Ελλάδα: Δεν υπάρχουν θέσεις φιλοξενίας για τα θύματα βασανιστηρίων

Τα παραπάνω διαπιστώθηκαν κατά τη διάρκεια εκδήλωσης που διοργάνωσαν , το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, το Κέντρο Ημέρας «Βαβέλ» και οι «Γιατροί Χωρίς Σύνορα», με την ευκαιρία της σημερινής Παγκόσμιας Ημέρας Υποστήριξης Θυμάτων Βασανιστηρίων. Οι τρεις οργανώσεις πραγματοποιούν εξάλλου από το 2014 ένα πρόγραμμα αποκατάστασης θυμάτων βασανιστηρίων στην Αθήνα.

«Το μεγάλο ζήτημα που αντιμετωπίζουμε με τα θύματα βασανιστηρίων είναι η στέγαση», εξήγησε η κοινωνική λειτουργός των «Γιατρών Χωρίς Σύνορα», Μαρία-Αγγελική Ψυρράκη. Το πρόβλημα αυτό αντιμετωπίζουν κατά κύριο λόγο οι άνδρες χωρίς οικογένεια, «οι οποίοι έχουν τις λιγότερες πιθανότητες να εξασφαλίσουν στέγη» και οι αναγνωρισμένοι πρόσφυγες, «των οποίων οι επιλογές στέγασης είναι πρακτικά ανύπαρκτες», όπως παρατήρησε η ίδια, καθώς οι δομές φιλοξενίας αφορούν κατά κύριο λόγο τους αιτούντες άσυλο. «Το ζήτημα είναι ότι οι υπάρχουσες δομές φιλοξενίας δεν επαρκούν. Η ευαλωτότητά τους αναγνωρίζεται, αλλά αν δεν υπάρχει κρεβάτι, δεν μπορεί να γίνει κάτι γι' αυτούς», συμπλήρωσε.

Η έλλειψη στέγης προκαλεί στον ήδη επιβαρυμένο ψυχισμό των θυμάτων βασανιστηρίων «ανασφάλεια, φόβο, δυσκολία ένταξης και αποκατάστασης, αλλά και συνθήκη επανατραυματισμού τους», σημείωσε η κοινωνική λειτουργός.

Οι μεγαλύτερες προκλήσεις για τους θεραπευτές των θυμάτων βασανιστηρίων, είναι το συνεχιζόμενο τραύμα, οι συχνές μετακινήσεις του πληθυσμού, η τραυματική διαδικασία ασύλου και η απουσία υποστηρικτικών μηχανισμών», επισήμανε από την πλευρά του ο συντονιστής του προγράμματος αποκατάστασης θυμάτων βασανιστηρίων από την πλευρά των «Γιατρών Χωρίς Σύνορα», Μανώλης Κοκκινιώτης.

Ο επικεφαλής του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες, Σπύρος Κουλοχέρης, περιέγραψε τη δυσκολία που έχουν τα θύματα βασανιστηρίων να μιλήσουν για τα όσα τους συνέβησαν. «Έχουμε ανθρώπους τόσο ευάλωτους, που δεν κατορθώσαμε να τους πείσουμε να περιγράψουν τα βασανιστήρια που υπέστησαν. Υπάρχουν άνθρωποι που δεν θέλουν να τους πλησιάσουμε, δεν θέλουν να ανοιχτούν - και αυτές είναι οι πιο δύσκολες περιπτώσεις», ανέφερε.

Ωστόσο αυτό, δημιουργεί δυσχέρειες στη διαδικασία εξέτασης του αιτήματος ασύλου τους. Όπως επισήμανε ο κ. Κουλοχέρης, «βλέπουμε δυστυχώς μια διεκπεραιωτική διαδικασία, όπου αυτοί που είναι έτοιμοι να πουν την ιστορία τους είναι οι δυνατοί, οι άνθρωποι που έχουν το σθένος και τη δύναμη να εκφράσουν αυτά που πέρασαν και τελικά αυτοί που αναγνωρίζονται πρόσφυγες. Γι' αυτούς που χρειάζονται περισσότερο χρόνο, χρειάζονται συνθήκες τέτοιες που να τους επιτρέψουν να ανοιχτούν, γι' αυτούς η διαδικασία είναι αδυσώπητη».

Την ίδια ώρα «το σύνολο των νεοαφιχθέντων υποχρεώνεται σε διοικητική κράτηση τουλάχιστον 25 ημερών, όπου σε αυτή τη διαδικασία αποφασίζεται αν είναι τόσο ευάλωτοι για να επιστρέψουν στην Τουρκία, ή αν η Τουρκία είναι ασφαλής χώρα γι' αυτούς», είπε ο κ. Κουλοχέρης. Ο ίδιος περιέγραψε περίπτωση όπου «μια ψυχολόγος του EASO αποφάσισε σε 25 λεπτά για το αν ένα θύμα βασανιστηρίων μπορεί να επιστρέψει στην Τουρκία». Υπενθύμισε εξάλλου ότι «οι άνθρωποι αυτοί θα πρέπει να παραμείνουν ως την ολοκλήρωση της διαδικασίας εγκλωβισμένοι στα νησιά».

Ο ίδιος ζήτησε «να πειστούν οι αρχές που αποφασίζουν για την ευαλωτότητα και για το αν είναι κάποιος πρόσφυγας ή όχι, να επικοινωνούν μαζί μας πιο συχνά, και να μας ακούνε όταν λέμε ότι μια υπόθεση πρέπει να περάσει πιο γρήγορα ή πιο αργά, ή όταν ζητάμε να απαλειφθεί η συνέντευξη γιατί ο αιτών δεν είναι σε θέση να περιγράψει τα βιώματά του και βέβαια να μην εμμένουν σε πιστοποιητικά και βεβαιώσεις».

Εξάλλου, οι «Γιατροί Χωρίς Σύνορα» καταγγέλλουν σε δελτίο Τύπου που εξέδωσαν σήμερα με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα, ότι «πολλά θύματα βασανιστηρίων, μερικά από τα οποία έχουν προσδιοριστεί ως ευάλωτα άτομα και άλλα όχι, εξακολουθούν να είναι εγκλωβισμένα στα νησιά, μακριά από την επαρκή ιατρική φροντίδα που πρέπει να λάβουν στην Αθήνα. Όσοι από αυτούς έχουν μετακινηθεί στην ηπειρωτική χώρα χωρίς άδεια, βρίσκονται επίσης σε τέλμα, χωρίς να μπορούν να προχωρήσουν με την αίτηση ασύλου τους. Το αδιαφανές σύστημα ασύλου και τα πολλά εμπόδια στην πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες στην Αθήνα και σε όλη τη χώρα, έχουν αυξήσει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν».

Πρόγραμμα αποκατάστασης

Από το 2014 μέχρι σήμερα, 430 άνθρωποι από 44 χώρες έλαβαν φροντίδα στο πλαίσιο του προγράμματος αποκατάστασης θυμάτων βασανιστηρίων που υλοποιούν οι τρεις οργανώσεις. Πρόκειται για μια εξειδικευμένη κλινική στην περιοχή της Κυψέλης, που υιοθετεί μια ολιστική προσέγγιση όσον αφορά στην αποκατάσταση των θυμάτων βασανιστηρίων, προσφέροντας ιατρική φροντίδα, φυσικοθεραπεία, φροντίδα ψυχικής υγείας, υπηρεσίες κοινωνικής στήριξης και πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου.

Ένας από αυτούς είναι ο Καλίλ, ο οποίος συνελήφθη και φυλακίστηκε από τον συριακό στρατό ενώ ταξίδευε από τον Λίβανο στη Δαμασκό, ενώ δεν είχε προβλήματα με το καθεστώς ή την αντιπολίτευση. «Είναι αδύνατον να περιγράψω τα βασανιστήρια. Όσο κι αν προσπαθήσω, ποτέ δεν θα μπορέσετε να καταλάβετε ακριβώς», περιγράφει. Ηλεκτροσόκ, χτυπήματα με μαστίγιο, είναι μερικά μόνο από τα βασανιστήρια που του άφησαν σοβαρά τραύματα στο σώμα, μεταξύ των οποίων ακρωτηριασμό στα δύο δάχτυλα του ποδιού. Μετά από έναν χρόνο και οκτώ μήνες αποφυλακίστηκε. Οι Αρχές του είπαν ότι είχε το ίδιο όνομα με κάποιον άλλο που αναζητούσαν.

Οι κύριες χώρες προέλευσης των θυμάτων είναι η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό (21%), το Ιράν (10%), η Συρία (9%), το Αφγανιστάν (6%), το Σουδάν (5%), η Γουινέα (5%), η Νιγηρία (4%) και το Καμερούν (4%).

Η λίστα των βασανιστηρίων είναι μακρά: τραυματισμοί στο κεφάλι, απειλές, εξευτελισμός, ηλεκτροσόκ, καψίματα, έκθεση σε ακραίες θερμοκρασίες, εικονικός πνιγμός. Επίσης, το 25% των θυμάτων δήλωσε ότι έχει υποστεί και σεξουαλική βία, όπως βιασμό, φυσική και λεκτική σεξουαλική παρενόχληση, σεξουαλική εκμετάλλευση, καταναγκαστικό γάμο και καταναγκαστική εγκυμοσύνη.

Τα βασανιστήρια άφησαν στα θύματα μεταξύ άλλων μυοσκελετικά προβλήματα (71%), νευρολογικά προβλήματα (46%), διαταραχές του γαστρεντερικού συστήματος (33%), τραύματα στη στοματική κοιλότητα (29%), καρδιαγγειακά προβλήματα (21%).

Το 70% έχει προβλήματα ψυχικής υγείας. Εξάλλου, όπως εξήγησε ο ψυχολόγος του Κέντρου Ημέρας «Βαβέλ», Νίκος Σχορετσανίτης, εκτός από τις ψυχικές καταστάσεις που βιώνουν ως πρόσφυγες, όπως το πένθος από τις πολλαπλές απώλειες, η αβεβαιότητα για το μέλλον, το άγχος και η θλίψη, τα θύματα βασανιστηρίων αντιμετωπίζουν ψυχικές δυσκολίες λόγω των βασανιστηρίων, όπως απώλεια ύπνου, ανεξήγητους πόνους, συνεχείς εφιάλτες, επαναβιώσεις τραυματικών γεγονότων, κατάθλιψη, ευερεθιστότητα, απομόνωση, συμπτώματα που ωστόσο, ποικίλουν ανάλογα με το άτομο.

Σημειώνεται ότι το πρόγραμμα αποκατάστασης θυμάτων βασανιστηρίων πραγματοποιείται με την υποστήριξη του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος».