Ετοιμότητα, εθνική ισχύς και αποτροπή
Η εθνική ισχύς, σύμφωνα με τον καθηγητή (πρώην Πρωθυπουργό της Τουρκίας) Αχμέτ Νταβούτογλου, προσδιορίζεται από τον μαθηματικό τύπο Ι = (ΣΔ+ΔΔ) Χ (ΣΝ Χ ΣΣ Χ ΠΒ) όπου ΣΔ: Σταθερά δεδομένα (Ιστορία, Γεωγραφία, πληθυσμός και πολιτισμός), ΔΔ: Δυναμικά δεδομένα (Οικονομία, Στρατιωτική ισχύς, τεχνολογική ικανότητα), ΣΝ: Στρατηγική Νοοτροπία, ΣΣ: Στρατηγικός Σχεδιασμός και ΠΒ: Πολιτική Βούληση. Προκύπτει πως η Στρατηγική Νοοτροπία, ο Στρατηγικός Σχεδιασμός και η Πολιτική Βούληση λειτουργούν ως πολλαπλασιαστές ισχύος, η οποία διαμορφώνεται από το άθροισμα των σταθερών και δυναμικών δεδομένων. Θεωρούμε πως η Χώρα θα πρέπει να εστιάσει στην αναθεώρηση-αναβάθμιση αυτών των συντελεστών στην προσπάθεια απόκτησης της απαραίτητης αποτρεπτικής ισχύος απέναντι στην τουρκική απειλή.
Δυστυχώς, η σύμμαχος στο ΝΑΤΟ Τουρκία δείχνει καθημερινά το πώς αντιλαμβάνεται τις συμπεριφορές καλής γειτονίας. Λαμβάνει πολύ σοβαρά μόνο το ενδεχόμενο πραγματικής αντίδρασης στις προκλήσεις της. Ιστορικά παραδείγματα υπάρχουν πολλά. Προβαίνει σε προκλήσεις μόνο όταν και όπου δεν αισθάνεται σοβαρή απειλή ανταπόδοσης.
Πρόσφατο παράδειγμα αναφέρουμε την υποχρέωση της Άγκυρας σε αναδίπλωση εν συνεχεία των αυστηρών προειδοποιήσεων του Πρωθυπουργού του Ιράκ για τις επιπτώσεις τυχόν επέμβασής της στη μάχη της Μοσούλης. Παρά το γεγονός ότι εκπροσωπεί ένα κράτος όπου –αν μη τι άλλο– αναπτύσσονται σοβαρές φυγόκεντρες δυνάμεις, οι δηλώσεις του περιείχαν τα στοιχεία της ετοιμότητας, των δυνατοτήτων και της αποφασιστικότητας (πολιτική βούληση).
Στο Τουρκο-Ελληνικό στρατιωτικό-διπλωματικό «παίγνιο» έχουμε δύο παίκτες. Ο ένας παίκτης, η Τουρκία, μόνιμα απειλεί έχοντας μάλιστα κλιμακώσει επιχειρησιακά τις νομικές του αμφισβητήσεις και τις πολιτικές του διεκδικήσεις, παραβιάζοντας καθημερινά το Άρθρο 2 παράγραφος 3 του Χάρτου των Ηνωμένων Εθνών.
Ο άλλος παίκτης, η Ελλάδα, απειλείται. Γνωρίζει ότι το Άρθρο 51 του Χάρτου τής επιτρέπει το φυσικό δικαίωμα της αυτοάμυνας, το οποίο όμως, κατά τη ρητή πρόνοια του Χάρτου, δεν εμποδίζει (δεν επηρεάζει) το Συμβούλιο Ασφαλείας να λάβει τα κατά την κρίση του αναγκαία μέτρα για τη διατήρηση ή αποκατάσταση της διεθνούς ειρήνης και ασφαλείας.
Η αρχή της αναλογίας και της αναλογικότητας, την οποία επικαλείται και εφαρμόζει ο απειλούμενος, η Ελλάδα δηλαδή, δεν μπορεί να ερμηνευθεί ως ικανή συνθήκη ισχύος. Ισχυριζόμαστε, όμως, ότι απορρέει από το διεθνές δίκαιο και επιλέγεται στο πλαίσιο εξασφάλισης της απαιτούμενης «εξωτερικής νομιμοποίησης» της επιλεγόμενης αντίδρασης. Όσο μεγαλύτερη είναι η απειλή της απρόβλεπτης και αποφασιστικής «ανταποδοτικής αποτροπής», τόσο ισχυρότερη είναι η αξιοπιστία ενός αμυντικού σχεδιασμού. Οι προς τούτο αναγκαίες προϋποθέσεις είναι:
- Πρέπει να ανταποκρίνεται στις πραγματικές και όχι εικαζόμενες επιχειρησιακές δυνατότητες. Δηλαδή χρειάζεται να κυριαρχεί η «αίσθηση του μέτρου».
- Θεμέλιό του όμως δεν μπορεί να είναι μόνο ο στρατιωτικός βραχίονας.
- Απαιτείται η εθνική συνεννόηση, η γνώση και η συνέχεια. Κυρίως, όμως, η αντιστοιχία πολιτικής αποφασιστικότητας, σωφροσύνης και αυτοπεποίθησης με την στρατιωτική ισχύ. Με άλλα λόγια, ο στρατιωτικός βραχίονας πρέπει να αντανακλά και να αντικατοπτρίζει την ύπαρξη ισχυρής πολιτικής βούλησης. Ορθότερα, η πολιτική βούληση πρέπει να προϋπάρχει. Να είναι δεδομένη.
Η αλλαγή στάσης σε ό,τι αφορά στην απαραίτητη επίδειξη πολιτικής βούλησης υποστήριξης των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων με αποφασιστικότητα και σύνεση προϋποθέτει:
A. Ένα συντονισμένο σχέδιο εθνικής (της Βουλής των Ελλήνων συμπεριλαμβανομένης) και όχι μόνο κυβερνητικής δράσης, με στόχο την ανάδειξη της τουρκικής επιθετικότητας σε όλους τους διεθνείς οργανισμούς. Επίσης, την ταυτόχρονη ενημέρωσή τους πως η Χώρα μας έχει τη βούληση και τη δυνατότητα να υπερασπιστεί με αποφασιστικότητα τα κυριαρχικά της δικαιώματα. Η δράση αυτή, πέρα των άλλων, θα δώσει και θα κατοχυρώσει το μήνυμα προς κάθε κατεύθυνση πως η Ελλάδα προετοιμάζει το έδαφος για την εξασφάλιση και της εξωτερικής νομιμοποίησης για ενέργειες υποστήριξης των εθνικών της συμφερόντων. Ως ύστατο μέσο, αν και εφόσον απαιτηθεί. Με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Β. Ταυτόχρονα όμως με την «εξωτερική νομιμοποίηση» πρέπει να εξασφαλιστεί και η αντίστοιχη εσωτερική που σημαίνει αποδοχή και εξασφάλιση υποστήριξης, εν μέσω της βαθιάς οικονομικής και αξιακής κρίσης, από τον λαό. Η προσπάθεια αυτή δεν γίνεται μέσω της προβολής της εικόνας της «στολής παραλλαγής». Γίνεται με τη δημιουργία πολιτικών προτύπων. Η «εξοικείωσή» μας, εδώ και δεκαετίες, με τις καθημερινές τουρκικές προκλήσεις στο Αιγαίο έχει δημιουργήσει μια αντίληψη πως δεν πρόκειται να υπάρξει το «επόμενο βήμα». Επιπλέον, η καθημερινή, με δυσμενέστερους και επαχθείς όρους, απορρόφησή μας στη μάχη για την καθημερινότητα έχει επίσης αντίρροπες και ανασταλτικές επιπτώσεις σε αυτό που αποκαλείται «ψυχολογία της ετοιμότητας».
Γ. Η οικονομική κρίση δεν μπορεί να αποτελέσει άλλοθι για ολιγωρίες και παραλείψεις, σε ό,τι αφορά στην εξασφάλιση της απαιτούμενης εθνικής ισχύος για την υποστήριξη των συμφερόντων μας. Αυτό είναι δική μας δουλειά και όχι των εταίρων και συμμάχων μας. Απαιτεί εθνική συνεννόηση και συμφωνία, με τη σοβαρότητα που επιβάλλουν οι καταστάσεις, μακριά από κομματικές και πολιτικές σκοπιμότητες.
*O Αλέξανδρος Π. Μαλλιάς είναι πρέσβης επί τιμή