Παιδική κακοποίηση: Πώς αναγνωρίζουμε τα σημάδια του φόβου - Το προφίλ του παιδόφιλου

Οι κάθε λογής κακοποιητές και παιδόφιλοι είναι έτοιμοι να διαρρήξουν τις ζωές νέων ανθρώπων, αφήνοντας τες βαριά τραυματισμένες και να μας θυμίσουν πόσο ευάλωτη είναι η εφηβεία και το πλέγμα προστασίας γύρω από αυτή.

Εύθραυστο ναι, αλλά όχι ανίσχυρο, καθώς υπάρχει αποτελεσματικός τρόπος οι γονείς να απλώσουν ένα δίχτυ προστασίας γύρω από τα παιδιά και να αποθαρρύνουν τους επίδοξους δράστες.

Αυτός δεν είναι άλλος από την ενημέρωση και την επικοινωνία των γονέων με τα παιδιά, τονίζει στο CNN Greece η διακεκριμένη ψυχολόγος, παιδοψυχολόγος Αλεξάνδρα Καππάτου.

«Ειδικά κατά την περίοδο της εφηβείας χρειάζεται να συνεχίζουμε να καλλιεργούμε εντατικά τον σπόρο που λέγεται ενημέρωση και επικοινωνία, αυτές τις μαγικές λέξεις που κρύβουν τις απαντήσεις συχνά και τις λύσεις στα προβλήματα ή τις προκλήσεις που μπορεί να αντιμετωπίσει ένας έφηβος στην πορεία προς την ενηλικιωσή του».

«Είναι πάρα πολύ σημαντικό να κρατάμε ανοιχτά τα αυτιά μας, να το ακούμε δείχνοντας προσοχή στους προβληματισμούς αλλά και σεβασμό στα συναισθήματα του παιδιού μας, και εμπιστοσύνη. Είναι ένα πολύ βασικό βήμα που πρέπει εμείς οι γονείς να κάνουμε, χωρίς να είμαστε φοβισμένοι από όλα αυτά που ακούμε καθώς δεν σημαίνει ότι απαραίτητα θα συμβούν στο δικό μας παιδί, αν μάλιστα εμείς δεν μείνουμε με σταυρωμένα τα χέρια».

«Η ευαισθητοποίηση και ενημέρωση του παιδιού γίνεται μέσα από ανοικτές συζητήσεις μαζί του για όλα τα θέματα από νωρίς σύμφωνα πάντα με την ηλικία του καθώς και την φάση της ανάπτυξής του. Δεν πρέπει να έχουμε θέματα που τα θεωρούμε δύσκολα ή ταμπού γιατί το παιδί θα πάρει τις πληροφορίες τους πιθανά ανατρέχοντας σε αμφιβόλου ποιότητας και εγκυρότητας πηγές ή άτομα. Δυστυχώς η καθημερινή ειδησεογραφία προσφέρει άφθονες αφορμές για να θίξουμε διάφορα ζητήματα όπως εκφοβισμό, βία, παρενόχληση, ναρκωτικά, αλκοόλ κλπ. Ο στόχος είναι το παιδί μεγαλώνοντας να αισθάνεται ότι έχει την άνεση να μοιραστεί με τους γονείς του κάθε τι που του συμβαίνει ή το απασχολεί και οι γονείς να είναι δίπλα του να τον ακούσουν, να τον καταλάβουν και να τον στηρίξουν», αναφέρει η κα Καππάτου.

Το προφίλ των κακοποιητών:«Μεθοδικοί και πιθανά άτομα με εξουσία»

Η στάση των γονιών είναι καθοριστικής σημασίας δεδομένου ότι χρειάζεται να γίνονται ανοιχτές συζητήσεις με τον έφηβο στα θέματα της κακοποίησης και της παρενόχλησης οποιασδήποτε μορφής είναι αυτή, λεκτική, ή σωματική, ή σεξουαλική τονίζει η κα Καππάτου, εξηγώντας οτι:

«Τα παιδιά στην εφηβεία με την πληθώρα των αλλαγών που βιώνουν στο σωματικό, ψυχικό και ορμονικό τομέα γίνονται πιο ευάλωτα. Η αναζήτηση της σεξουαλικότητας καθώς και η ανάγκη τους να νιώσουν ότι γοητεύουν κάποιον είναι έντονες. Στις περιπτώσεις μάλιστα που είναι εσωστρεφή ή έχουν αισθανθεί απογοήτευση για κάποιους λόγους ή δεν έχουν φιλικό υποστηρικτικό πλαίσιο που να μπορούν να απευθυνθούν ή είναι σε απόσταση από τους γονείς τους για διάφορους λόγους γίνονται ακόμη πιο ευάλωτα.

«Είναι πιθανό ευκολότερα να γοητευτούν από κάποιον ενήλικα που μπορεί να τους προσφέρει κατανόηση, προσοχή και υποστήριξη τουλάχιστον στην αρχή. Εκεί βρίσκουν χώρο οι «επιτήδειοι» για να διεισδύσουν στη ζωή των εφήβων.

«Τα άτομα αυτά ακολουθούν μία μεθοδολογία για να προσεγγίσουν έναν ανήλικο. Πρώτα προσπαθούν να γίνουν αρεστοί, να του εμφυσήσουν εμπιστοσύνη, τα πείθουν ότι τα καταλαβαίνουν μόνο αυτοί, θα τα βοηθήσουν, τους μοιράζουν υποσχέσεις ώστε να δημιουργήσουν σύνδεση μαζί τους, κάποιες φορές και δώρα, ενίοτε χρησιμοποιούν και την τεχνολογία ώστε τελικά να εξυπηρετήσουν το σκοπό τους», αναφέρει η κα Καππατου σκιαγραφώντας το τρόπο που πλησιάζουν τις έφηβες οι κακοποιητές.

«Είναι άτομα που έχουν πρόσβαση στους έφηβους , γνωστά τους ή και από το ευρύτερο οικογενειακό η φιλικό περιβάλλον ενώ πολλές φορές μπορεί να είναι άτομα εξουσίας ή αγαπητά είτε άγνωστα από το διαδίκτυο».

Συνήθως οι δράστες είναι άνδρες, με συναισθηματική ανωριμότητα ή με κάποια διαταραχή προσωπικότητας που είναι ίσως κοινωνικά απομονωμένοι ,με ιστορικό κακοποίησης οι ίδιοι και με σοβαρή δυσλειτουργία στο οικογενειακό τους περιβάλλον .

«Τα παιδιά να μάθουν ποια είναι τα όρια τους»

Είναι βασικό να ξέρουν οι έφηβοι ποια είναι τα δικά τους όρια, μας λέει η κα Καππάτου.

«Να κατανοήσουν την έννοια της συναίνεσης. Δεν κάνω ότι μου ζητά ο άλλος εφόσον δεν είμαι έτοιμη ή δεν το θέλω, ούτε μιμούμαι αυτά που μου περιγράφουν οι φίλες μου ακόμη και αν με θεωρούν «καθυστερημένη» ή με κοροιδεύουν. Καλύτερα να με αποκαλούν έτσι από το να κάνω πράγματα που θα μετανιώσω...»

«Οι διαφανείς συζητήσεις με τους γονείς για τις σχέσεις, η αναγκαιότητα της οριοθέτησης αλλά και η υψηλή αυτοεκτίμηση είναι βασικά εργαλεία που αποτελούν ανάχωμα στην οποιαδήποτε απόπειρα παρενόχλησης του εφήβου δεδομένου ότι τα παιδιά στην εφηβεία έχουν αρχίσει να βγαίνουν πλέον μόνα τους, να συναναστρέφονται εκτός από τους φίλους και άλλα άτομα που ίσως μόλις γνωρίζουν και πιθανά κάποια δοκιμάζουν νέες εμπειρίες όπως για παράδειγμα το αλκοόλ».

«Πρέπει να ενημερώνονται έγκυρα από τους γονείς χρησιμοποιώντας επιστημονικά δεδομένα για διάφορα ζητήματα όπως για παράδειγμα τι σημαίνει κατάχρηση αλκοόλ και πότε μπορεί να είναι επικίνδυνη για αυτά, γιατί μπορεί να θεωρούν ότι με ένα ή δύο ποτά δεν θα πάθουν τίποτα» Αναφέρομαι σε αυτό γιατί στις γιορτές είχαμε και νοσηλείες παιδιών από τη χρήση αλκοόλ.

Οριοθέτηση όχι απαγόρευση

«Όλα αυτά μπορεί να μετατρέψουν ένα παιδί της εφηβείας και όχι μόνο σε βορρά σε ένα υποψήφιο βιαστή. Συνεπώς εμείς ως γονείς διατηρούμε την ψυχραιμία μας παρά τα αρνητικά που διαβάζουμε ή ακούμε κάθε μέρα, δεν τρομάζουμε τα παιδιά, ούτε απαγορεύουμε χωρίς εξηγήσεις.

«Θέλουμε παιδιά που είναι ενημερωμένα, που τους παρέχουμε ελευθερίες με γνώμονα την ανάπτυξή τους, την ηλικία τους και την ωριμότητά τους λαμβάνοντας υπόψη και πως κινούνται οι φίλοι τους δείχνοντάς τους ότι τα εμπιστευόμαστε και είμαστε ομάδα».

«Η ενημέρωση δεν γίνεται μια φορά, είναι μια κουλτούρα η οποία ξεκινάει από την παιδική ηλικία βήμα βημα. Δεν θέλουμε παιδιά μας να είναι ανασφαλή και φοβισμένα, αλλά να νοιώθουν καλά με τον εαυτό τους και να έχουν την άνεση να μας εκμυστηρευτούν οτιδήποτε».

Η οριοθέτηση αποτελεί τρόπο προφύλαξης ενώ αντίθετα η απαγόρευση όχι σύμφωνα με την κα Καππατου.

Οριοθέτηση - όπως εξηγεί -σημαίνει να ξέρει το παιδί ποια είναι τα όρια του ώστε να μπορεί να βάζει όρια στους άλλους.

«Οι γονείς είναι αυτοί που θα δώσουν την άδεια για να βγει έξω και οι γονείς είναι εκείνοι που θα αναπτύξουν ένα μοντέλο υγιούς σχέσης. Ο γονείς πρέπει να θέτουν ορια στο παιδί στην εφηβεία που τροποποιούνται ανάλογα με την ηλικία.

«Δεν του απαγορεύω, βοηθάω το παιδί και το εκπαιδεύω σιγά-σιγά να μπορέσει να βγει στη ζωή και να κατακτήσει την αυτονόμησή του. Τα παιδιά τα δέχονται τα όρια, αρκεί να τους τα παρουσιάσουμε με ένα τρόπο που να πείθει και τα ίδια και να μην φαίνεται ότι είναι στερητικά».

Στο σχολείο

Το σχολείο έχει βαρύνουσα σημασία σε όλη αυτή τη προσπάθεια . Οι εκπαιδευτικοί σε συνεργασία με τους ψυχολόγους κάθε σχολείου και διασφαλίζοντας την συναίνεση των γονιών υπογραμμίζει η κα Καππατου επισημαίνοντας ότι στο πρόγραμμα εκτός από τα μαθήματα να υπάρχουν δράσεις οι οποίες θα ενισχύουν την αυτοεκτίμησή του και διάφορες άλλες κοινωνικές δεξιότητες.

«Σήμερα στο σχολείο υπάρχουν κάποιες ζώνες που γίνονται κάποια μαθήματα για διάφορα φλέγοντα για τον έφηβο θέματα όπως για τις αλλαγές στο σώμα του , την σεξουαλική του λειτουργία , την συνεργασία , την αποδοχή της διαφορετικότητας , την επίλυση συγκρούσεων κλπ. όχι όμως σε συστηματική βάση . Επίσης θα βοηθούσε να καταλάβει το παιδί ότι υπάρχει μια ομάδα στήριξης και στο σχολείο , ώστε να νοιώσει ασφάλεια» επαναλαμβάνει.

Τα σημάδια που δείχνουν ένα φοβισμένο παιδί

Τα βασικά στοιχεία που πρέπει να λάβουμε υπόψιν όταν το παιδί μας υφίσταται μία παρενόχληση είναι η αλλαγή στα συναισθήματα αλλά και στη συμπεριφορά τους υπογραμμίζει η κα Καππάτου και εξηγεί:

«Επειδή πολλές φορές οι έφηβοι έχουν μεταπτώσεις στην διάθεσή τους μπορεί να περάσει απαρατήρητή και να θεωρήσουμε ότι είναι στα πλαίσια της εφηβείας»

«Όταν όμως βλέπουμε το παιδί μας επανειλημμένα και για κάποιο διάστημα να:

Παρουσιάζει αιφνίδιες και ανεξήγητες αλλαγές στη διάθεσή του, με άγχος έντονο ή θυμό, ή φοβίες ή είναι διαρκώς σε εγρήγορση, έχει ανασφάλεια, απομονώνεται από τους φίλους του, αλλά και από εσάς, έχει διαταραχές στον ύπνο, για παράδειγμα εφιάλτες, παρουσιάζει συμπτώματα θλίψης, ή εκφράζει αυτοκτονικό ιδεασμό, αποφεύγει ένα άτομο που μέχρι πριν μπορεί να του ήταν αγαπητό, δείχνει μια αποστροφή στην οικειότητα και το συναισθηματικό δέσιμο, έχει πτώση στην σχολική του επίδοση που δεν μπορούμε να την ερμηνεύσουμε, δείχνει έντονη σεξουαλική συμπεριφορά, παραμελεί την προσωπική του υγιεινή, κάνει κατάχρηση αλκοόλ ή ουσιών, έχει τάσεις αυτοτραυματισμού, παρουσιάζει αδικαιολόγητα δώρα ή χρήματα, παραπονείται για σωματικούς πόνους ειδικά στην περιγεννητική περιοχή και κούραση, ή αναφέρεται σε κακές εμπειρίες κλπ..

«Αυτά είναι τα πιο εμφανή συμπτώματα που μπορεί να μας υποψιάσουν ότι συμβαίνει κάτι» καταλήγει η κα Καππάτου.