κρύβει την αποστροφή του γενικά προς την «Δύση», συμπεριλαμβανομένων ΝΑΤΟ, ΕΕ, Η.Π.Α., χρησιμοποιώντας δηλώσεις όπως «Η διεθνής συμμαχία υπό την ομπρέλλα των Η.Π.Α., υποστηρίζει τρομοκράτες στη Συρία» ή «Μετά το ένταλμα σύλληψης εναντίον των ανδρών ασφαλείας μου, πρέπει να πω ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν είναι πολιτισμένο κράτος» και άλλες παρεμφερείς.

Το 2006 το βιβλίο-έρευνα των Andrew Kohut και Bruce Stokes “America Against the World - How we are different and why we are disliked”, παρουσίασε την Τουρκία ως χώρα με ένα από τα υψηλότερα ποσοστά αντι-αμερικανισμού, με το 77% του τουρκικού πληθυσμού να έχει αρνητική γνώμη. Το πλέον εντυπωσιακό: Οι συγραφείς παρατηρούν ότι «ένα μεγάλο ποσοστό του τουρκικού λαού πιστεύουν ότι ‘οι Αμερικανοί καλώς σκοτώνονται στο Ιράκ’, και αυτό προέρχεται από ένα Σύμμαχο του ΝΑΤΟ!»

Σύμφωνα με πρόσφατες δημοσκοπήσεις του Pew Research Center, 72% του τουρκικού λαού θεωρούν τις Ηνωμένες Πολιτείες ως «απειλή» για την εθνική τους ασφάλεια, ενώ το ποσοστό αυτό ήταν ακόμα στο 44% το 2013.

Κατά την διάρκεια του περασμένου αιώνα, οι Ηνωμένες Πολιτείες επιδαψίλευσαν την Τουρκία με μία άνευ προηγουμένου πολιτική και στρατιωτική υποστήριξη και έδωσαν σε διεθνές επίπεδο το στίγμα της Φιλίας τους έναντι της Τουρκίας, σε τέτοιο βαθμό, που σε ορισμένες περιπτώσεις διέτρεξαν τον κίνδυνο να «παρεξηγηθούν» από τους Συμμάχους. Η απάντηση της Τουρκίας σε αυτή την «ειδική μεταχείριση» ήταν να «κλείσει» την στρατιωτική βάση του Incirlik, στην πιο κρίσιμη στιγμή των επιχειρήσεων στο Ιράκ, 2003, με κόστος χιλιάδες ζωές Αμερικανών και άλλων Συμμάχων.

Τον Σεπτέμβριο 2017, αξιωματούχος του ΝΑΤΟ υπογράμμιζε ότι «Η Τουρκία δεν ενημέρωσε το ΝΑΤΟ για την αγορά του ρωσικού αντι-πυραυλικού συστήματος S-400» προσθέτοντας ότι «Προβληματίζει ιδιαίτερα από νατοϊκής σκοπιάς το γεγονός ότι αυτός ο Σύμμαχος θέλει να αναπτύξει επιθετικές πυραυλικές ικανότητες. Με αυτό το σύστημα, η Τουρκία θα έχει κατά κάποιο τρόπο πιο προηγμένη στρατιωτική θέση από όλους τους γείτονές τη, αλλά οι S-400 είναι ασύμβατοι με τα άλλα οπλικά συστήματα του ΝΑΤΟ».

Αν οι πύραυλοι τοποθετηθούν πλησίον του Αιγαίου πελάγους, τότε είναι σαφές ότι η εν δυνάμει χρήση τους δεν θα είναι «αμυντική» αλλά «επιθετική», εφόσον η Ελλάδα ουδέποτε απείλησε την εδαφική ακεραιότητα της Τουρκίας.

Τον Ιούλιο 2017, το κρατικό τουρκικό ειδησεογραφικό Anadolu έδωσε στη δημοσιότητα τις τοποθεσίες 10 αμερικανικών στρατιωτικών βάσεων και φυλακίων στη βόρεια Συρία, εντός εμπόλεμης ζώνης, την στιγμή που Η.Π.Α. διεξήγαγαν επιχειρήσεις εναντίον του Ισλαμικού κράτους! Ναι, ένα κράτος μέλος του ΝΑΤΟ να ενεργεί στρατιωτικά εναντίον ενός άλλου κράτους μέλους του ΝΑΤΟ!...

Τον Σεπτέμβριο 2017, η γερμανική αεροπορική δύναμη στη βάση Incirlik, μετεγκατεστάθη σε άλλη αεροπορική βάση στην Ιορδανία (στην περιοχή Al Ashrak, πλησίον των συνόρων με την Συρία), μετά από απόφαση της γερμανικής κυβέρνησης, λόγω της παρατεταμένης άρνησης της τουρκικής κυβέρνησης να μη επιτρέψει σε Μέλη της Γερμανικής Βουλής (Bundestag) να επισκεφθούν τα γερμανικά στρατεύματα!

Τον Νοέμβριο 2017, μετά από γραφειοκρατικό λάθος σε άσκηση του ΝΑΤΟ όπου ο Ερντογάν απεικονίζετο ως «εχθρός», ο Σύμβουλός του Yalcin Topcu λάνσαρε δημοσίως την ιδέα ότι «η Τουρκία πρέπει να αναθεωρήσει την συμμετοχή της στο ΝΑΤΟ».

Υπό το πρίσμα αυτό, ο Joe Cirincione, Πρόεδρος του Ploughshares Fund Washington think tank, υπογράμμισε ότι «Όταν ο μεγαλύτερος Ευρωπαίος σύμμαχός μας δεν μπορεί να επισκεφθεί τις δυνάμεις του στο Incirlik, επιδή δεν του εξασφαλίζεται το δικαίωμα αυτό, θα πρέπει να αναρωτηθούμε ότι αυτό που συμβαίνει στην Γερμανία σήμερα, μπορεί να συμβεί αύριο σε εμάς».

Αποτελεί κοινό μυστικό ότι η Τουρκία είναι μια από τις πέντε χώρες μέλη του ΝΑΤΟ όπου Η.Π.Α. έχουν αποθηκεύσει πυρηνικά όπλα στο έδαφός τους. Ο Hans Kristensen της Federation of American Scientists, δήλωσε ότι Η.Π.Α. διατηρούν περίπου 50 βόμβες πυρηνικής βαρύτητας Β-61 στη βάση Incirlik, η κάθε μία με μέγιστο φορτίο 170 τόνων ή 10 φορές ισχυρότερη από την βόμβα που έπεσε στη Χιροσίμα.

Πολλοί παράγοντες στην K Street και επέκεινα έχουν αρχίσει να σκέφτονται ότι «υπάρχουν πολλοί λόγοι για την απόσυρση των πυρηνικών όπλων από την Τουρκία, προτού κάτι πάει στραβά».

Το πρόβλημα μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Τουρκίας εντοπίζεται μόνο στην «ένταση»;

Πολιτικοί αναλυτές επικρίνουν την στρατιωτική επιχείρηση στο Afrin παρά τις αμερικανικές προειδοποιήσεις. Ακολουθώντας πολιτική εκ διαμέτρου αντίθετη με την πολιτική Η.Π.Α. στη Συρία, η Τουρκία κάνει τα πάντα για να τροφοδοτήσει πολεμικές δηλώσεις όπως αυτή, τον Φεβρουάριο 2018, του Nihat Ali Ozcan, αναλυτή στο Economic Policy Research Foundation της Αγκυρας : «Ο κίνδυνος φιλικών πυρών μεταξύ αμερικανικών και τουρκικών στρατευμάτων δεν μπορεί να αποκλεισθεί εκτός και κάποια πλευρά υπαναχωρήσει» (the risk of a friendly fire between Turkish and U.S. troops can’t be dismissed unless one of the sides back down).

Αν η ανωτέρω δήλωση έρχεται από έναν αναλυτή, περιβεβλημένο «την ακαδημαϊκή και δημοσιογραφική χροιά», η δήλωση του Αναπληρωτή Πρωθυπουργού Bekir Bozdag, «παρά το ότι η κυβέρνησή μου προσπαθεί να αποφύγει την σύγκρουση, οι ΗΠΑ πρέπει να προειδοποιήσουν τους συμμάχους τους στην εμπόλεμη ζώνη να μην αντιμετωπίσουν την Τουρκία!» (Although my government wants to avoid confrontation, U.S. should warn its cooperatives in the field not to face off with Turkey!) αποτελεί την πολιτική επιβεβαίωση μιας εντός-ΝΑΤΟ (intra-NATO) σύγκρουσης κρατών μελών, και μάλιστα σε περίοδο ανάπτυξης των στρατιωτικών συμμαχικών δυνάμεων, γεγονός που ουδέποτε έχει παρατηρηθεί ως τώρα!

Επομένως, είμαστε μάρτυρες μιας κλιμάκωσης απειλών, δράσεων υβριδικού πολέμου ή ακόμα «ένοπλης επίθεσης» από ένα μέλος του ΝΑΤΟ εναντίον ενός άλλου μέλους του ΝΑΤΟ!

Οι τουρκικές απειλές εναντίον της Ελλάδος παρά την Συμμαχία του ΝΑΤΟ

Το πλέον σημαντικό, σε αυτό το πλαίσιο, είναι να γίνει απόλυτα σαφές ότι δεν πρόκειται για κάποια «διαμάχη» μεταξύ κρατών μελών του ΝΑΤΟ, αλλά μια διαρκή τουρκική απειλή, ένα «χρονικό μιας προαναγγελθείσας επίθεσης» (chronicle of an armed attack foretold!)

Τον Σεπτέμβριο 2017, ο Τούρκος Πρωθυπουργός Binali Yildirim εστίασε με έμφαση σε παλαιότερες δηλώσεις του Suleiman Demirel ότι «Τα γκρίζα σημεία στο Αιγαίο συμπεριλαμβάνουν 132 νησιά ή νησίδες, υπό την έννοια ότι δεν έχουν οριοθετηθεί από την Συνθήκη της Λωζάννης» (the grey points in Aegean Sea include 132 islands or islets, in the sense that they have not been delimited by the Lausanne Treaty).

Σε αυτή την βάση, ο Υπουργός Εξωτερικών Melvut Cavusoglu δήλωσε πρόσφατα ότι «Δεν υπάρχει εναλλακτική: Είτε διπλωματικός διάλογος, είτε Διεθνές Δικαστήριο, είτε στρατιωτική επέμβαση, αλλά τα νησιά θα τα πάρουμε» (There is no alternative: Either diplomatic dialogue, either International Court, or military intervention (!), but we shall “take” the islands -(sic).

Παραταύτα, οι δηλώσεις του Προέδρου του CHP και ηγέτη της αξιωματικής αντιπολίτευσης Kemal Kilicdaroglu είναι ακόμα πιο ανησυχητικές: «Το 2019, όταν θα έρθουμε στην εξουσία, «θα πάρω» 18 νησιά από την Ελλάδα! Ακριβώς όπως έπραξε και ο αείμνηστος Ecevit και «πήρε» την Κύπρο» (In 2019, when we shall be in power, I shall “take” 18 islands from Greece! Just as the unforgettable Ecevit “took“ Cyprus).

Ο Εrdogan σε κάθε ευκαιρία υπογραμμίζει ότι «η Συνθήκη της Λωζάνης πρέπει να αλλάξει».

Η Συνθήκη της Λωζάννης ορίζει, μεταξύ άλλων, ότι «Η Τουρκία αναγνωρίζει και αποδέχεται τα σύνορα της Γερμανίας, της Αυστρίας, της Βουλγαρίας, της Ελλάδας, της Ουγγαρίας, της Πολωνίας, της Ρουμανίας, του Σερβο-Κροατο-Σλοβενικού Κράτους και του Κράτους της Τσεχοσλοβακίας….»

Επιβεβαιώνει την «παραίτηση από την Τουρκία όλων των δικαιωμάτων και τίτλων για την Αίγυπτο και το Σουδάν ...» καθώς και ότι «η Τουρκία αναγνωρίζει την οριστική κατάργηση όλων των δικαιωμάτων και προνομίων που απολάμβανε στη Λιβύη ...», και αναγνωρίζει τα δικαιώματα των υπηκόων της Τυνησίας, της Λιβύης και του Μαρόκου που είναι εγκατεστημένοι στην Τουρκία.

Ιδιαίτερα σημαντικό, η Συνθήκη ορίζει ότι «η Τουρκία αναγνωρίζει την προσάρτηση της Κύπρου που διακηρύχθηκε από τη Βρετανική Κυβέρνηση ...». Στην πραγματικότητα, η διατύπωση αυτή δεν αφήνει κανένα ίχνος νομικής και πολιτικής βάσης για μελλοντικά δικαιώματα της Τουρκίας στην Κύπρο.

Κορυφαίοι ακαδημαϊκοί πάνω στο Διεθνές Δίκαιο, συμπεριλαμβανομένων και Τούρκων ακαδημαϊκών, συμπίπτουν πάνω στη διαπίστωση ότι «Μια διεθνής συνθήκη ειρήνης δεν λήγει, εκτός αν προβλέπεται ημερομηνία λήξης ή έχει κηρυχθεί νέος πόλεμος μεταξύ των μερών».

Η ειρωνεία στην αμφισβήτηση της Συνθήκης της Λωζάνης και τις απειλές της σημερινής τουρκικής ηγεσίας είναι ότι ο ιστορικός Έλληνας ηγέτης εκείνης της εποχής Ελευθέριος Βενιζέλος ανέπτυξε μια ειλικρινή φιλία με τον Kemal Ataturk, μετά τα χρόνια που ακολούθησαν την υπογραφή της, σε βαθμό που το 1934 τον πρότεινε «για τη διακεκριμένη τιμή του Βραβείου Νόμπελ Ειρήνης!».

Στη τωρινή συγκυρία η πρόθεση του Εrdogan να δημιουργήσει μια «προκαλούμενη σύγκρουση» στο Αιγαίο αποτελεί «κοινό μυστικό» στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, ιδιαίτερα μετά τις καθημερινές λεκτικές προσβολές και απειλές κατά της Ελλάδος και του ελληνικού λαού, καθώς και τις παραβιάσεις και παραβάσεις των χωρικών υδάτων και του εναέριου χώρου.

Ο Πρέσβυς των ΗΠΑ στην Αθήνα, Geoffrey Pyatt, ήταν ξεκάθαρος: «Φοβάμαι πραγματικά ένα «ατύχημα» ή ένα «ένα θερμό επεισόδιο».

Συλλογική άμυνα και άρθρο 5 της Συνθήκης της Ουάσινγκτον

Όταν λέμε «συλλογική», είναι απαραίτητο να συμπεριλάβουμε την ενεργό συμμετοχή όλων των μελών του ΝΑΤΟ, σε κάθε περίπτωση, σε κάθε φάση; Η πλειονότητα των αναλυτών απαντά αρνητικά. Συμφωνώ μαζί τους. Είναι προφανές ότι οποιαδήποτε άλλη προσέγγιση είναι πρακτικά αδύνατη και αντιπαραγωγική.

Παρόλο που η γραμματική ερμηνεία του άρθρου 5 οδηγεί στο «όλοι για έναν, ένας για όλους», πρέπει να σημειωθεί ότι ακόμη και στην μοναδική περίπτωση που το άρθρο 5 ενεργοποιήθηκε, μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, στο πεδίο των επιχειρήσεων δεν ήταν «όλοι». Το μήνυμα του Αναπληρωτή Υπουργού Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών Richard Armitage στο Συμβούλιο του ΝΑΤΟ ήταν ότι «Δεν ήρθα εδώ για να ζητήσω κάτι», ενώ η ομιλία του Υφυπουργού Άμυνας Paul Wolfowitz ερμηνεύτηκε από πολλούς ως «Θα σας καλέσουμε αν σας χρειαστούμε».

Παραταύτα, η γενική πεποίθηση των Συμμάχων ήταν ότι η γενική αυτή κινητοποίηση «δεν ήταν τίποτα λιγότερο από συλλογική άμυνα».

Στην εποχή μας, το ΝΑΤΟ αντιμετωπίζει κάτι περισσότερο από μία καθαρά και εύκολα προσδιορίσιμη «εξωτερική απειλή», όπως την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου.

Σε αυτή την βάση, πολλοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι ο ρόλος του ΝΑΤΟ είναι πιθανότατα πιο σημαντικός στον 21ο αιώνα από ό,τι στον προηγούμενο, λαμβάνοντας υπόψη ότι τώρα, εκτός από τον συμβατικό πόλεμο, η Συμμαχία ευρίσκεται αντιμέτωπη με πολλαπλές και σύνθετες απειλές όπως τρομοκρατία (εντός ή εκτός περιοχής ευθύνης του ΝΑΤΟ), υβριδικός πόλεμος ή κυβερνο-πόλεμος, απειλές και πολλά άλλα, εντός ή εκτός περιοχής ευθύνης του ΝΑΤΟ.

Το 1974, κατά τη διάρκεια της «επανάστασης των γαρυφάλλων» στην Πορτογαλία, πολλά άρθρα στον Τύπο, εκείνης της εποχής, επικεντρώθηκαν στο «ενδεχόμενο» επέμβασης ΝΑΤΟ ή ΗΠΑ - σε μια χώρα του ΝΑΤΟ - λόγω της γενικής κατάστασης σε πλήρη ένταση.

Το Γιβραλτάρ είναι ένα άλλο ζωντανό παράδειγμα, όπου δύο χώρες του ΝΑΤΟ δεν αποκλείουν πόλεμο μεταξύ τους, παρά όλες τις σχετικές διπλωματικές δηλώσεις που επιδιώκουν μια «πολιτική λύση».

Οι πρόσφατες δηλώσεις Τούρκων αξιωματούχων, όπως ανεφέρθη ανωτέρω, δεν αποκλείουν μια «φιλική αντιπαράθεση» (!) με τον στρατό των Η.Π.Α. στη Συρία, παρά το ότι αμφότερες, Τουρκία και Η.Π.Α., είναι μέλη του ΝΑΤΟ!

Παραταύτα, την πιο εξώφθαλμη περίπτωση αποτελεί η συμπεριφορά ενός κράτους μέλους του ΝΑΤΟ, της Τουρκίας εναντίον ενός άλλου κράτους μέλους του ΝΑΤΟ, της Ελλάδος, συπεριφορά η οποία σχηματοποιείται στο «Πρότασή μου είναι η απειλή» και «Απάντησή μου είναι πόλεμος και επιθετικότητα». Ακόμα κι αν η Ελλάδα αγνοούσε τις δυνατότητες του ΝΑΤΟ για «συλλογική άμυνα» και ακολουθούσε τον ρυθμό της Τουρκίας σε πόλεμο, η ίδια η Συμμαχία θα έπρεπε να τις θέσει σε εφαρμογή, εφόσον είναι προφανές ότι οι δυσλειτουργίες του ΝΑΤΟ θα ήταν καθοριστικές, όχι μόνο για την Ελλάδα ή την Τουρκία, αλλά πρώτα από όλα για την ίδια την Συμμαχία.

Επομένως, σήμερα κανείς δεν θα μπορούσε να κρυφτεί πίσω από το δάχτυλό του, και κανείς δεν θα μπορούσε να προβάλει με πειθώ ότι «για να ενεργοποιηθεί η συλλογική άμυνα, πρέπει η απειλή ή η ένοπλη επίθεση να προέρχεται εκτός της περιοχής ευθύνης του ΝΑΤΟ».

Ούτε σε νομικό, ούτε σε πολιτικό πλαίσιο, με καμμία νομική ερμηνεία, σε κανένα πολιτικό σκεπτικό, μινιμαλιστική προσέγγιση θα μπορούσε «να σταθεί» στις σημερινές συνθήκες.

Ξέρετε κάποιον που βλέπει το σπίτι του να καίγεται και αυτός «δεν κάνει τίποτα» επειδή η φωτιά δεν προέρχεται από έξω αλλά από μέσα;

Όταν οι επιθέσεις στον κυβερνοχώρο ή ο υβριδικός πόλεμος προέρχονται από τρομοκράτες, στοιχεία οργανωμένου εγκλήματος ή μεμονωμένους hackers εντός της περιοχής ευθύνης του ΝΑΤΟ, η Συμμαχία αντιδρά αποτελεσματικά και νόμιμα.

Το ίδιο ισχύει για κάθε τρομοκρατική ενέργεια. Η μηδενική ανοχή στην τρομοκρατία είναι αυτονόητη.

Σε αυτό το πλαίσιο, το ΝΑΤΟ έχει δημιουργήσει Κέντρα Αριστείας (Centers of Excellence) στις Βαλτικές χώρες, ένα για τον κυβερνοχώρο και ένα άλλο για στρατηγικές επικοινωνίες.

Το Διεθνές Δικαστήριο, στην απόφασή του Oil Platforms, 2003, υπογραμμίζε ότι «η συσσώρευση διαδοχικών μικρο-επεισοδίων θα ήταν ισοδύναμη με ένοπλη επίθεση».

Στην ίδια κατεύθυνση, παραθέτω απόσπασμα από πρόσφατη έκθεση του NATO (2016): «Το ζήτημα των επιθέσεων μικρής κλίμακας - είτε σε κυβερνοχώρο, είτε με δολιοφθορά, συνοριακά επεισόδια κλπ. - που δεν θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν «χτυπάει» κατ’ ευθείαν στον πυρήνα του γενικότερου θέματος της αποτροπής και ειδικότερα του τι μπορεί να χαρακτηρισθεί "πρόβλημα κόκκινης γραμμής", για το οποίο υπάρχουν λύσεις». (The question of small-scale aggressions - whether by cyber, sabotage, border incidents, etc - which would not qualify as armed attacks goes to the core of the general question of deterrence and more specifically of what could be called the “red line problem”, for which solutions exist).

Η ίδια έκθεση δίνει επίσης την απάντηση ως προς τη δυνατότητα του ΝΑΤΟ να δράσει για αποτροπή της επιθετικότητας εναντίον μη μελών της Συμμαχίας: Ο Αναπληρωτής Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Alexander Vershbow δήλωσε τον Σεπτέμβριο του 2014 σχετικά με την Ουκρανία: "Δεν βλέπω κόκκινη γραμμή, η οποία, εφόσον διασχίζεται, θα οδηγούσε σε στρατιωτική δέσμευση» (I don’t see any red line that, if crossed, would lead to military engagement). Υπάρχει λοιπόν δυνατότητα «να διαβεί» κάποιος αυτή την κόκκινη γραμμή - χωρίς περαιτέρω «στρατιωτική δέσμευση» μετά από αυτή την «διάβαση».

Πρόσφατες αναλύσεις επικεντρώνονται στην «παγκόσμια εμβέλεια και τον διεθνή ρόλο του ΝΑΤΟ». Αφήνουν στην άκρη, όμως, την εσωτερική συνοχή του ΝΑΤΟ. Το μεγάλο στοίχημα για το ΝΑΤΟ είναι να υπερβεί τις όποιες νομικές ή νομικίστικες θεωρήσεις και, κοιτάζοντας στον καθρέφτη, να απαντήσει ειλικρινά στο ερώτημα: Επιθυμεί πράγματι να τιμήσει τον διεθνή του ρόλο και την διεθνή του εμβάλεια;

Κανείς μέχρι τώρα δεν έχει φτάσει σε τέτοια επιτυχία, χωρίς να έχει κατορθώσει να διευθετήσει πρώτα από όλα τις "εσωτερικές υποθέσεις" του.

* O K. Γάδης είναι πρώην Πρέσβης της Ελλάδος στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη και Πρεσβευτής-Συμβούλος σε Άγκυρα και Ουάσιγκτoν