Οι ανεμόμυλοι που τους λέγανε Σκόπια...

Τα οικονομικά ζητήματα που αντιμετωπίζει η χώρα δεν οδήγησαν σε αντίστοιχη κινητοποίηση, ακόμη και στο ζενίθ της κρίσης.

Και δεν τελειώσαμε εδώ. Επέρχεται το συλλαλητήριο της Αθήνας στις 4 Φεβρουαρίου.

Το πιο ενδιαφέρον όμως δεν είναι το μέγεθος και ο παλμός αυτής της συγκέντρωσης, αλλά οι τοποθετήσεις των πολιτικών και άλλων θεσμών και παραγόντων. Αυτές οι τοποθετήσεις θα αποτελέσουν το πρώτο μέρος αυτού του άρθρου. Στο δεύτερο μέρος θα επιχειρήσω να τοποθετηθώ στο θέμα της ονομασίας αλλά και των σχέσεων με την γείτονα χώρα που έχει πρωτεύουσα τα Σκόπια.

Ανοίγω το πρώτο μέρος με τον ΣΥΡΙΖΑ, που κράτησε σταθερά την γραμμή της αποστασιοποίησης και της αποκήρυξης. Ο ΣΥΡΙΖΑ θεωρεί ότι η εκδήλωση οργανώθηκε από ακροδεξιά στοιχεία, παρόλο ότι σε αυτήν συμμετείχαν και πολίτες άλλων πολιτικών πεποιθήσεων.

Τρία επεισόδια που έγιναν στο περιθώριο της συγκέντρωσης της Θεσσαλονίκης προσδίδουν ουσία στην τοποθέτηση του ΣΥΡΙΖΑ. Άγνωστοι έγραψαν με σπρέϋ «ΧΡΥΗ ΑΥΓΗ» στο Μνημείο Ολοκαυτώματος των Εβραίων. Άλλοι άγνωστοι επιτέθηκαν στον βουλευτή κ. Ζουράρι που φυγαδεύτηκε και αποφεύχθηκαν τα χειρότερα. Ακόμη άλλοι άγνωστοι πυρπόλησαν ιστορικό κτίριο στο κέντρο της πόλης στο οποίο φιλοξενούνταν άστεγοι της πόλης. Με δύο λόγια, τέτοιες εκδηλώσεις είναι η χαρά του «ακροδεξιού». Κάτι τέτοιο δεν αμφισβητείται πλέον από κανένα. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι όλοι οι μετέχοντες της εκδήλωσης είναι «ακροδεξιοί».

Όσον αφορά τις επιπτώσεις της εκδήλωσης, η κυβέρνηση διαμηνύει ότι η εξωτερική πολιτική δεν επηρεάζεται από συλλαλητήρια.

Οι συγκυβερνήτες της χώρας Ανεξάρτητοι Έλληνες (ΑΝΕΛ) βρίσκονται στην αντίθετη πλευρά του φάσματος. Ο βουλευτής των ΑΝΕΛ κ. Κατσίκης δήλωσε λίγο πριν την συγκέντρωση της Θεσσαλονίκης ότι οι βουλευτές των ΑΝΕΛ θα πάνε για να πούνε με βροντερή φωνή ότι η Μακεδονία είναι Ελληνική.

Όμως ο υπουργός Εσωτερικών κ. Σκουρλέτης συμβουλεύει τους ΑΝΕΛ να είναι περισσότερο προσεκτικοί, αφού σε τόσο κρίσιμα θέματα μπορεί να αναπτυχθεί μια δυναμική που θα υπονομεύσει την εθνική προσπάθεια.

Η Νέα Δημοκρατία (ΝΔ) έκανε στροφή 180 μοιρών και δια στόματος του Προέδρου της κ. Μητσοτάκη «σέβεται και συμμερίζεται την ευαισθησία της κοινωνίας για το θέμα των Σκοπίων.» Βουλευτές της αξιωματικής αντιπολίτευσης λίγο ως πολύ μας είπαν ότι η μεν σάρκα τους ήταν απούσα αλλά η σκέψη τους ήταν εκεί. Ο βουλευτής κ. Γκιουλέκας όμως μετείχε στην εκδήλωση και δήλωσε ότι η ΝΔ δεν είναι κόμμα στρατιωτών. Η εκπρόσωπος τύπου της ΝΔ κ. Σπυράκη δήλωσε ότι η ΝΔ ακούει την ευαισθησία των πολιτών.

Ο Πρόεδρος της Ένωσης Κεντρώων κ. Λεβέντης έχει εξισώσει την χρήση της λέξης «Μακεδονία» στο όνομα της γειτονικής χώρας με προδοσία. Και επιχαίρει που «500,000 πολίτες» έχουν την ίδια άποψη. Τον κ. Λεβέντη συντροφεύει ο υπεύθυνος Τοπικής Αυτοδιοίκησης της ΟΝΝΕΔ κ. Τρούπος που σε σχόλιο του στο τουϊτερ έγραψε ότι κρεμάλες για τους εθνοπροδότες είναι έτοιμες στο Σύνταγμα και περιμένουν. Κατόπιν τούτου, ο πρόεδρος της ΟΝΝΕΔ κ. Δέρβος παρέπεμψε τον κ. Τρούπο στο πειθαρχικό συμβούλιο της οργάνωσης.

Ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης κ. Μπουτάρης δήλωσε ότι η αντίληψη πως η Μακεδονία είναι μόνο ελληνική και τίποτε άλλο, είναι κακή. Ο κ. Μπουτάρης αποτέλεσε στόχο του κ. Φράγκου, ομιλητή στην συγκέντρωση της Θεσσαλονίκης, που τον αποκάλεσε αντιπρόσωπο του Τζορτζ Σόρος.

Ο κ. Φράγκος, πρώην αρχηγός ΓΕΣ ακούγεται ότι θα ηγηθεί νέου πολιτικού σχήματος που θα βρίσκεται στην δεξιά πλευρά της ΝΔ. Το νέο κόμμα θα στηρίζεται στους τέσσερις πυλώνες: πατρίδα, θρησκεία, ένοπλες δυνάμεις, και οικογένεια. Ίσως η ανησυχία για ένα τέτοιο ενδεχόμενο οδήγησε τη ΝΔ σε αλλαγή πορείας στο θέμα της συγκέντρωσης. Στο σημείο αυτό θα ήθελα να σημειώσω ότι από τα ηχητικά αποσπάσματα που άκουσα με την ομιλία του κ. Φράγκου, το πλήθος ακουγόταν όπως ακριβώς στα ποδοσφαιρικά γήπεδα, και ως προς τον παλμό και ως προς το περιεχόμενο.

Η Ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ κ. Καϊλή παρέστη στην συγκέντρωση, παρόλο ότι η επικεφαλής του Κινήματος Αλλαγής κ. Γεννηματά αποδοκίμασε τις έξαλλες φωνές που έρχονται από το σκοτεινό παρελθόν και είναι υπέρ της επίλυσης του ζητήματος με μια σύνθετη ονομασία. Είναι αξιοσημείωτο ότι η κ. Γεννηματά εκτιμά ότι η μη λύση ίσως ευνοεί τα Σκόπια, αλλά όχι την Ελλάδα.

Το ΚΚΕ θεωρεί ότι η συγκέντρωση της Θεσσαλονίκης έγινε κάτω από την ομπρέλα της αμερικανονατοϊκής πολιτικής και παρουσίας στα Βαλκάνια και κατηγορεί την Κυβέρνηση για υποκρισία, αφού στην συγκέντρωση μετείχε ο κυβερνητικός εταίρος του ΣΥΡΙΖΑ, οι ΑΝΕΛ.

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι ο πολιτικός κόσμος της χώρας είναι διχασμένος. Από τη μια είναι οι δυνάμεις που πιστεύουν ότι πρέπει να βρεθεί μια λύση και από την άλλη εκείνοι που ουσιαστικά δεν θέλουν λύση. Ο διχασμός δεν είναι κάτι καινούργιο στην πολιτική ζωή της χώρας, αλλά είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό το ότι σε αυτή την συγκυρία αναπτύσσεται αυτή η δυναμική.

Περνάω τώρα στο δεύτερο μέρος του άρθρου, στο οποίο θα επιχειρήσω να διατυπώσω την άποψη μου.

Η γειτονική χώρα με πρωτεύουσα τα Σκόπια είναι μια μικρή και σε έκταση και σε πληθυσμό χώρα, χωρίς φυσικούς πόρους, και με δοκιμαζόμενη οικονομία. Από την ανακήρυξη της σαν ανεξάρτητη χώρα έχει την υποστήριξη των ΗΠΑ, αλλά και άλλων χωρών, όπως ο Καναδάς.

Στην χώρα υπάρχει μεγάλη αλβανική μειονότητα, οι δε δυτικές περιοχές της χώρας που συνορεύουν με την Αλβανία είναι σχεδόν όλες αλβανόφωνες. Το 2001 σημειώθηκε εμφύλια σύρραξη ανάμεσα στους Σλάβους και τους Αλβανούς κατοίκους της χώρας, που ευτυχώς δεν κράτησε πολύ ούτε και είχε πολλά θύματα. Οι ντόπιοι Αλβανοί συνεργάστηκαν τότε με τον Απελευθερωτικό Στρατό του Κοσυφοπεδίου UCK, που βρίσκεται στα βορειοδυτικά. Στα βορειοανατολικά η χώρα συνορεύει με την Σερβία, στα ανατολικά με την Βουλγαρία και στα νότια με την Ελλάδα.

Η ένταση ανάμεσα στους Σλάβους και τους Αλβανούς δεν έχει υποχωρήσει. Είναι ενδεικτικό ότι τον Μάρτιο του 2017 ο Αλβανός Πρωθυπουργός Έντι Ράμα απείλησε με πολεμική σύρραξη αν δεν σχηματιζότανε τότε κυβέρνηση στα Σκόπια με τη συμμετοχή των Αλβανών της χώρας.

Η συμπεριφορά των Σκοπιανών και η διαπραγματευτική τους στάση θα πρέπει να ιδωθούν μέσα στο πλαίσιο της κατάστασης που έχει διαμορφωθεί τόσο με την Αλβανία και τους εντόπιους Αλβανούς, όσο και με το Κόσοβο. Η εκτίμηση μου είναι ότι οι Σλάβοι των Σκοπίων θα ευρίσκονται σε διαρκή απειλή από τον αλβανικό εθνικισμό έως ότου ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, οπότε και θα έχουν εγγυημένη την υποστήριξη των νατοϊκών δυνάμεων σε περίπτωση συρράξεως με τα αλβανικά στοιχεία. Αυτό είναι το δεδομένο που κινεί σήμερα τις διαδικασίες για την επίλυση του ζητήματος του ονόματος προκειμένου η Ελλάδα να συμφωνήσει με την ένταξη των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ.

Γενικότερα, ο αλβανικός εθνικισμός στα Βαλκάνια είναι παράγοντας αποσταθεροποίησης και δημιουργίας έντασης που μπορεί να οδηγήσει σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις. Υπενθυμίζω ότι η Ελλάδα είναι ακόμη σε εμπόλεμη κατάσταση με την Αλβανία από το 1939 και ότι τα Τίρανα είναι η αιχμή της διαρκούς προσπάθειας της Άγκυρας να διεισδύσει στα Βαλκάνια.

Οι απόψεις ότι οι ΗΠΑ υποστηρίζουν και ενισχύουν τον αλβανικό εθνικισμό και μεγαλοϊδεατισμό είναι στην καλύτερη περίπτωση απλοϊκές και προέρχονται κυρίως από την δυναμική που διαμορφώνεται στο Κόσοβο.

Η εξισορρόπηση των σχέσεων γίνεται ακόμη πιο δύσκολη από την διακαή επιθυμία του Βλαδίμηρου Πούτιν να αποκτήσει διαρκή επιρροή στα Βαλκάνια διαμέσου της Σερβίας. Πρόσφατα (Δεκέμβριος 2017) ο κ. Πούτιν εκδήλωσε το ενδιαφέρον του να υποστηρίξει την Σερβία στις διαπραγματεύσεις της με την Πρίστινα για τους Σέρβους στο Κόσοβο.

Αν ισχύουν τα παραπάνω, αλλάζει εντελώς η εικόνα της περιοχής αλλά και της δυναμικής των σχέσεων Ελλάδος με τα Σκόπια.

Το πρώτο βασικό στοιχείο είναι ότι τα Σκόπια δεν έχουν ούτε τις οικονομικές ούτε τις στρατιωτικές δυνάμεις για να αποτελέσουν απειλή για την Ελλάδα. Οι κύριοι σύμμαχοι τους στην περιοχή είναι οι ΗΠΑ, που προσπαθούν να θωρακίσουν την χώρα αυτή απέναντι στις αλβανικές επεκτατικές επιβουλές όσο και την απρόβλεπτη σερβική πολιτική που φαίνεται να ερωτοτροπεί με την Ρωσία. Η Ελλάδα σίγουρα δεν έχει να φοβηθεί κάτι περισσότερο από τα Σκόπια σε σχέση με τους άλλους γείτονες. Οι αστείες αιτιάσεις των Σλάβων γειτόνων – οι Αλβανοί των Σκοπίων δεν ισχυρίσθηκαν ποτέ ότι είναι απόγονοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου – το παραλήρημα με τα κακόγουστα αγάλματα και τα άρθρα στο σύνταγμα τους δε είναι παρά απόπειρες να ντύσουν με ένα κάποιο εθνικιστικό ένδυμα το σώμα των Σλάβων κατοίκων για να μην τους πάρει η κάτω βόλτα.

Το δεύτερο στοιχείο είναι ότι το δίδυμο Αλβανία Τουρκία λειτουργεί αποσταθεροποιητικά και ενισχύει τις τοπικές εντάσεις, ενώ είναι εκτός ελέγχου από τις ΗΠΑ. Αυτό είναι ένα μάθημα που οι ΗΠΑ το έχουν μάθει με τον σκληρό τρόπο σε άλλες χώρες και πολεμικά θέατρα, και φαίνεται ότι πλέον το έχουν αφομοιώσει. Η αυταπάτη ότι ελέγχουν στρατιωτικά και πολιτικά μια περιοχή, μία χώρα, έχει οδηγήσει τις ΗΠΑ σε ταπεινωτικά και πολυέξοδα σφάλματα. Ήδη από το Νοέμβριο 2017 είναι έτοιμο να λειτουργήσει το δικαστήριο εγκλημάτων πολέμου που εκτέλεσαν οι Αλβανοί εναντίον των Σέρβων στον πόλεμο του Κοσόβου 1998-1999.

Όπως πολύ σωστά ανέφερε ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης κ. Μπουτάρης, η Μακεδονία δεν είναι μόνο ελληνική. Από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου πέρασαν και έμειναν πολλά φύλλα από την εδαφική περιοχή, όπως εξάλλου και από όλα τα Βαλκάνια. Όσοι ζητούν να μην περιλαμβάνει την λέξη «Μακεδονία» το όνομα του κράτους των Σκοπίων ουσιαστικά οδηγούν οιαδήποτε σχετική διαπραγμάτευση σε αδιέξοδο.

Η εξέλιξη των Ελληνοτουρκικών σχέσεων τα τελευταία 200 χρόνια αποδεικνύει ότι η μοναδική εγγύηση για την ακεραιότητα και την ασφάλεια των συνόρων της Ελλάδας είναι η επιτυχής διαχείριση των διεθνών σχέσεων ώστε να αξιοποιούνται στο μέγιστο τα πλεονεκτήματα και οι ευκαιρίες που προσφέρονται στη χώρα, ενώ ελαχιστοποιούνται οι αδυναμίες και περιορίζονται οι απειλές. Καμία χώρα σήμερα δεν μπορεί να πορευτεί μόνη της στον κόσμο.

Η πρόσφατη βελτίωση των διεθνών σχέσεων της χώρας μας με επίκεντρο την αξιοποίηση της γεωπολιτικής της θέσης θεμελιώνει την παραπάνω αιτίαση.

Η φοβική και ανεδαφική στάση μεγάλης μερίδας της ελληνικής κοινής γνώμης στο θέμα των Σκοπίων αναδεικνύει εκτός των άλλων και την έλλειψη ενημέρωσης και κατανόησης της σύγχρονης δυναμικής των σχέσεων στα Βαλκάνια. Η άγνοια και ο σκοταδισμός οδηγούν μεγάλη μερίδα του λαού σε επιθέσεις εναντίον φανταστικών ανύπαρκτων εχθρών. Οι ευθύνες των εκάστοτε πολιτικών κομμάτων εξουσίας στη διαμόρφωση αυτής της κατάστασης είναι τεράστιες. Αντί να τιθασεύσουν και περιορίσουν αυτές τις απομονωτικές και αυτοκαταστροφικές τάσεις, τις υιοθετούν και υποκύπτουν τελικά σε αυτές.

Η Νέα Δημοκρατία έντρομη βλέπει το ενδεχόμενο να χάσει μεγάλο κομμάτι της εκλογικής της βάσης από το νέο κόμμα του κ. Φράγκου ή κάποιου άλλου ή κάποιου υπάρχοντος, και ανακρούει πρύμναν. Για δεύτερη φορά μετά το 1992 η Νέα Δημοκρατία αποτυγχάνει να αντιμετωπίσει το Σκοπιανό με ηγετικό πολιτικό τρόπο, και το αντιμετωπίζει μικροκομματικά. Ο κ. Μητσοτάκης είναι εν προκειμένω ανεπαρκής και χάνει τη μοναδική ευκαιρία που του δίδεται να διορθώσει το λάθος του πατέρα του. Βαδίζει πλέον σε ένα δρόμο που είναι επικίνδυνος και για το κόμμα του αλλά και για την Ελλάδα.

Ο δρόμος είναι επικίνδυνος για τη ΝΔ επειδή την κάνει έρμαιο ακραίων ευκαιριακών στοιχείων μέσα και έξω από το κόμμα, ενώ είναι επικίνδυνος για την Ελλάδα επειδή της στερεί την ευκαιρία για τη διευθέτηση του Σκοπιανού που με τρόπο και χρόνο που βοηθά τη σταθεροποίηση στα Βαλκάνια και ενισχύει την εικόνα της Ελλάδας σαν μιας αξιόπιστης και ειρηνικής χώρας σε μια ευαίσθητη περιοχή.

Είναι αναπόφευκτο ότι αυτή η ευκαιριακή προσέγγιση της ΝΔ θα επηρεάσει και τον ΣΥΡΙΖΑ, που βλέπει πλέον ότι με το Σκοπιανό κινδυνεύει να χάσει την εξουσία, κάτι που δεν είναι διατεθειμένος να κάνει. Οι υπεραισιόδοξες αρχικές δηλώσεις του Υπουργού Εξωτερικών κ. Κοτζιά αποδεικνύονται εκτός τόπου και χρόνου. Ο ΣΥΡΙΖΑ τώρα περνάει σε μια φάση επανεξέτασης των θέσεων και ελαχιστοποίησης των πιθανών απωλειών του.

Το πιο πιθανό είναι ότι δεν θα προωθήσει μια εφικτή συμφωνία, προκειμένου να μην κατηγορηθεί για μειοδοσία και χάσει ψήφους, και οι συνομιλίες θα καταστούν άγονες.

Μια τέτοια εξέλιξη θα είναι αρνητική για την Ελλάδα. Επειδή οι ακρότητες, οι φανατισμοί, όχι μόνο δεν πρόκειται να επιλύσουν το Σκοπιανό, αλλά αντίθετα, θα λειτουργήσουν εναντίον μας στο διεθνή χώρο.

Πάνω που η Ελλάδα πήγαινε να αξιοποιήσει την γεωπολιτική της θέση και να σταθεροποιήσει τις καλές σχέσεις της στη διεθνή κοινότητα, οδηγείται πάλι προς την απομόνωση και τον χλευασμό. Πρόκειται για αυτοκαταστροφή που προκαλείται από το τρομολαγνικό πλήθος που επιμένει να κυνηγά ανεμόμυλους.

Ελπίζω την τελευταία, έστω, στιγμή να μπορέσουν να βρουν κάποιοι κάπου την δύναμη και να αναστρέψουν αυτή την εξέλιξη. Αλλά δεν βλέπω ποιοι θα μπορούσε να είναι αυτοί και πως θα το καταφέρουν.

*Ο Νίκος Μορόπουλος είναι Σύμβουλος Εταιρικών Μετασχηματισμών (MSc)