Γιατί οι έφηβοι είναι επιρρεπείς στις διαδικτυακές «προκλήσεις» - Σαρώνει το Chroming μέσω TikTok

Η πρόκληση skull-breaking, το sex roulette, το chocking game, η πρόκληση blackout, η Μπλε Φάλαινα και πολλά ακόμη που κατά καιρούς έρχονται στη δημοσιότητα, είναι ορισμένα επικίνδυνα «παιχνίδια», προκλήσεις και trends που κερδίζουν έδαφος μεταξύ των ανηλίκων.

Το CNN Greece μίλησε με ειδικούς ψυχικής υγείας των παιδιών και των εφήβων προσπαθώντας να κατανοήσει γιατί τέτοιες μόδες γνωρίζουν τεράστια αποδοχή από το εφηβικό κοινό, ποιοι είναι οι λόγοι που ωθούν ένα παιδί να προβεί σε μία τέτοια ενέργεια και τέλος τι μπορούμε να κάνουμε για να προστατεύσουμε τα παιδιά.

Οι αιτίες διάδοσης

Σύμφωνα με τους ειδικούς, στη διάδοση αυτών των trends συντελεί καθοριστικά η αυξημένη και χωρίς οριοθέτηση χρήση των social media και των διαφόρων διαδικτυακών δραστηριοτήτων που αναπτύσσουν οι έφηβοι σε συνδυασμό με την ευαλωτότητα που μπορεί να παρουσιάζουν λόγω διαφόρων γεγονότων.

«Πιο επιρρεπή είναι τα παιδιά που αισθάνονται μοναξιά, που έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και φτωχή επικοινωνία με τους γονείς, που δεν έχουν φίλους, που αισθάνονται θυμό κλπ» δηλώνει στο CNN Greece η Αλεξάνδρα Καππάτου, Ψυχολόγος-Παιδοψυχολόγος-Συγγραφέας βιβλίων ψυχολογίας για γονείς και προσθέτει ότι η πανδημία έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διάδοσή τους.

«Κατά την περίοδο εκείνη, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ήταν ο μόνος τρόπος να επικοινωνήσουν οι έφηβοι, να ψυχαγωγηθούν και να δημιουργήσουν ή να διατηρήσουν τις σχέσεις με τους συνομήλικους. Οι οικογένειες κλήθηκαν για μακρά περίοδο να συνυπάρξουν όλη τη μέρα. Αυτό αποτέλεσε το υπόβαθρο για να αναδυθούν όλες οι παθογένειες. Δεν είναι τυχαίο ότι μετά την πανδημία έχουν αυξηθεί, σύμφωνα με μελέτες, οι αγχώδεις διαταραχές και η κατάθλιψη στους εφήβους όχι μόνο στη χώρα μας αλλά και σε όλο το κόσμο», υπογραμμίζει.

Οι λόγοι

Η ερμηνεία των αιτιών της δημοφιλίας αυτού του τύπου επικίνδυνων τάσεων είναι εξαιρετικά πολύπλοκη υπόθεση.

Σύμφωνα με την κ. Καππάτου, οι κυριότεροι λόγοι είναι η εφηβεία, η πίεση από την παρέα των συνομηλίκων, η ανάγκη για αναγνώριση, οι διάφορες κοινωνικές επαφές ειδικά μέσω των social media και η σχέση των εφήβων με τους γονείς τους.

«Η περίοδος της εφηβείας χαρακτηρίζεται από διάφορες αλλαγές που διατρέχουν στο σωματικό και ψυχολογικό τομέα και συχνά προκαλούν συναισθηματική αστάθεια στον έφηβο. Ένα άλλο γνώρισμα αυτής της περιόδου είναι ο πειραματισμός και η δοκιμή νέων εμπειριών. Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι η εξερεύνηση των ορίων τους και δεν είναι σπάνιο με τα trends να δοκιμάσουν τα όρια τους ώστε να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους» μας λέει η κ. Καππάτου.

Εξηγεί επίσης πώς η πίεση από την παρέα, η ανάγκη των εφήβων για αποδοχή από την ομάδα και ο φόβος του αποκλεισμού μπορούν να τους οδηγήσουν σε επικίνδυνες συμπεριφορές καθώς «δεν κατανοούν με ακρίβεια τον κίνδυνο ούτε λαμβάνουν υπόψη τις συνέπειες ή τις επιπτώσεις των πράξεών τους, τουλάχιστον στην αρχή της εφηβείας και μέχρι να ανακαλύψουν ότι εκτός από το άσπρο και το μαύρο υπάρχει και το γκρι».

Την ίδια ώρα η ευρεία χρήση των social media, όπου και κυκλοφορούν τα περισσότερα από αυτά τα επικίνδυνα trends, και οι διάφορες κοινωνικές επαφές που έχουν τα παιδιά μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ενδεχομένως να τους προκαλέσουν το ενδιαφέρον ή να τους κινητοποιήσουν διάφοροι διαδικτυακοί φίλοι να πειραματιστούν με επικίνδυνα παιχνίδια με το ισχυρό δέλεαρ να δοκιμάσουν τα όριά τους, να επιβεβαιωθούν κλπ.

Στη ρίζα του προβλήματος εντοπίζεται η σχέση των εφήβων με τους γονείς τους και ο τρόπος που επικοινωνούν και εκφράζονται μέσα στην οικογένεια. «Μελέτες μας επιβεβαιώνουν ότι τα παιδιά που υιοθετούν ριψοκίνδυνες συμπεριφορές δεν έχουν στενή σχέση και επικοινωνία με τους γονείς τους. Τα trends είναι και ένα τρόπος έκφρασης της δυσαρέσκειάς τους αλλά και απόδειξη προς τους ίδιους ότι αξίζουν και ότι οι φίλοι τους τούς αποδέχονται», λέει η Αλεξάνδρα Καππάτου.

Πώς αντιμετωπίζεται το φαινόμενο

Στο ερώτημα τι μπορούμε να κάνουμε για να προστατεύσουμε τα παιδιά, η Αλεξάνδρα Καππάτου εξηγεί ότι τον κύριο λόγο τον έχουν οι γονείς.

«Κυρίως οι γονείς θα πρέπει να επιδιώξουν να έχουν μία ανοιχτή και χωρίς προϋποθέσεις επικοινωνία με τα παιδιά τους. Να είναι διαθέσιμοι, να ακούν ενεργά τους προβληματισμούς τους, να τους προσφέρουν ένα υποστηρικτικό πλαίσιο που να δημιουργεί ασφάλεια. Ακόμη και αν διαφωνούν θα πρέπει να αφήνουν στα παιδιά τον χώρο να εκφράσουν τα συναισθήματά τους και όσα σκέφτονται», μας λέει.

«Δυστυχώς, όμως, παρατηρούμε ότι οι γονείς άθελά τους, δίνουν έμφαση μόνο στο μαθησιακό κομμάτι παραβλέποντας το συναισθηματικό. Δεν ρωτούν να μάθουν πώς πέρασαν τα παιδιά στο σχολείο, αλλά πώς τα πήγαν στα μαθήματα και τι βαθμό πήραν. Οι πιο συχνές συζητήσεις και οι καβγάδες, έχουν ως άξονα τις σχολικές επιδόσεις και όχι πώς αισθάνονται τα παιδιά. Έτσι, οι έφηβοι αντιμετωπίζουν τους γονείς τους ως ανελαστικούς ενήλικες, τους οποίους αμφισβητούν, και όχι σαν πρόσωπα τα οποία μπορούν να εμπιστευθούν και να έχουν ως θετικά παραδείγματα», επισημαίνει.

Η Αλεξάνδρα Καππάτου υπογραμμίζει τη σημασία της σωστής ενημέρωσης των γονέων για την ανάγκες της εφηβείας, για τις αλλαγές που επέρχονται στο σωματικό και ψυχικό τομέα με επακόλουθο αλλαγές και στη συμπεριφορά τους και πιθανά στο τρόπο επικοινωνίας τους.

«Πρέπει να διαμορφώσουν στρατηγικές που θα διασφαλίζουν την επικοινωνία μαζί τους και έναν άλλον τρόπο οριοθέτησης. Να ενημερώνονται πρώτα οι ίδιοι για τις διάφορες διαδικτυακές παγίδες και τα trends, προκειμένου να τα εκπαιδεύουν με υπευθυνότητα και γνώση χωρίς να τα τρομάζουν», μας λέει και προσθέτει:

«Σε περίπτωση που εντοπίζουν τυχόν ανησυχητικές συμπεριφορές ή έστω και ενδείξεις που, όμως, επιμένουν να μην τις αγνοήσουν θεωρώντας ότι θα περάσουν».

Τι προκαλεί το chroming

Το chroming είναι ένα από τα trends που κυκλοφορούν κυρίως μέσω Διαδικτύου και έχει πάρει την ονομασία του από το χημικό στοιχείο chromium (χρώμιο) που είναι γνωστό για τις παρενέργειες που προκαλεί στον ανθρώπινο οργανισμό.

Αμερικανοί επιστήμονες ανέλυσαν βίντεο που αναρτήθηκαν στο TikTok, διαπιστώνοντας ότι η πλειονότητα των εφήβων εισέπνεε ανεξίτηλους μαρκαδόρους (31%), το 12% εισέπνεε βερνίκια νυχιών, το 11% διαλυτικά μπογιάς, το 11% βενζίνη, το 11% αποσμητικά σπρέι και το 6% λακ μαλλιών.

Σύμφωνα με τους επιστήμονες η εισπνοή αυτών των χημικών, προκαλεί στα παιδιά ελαφριά ζάλη, εγκεφαλική βλάβη, ενώ στις πιο σοβαρές περιπτώσεις ακόμη και θάνατο. Στις ΗΠΑ έχουν υπάρξει αναφορές για παιδιά που τραυματίστηκαν σοβαρά, που τυφλώθηκαν ή παρουσίασαν στομαχικές διαταραχές, ενώ έχουν καταγραφεί ακόμη και θάνατοι από τη συνεχή εισπνοή χημικών ουσιών.

Τον Μάρτιο του 2024, ένα 11χρονο αγόρι, ο Tommie-Leei Gracie πέθανε στο Ηνωμένο Βασίλειο αφού εισέπνευσε τοξικές χημικές ουσίες από αερολύματα, τον περασμένο Αύγουστο, ένας 12χρονος ο Cesar Watson-King επέζησε από καρδιακή ανακοπή κατά τη διάρκεια μιας πρόκλησης χρωμίου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ενώ η 13χρονη Ersa Hayes πέθανε πέρυσι στην Αυστραλία αφού εισέπνευσε χημικές ουσίες από ένα δοχείο αποσμητικού αεροζόλ.